Ho opnar CD-cover etter CD-cover. Gjennom eitt etter eitt ransakar ho heile katalogen ho eig.
Birgitte er tolv år og sit på golvet på pikerommet i Sandefjord, omkransa av trepanel og vegg-til-vegg-teppe.
Idet ho tar ut platene frå plast-etuiet, er det ikkje for å putte dei i CD-spelaren og framkalle lyden av Destiny’s Child.
Det er for å knekke platene i to.
Utan tilgang
Frykta har snike seg inn i kroppen, og hovudet, til den «over gjennomsnittet naive» jenta. Det skal ta tid før ho forstår kor djupt fredagsmøta i pinsekyrkja grip inn i livet hennar.
Denne augneblinken på soverommet er ho mest opptatt av det som kan skje viss ho høyrer på den ikkje-kristne musikken på CD-ane: Ho kan kome til eit brennande, pinefullt helvete.
---
Birgitte Bergerud Larssen
- Artist, lovsongsleiar og marknadssjef i Skjærgårdsfestivalen.
- 37 år.
- Frå Sandefjord, bur på Rødtvet i Oslo.
- Gift med Kjetil, to barn: Ida og Jonathan.
---
– Eg var veldig redd for å gjere feil, og for å leve feil, fortel 37-åringen i retrospekt.
– Vi måtte fortelje alle at vi var kristne, gjerne også på gata. Det var mykje fokus på sex-før-ekteskapet, og kjærastar som ikkje fekk lov til å ta ein på låret.
– Det var mykje gjerning. Noko var riktig og noko var gale, fortel Birgitte.
Tenåringsjenta var på feil plass til feil tid, ser ho no. Det Birgitte og familien såg på som ei sunn pinseforsamling, gjekk i ei usunt åndeleg retning. Sterke leiarar som hadde «høyrt frå Gud» førte an i nokre usunne år, opplevde Birgitte.
– Vi andre var «heldige» som fekk høyre orda via dei. Vi var mange som begynte å tru på at viss vi ikkje grein eller fall til bakken, så hadde vi ikkje møtt Gud.
Birgitte verken grein eller fall til bakken. Dermed blei Gud «rar og fjern», ein ho ikkje hadde same kontakt med som dei på scena.
– Døra til himmelen verka smal. Eg følte meg ikkje god nok. Eg var ikkje kristen nok. Men eg trudde likevel, fortel ho, nærmast spørjande.
Eit plutseleg gufs
Sjølv i dag, over 20 år etterpå, kan Birgitte gyse når ho møter påtrengande åndelege uttrykk.
Når trommene på ei gudsteneste buldrar, og bygger opp til bønn, kan det gå kaldt nedover ryggen på ho. Når ho høyrer intens tungetale eller påståelege profetiar, kan ho kjenne det i magen.
Det er godt mogleg at reaksjonen er overdriven, skundar Birgitte seg å seie. Trauma er lette å aktivere, sjølv om kristentrua er trygg i dag.
Ein høyrde aldri noko smell i dørene då Birgitte som 17-åring slutta i pinseforsamlinga ho hadde via ungdomstida si til. Den «ugne» kjensla, at noko skurra, blei berre sterkare. Det blei feil å halde fram.
«Eg ser ikkje lenger Jesus i deg» var orda ho blei møtt med då ho kom tilbake etter eit år på kristen folkehøgskule.
– Det var rundt då det toppa seg.
Dobbel bakrus
At den kaldblonde, strålande 37-åringen som myser mot haustsola har hatt dobbel nasepiercing og hanekam som skifta farge kvar veke, er det mange som har hatt vanskeleg for å tru i seinare tid, fortel Birgitte.
– No er eg veldig glad for at eg hadde dei åra. Eg trur eg hadde vore veldig pertentleg viss ikkje, seier ho og ler så dei mysande auga smalnar endå meir.
Åra Birgitte snakkar om, er dei kor fredagane i pinsekyrkja glei over til fredagar på fest. Først var ho den edru som køyrde bil. Men etter kvart byrja ho flytte på grensene ho hadde hatt — eller fått.
– Det var ei utruleg gøy tid. Meir enn at eg dansa «dirty», var eg ein av gutta, liksom. Vi kødda mykje, og hadde det skikkeleg moro, mimrar Birgitte.
«Festpresident» blei tittelen den livlege 18-åringen kunne smykke seg med i russetida. Dagane derpå fekk derimot ein dobbel dimensjon.
– Sjølv om eg hadde det veldig bra, hadde eg veldig mykje fylleangst. Eg tenkte at «dette livet kan eg ikkje stå inne for».
– Stå inne for — overfor kven?
– Mest av alle mamma og pappa. Og eg slutta jo aldri å tru på Gud.
– Eg trur den tida hadde vore lettare om eg berre la frå meg trua og gjekk «all in».
Birgitte følte at ho synda. Fortsett kunne frykta for å hamne i helvete kome snikande. Likevel tok ho ølboksen fatt, i ei veksling mellom euforisk festrus og gnagande samvit.
Dei ambivalente åra har brakt med seg noko viktig, ser Birgitte, nesten 20 år etterpå.
– Eg trur ikkje eg hadde vore så open, og klart å møte folk på den måten eg kan no, viss det ikkje var for det eg opplevde då. Me har liksom gått nokre skritt saman, seier ho.
[ Filosof mener kristendommen er rasjonell: – Man bør kvitte seg med fornuftsstridige trosoppfatninger ]
Ikkje til å (ikkje) tru
Mysande mot septembersola, på ein benk mellom dei karakteristiske blokkene i austkant-bydelen Rødtvet i Oslo, lar Birgitte Bergerud Larssen firkløversmykket i gull danse mellom fingrane.
Firkløveret eit symbol på livet hennar, og dottera hennar, skal ho snart forklare.
Som ein grunntone under drabantby-livet ho lever — i blokkleilegheita i niande etasje, med familielogistikk og Skjærgårds-jobb og solomusikk og Filadelfia-lovsong — kling ei djup og urokkeleg tru på Gud.
Slik var det ikkje for nokre år sidan, då ho trilla vogn mellom dei same høgreiste bygningane på Rødtvet.
– No har eg prøvd eit par gonger å ikkje tru. Men eg får det ikkje til.
---
4 raske
- Gud er: Kjærleik.
- Eg klarer meg ikkje utan: Ostepop og cola.
- På gravsteinen min skal det stå: Heime no,
- Boka alle må lese: Eg ventar på filmen ...
---
«Det klarar eg sikkert» har Birgitte, som Pippi, sagt ved fleire store avgjerder i livet. Det gjorde ho også då ho flytta til Porsgrunn for å opne skobutikk i ein alder av 21.
Den nye kyrkjelyden som møtte ho der, sto med opne armar, ikkje stramme peikefingrar. I Arena-forsamlinga gjekk det fleire brente barn.
I fellesskapet var dei opptatt av ekte liv og naturleg tru. Sjølvsagt gjekk det an å be med auga opne. Birgitte kunne kome på gudsteneste med svart hår og nasering.
– Åra der blei utruleg trusbyggande, seier ho.
I desse tjueåra var Gud var til stades, og greip inn, opplevde Birgitte. Ho blei leia til Bali og Sør-Afrika og Filippinane — og altså til Porsgrunn. No var Gud blitt tilgjengeleg, også for ho.
«Gudfeldigheiter» er eit retro kristent uttrykk Birgitte bruker, med eit snev av ironisk distanse, men like fullt meiner, om dei uplanlagde retningane livet har tatt ho i.
Men denne nærverande, inngripande guden blei brått borte for Birgitte då ho fødde sitt første barn.
Eit rop om hjelp
Jonathan såg røyrlysa i taket på Ullevål sjukehus med ein gryande genfeil — ein livstruande metabolsk sjukdom. I graviditeten fekk Birgitte ingen forvarsel.
– Plutseleg sat eg der med ei tikkande bombe i armane. Eg var heile tida ivredd for at han skulle døy.
Tilstanden sonen bar på, MCADD, var så sjeldan at paret kjøpte flakslodd etter å ha fått nyheita.
Birgitte bad dei mest desperate bønnene i sitt liv.
– Eg kalla så inderleg på Gud. Men Jonathan blei ikkje helbreda.
For Birgitte var jo Gud ein som hadde skapt himmel og jord. Å justere ein bitte liten detalj i genane til Jonathan burde jo vere venstrehandsarbeid.
– Det hadde jo ikkje kosta Gud nokon ting, liksom!
– Han hadde jo vore så nærverande i livet mitt. Men då eg gjekk igjennom mitt verste helvete, så var ikkje Gud der.
Svar skuldig
Spørsmålet «kvifor» blei hengande fortvilande i lufta. Ho famla etter svaret. Det blei opplevd så urettferdig.
Med vogna framfor seg trilla Birgitte tur etter tur i permisjonstidas Groruddalen. Ofte åleine. Då blei det god tid til å tenke.
Når den allmektige og gode Gud ikkje greip inn for Jonathan, kunne han eigentleg finnast?
– I den perioden fekk eg oppriktig smake på korleis det kjentest å ikkje tru. Og det smakte … ikkje riktig.
– Eg enda til slutt med å la dette «kvifor»-et berre stå.
No lever Jonathan eit friskt liv, og får hjelpa han treng når sjukdommen er faretrugande.
Det er ei meir audmjuk tru som har vakse fram bak dette «kvifor»-et utan svar. No har ikkje Gud lenger skuld i alt.
– Eg tenker nok heller på korleis eg kan bli brukt til å vise kven Gud er, enn at Gud skal vise seg for meg.
Bønnlaus for barnet
I 2019 veks det igjen eit liv i magen til Birgitte. På ny får ho ein nedslåande beskjed, denne gongen som eit forvarsel: Fosteret står i fare for alvorleg sjukdom og død, det legen kallar «uforeineleg med liv».
Downs syndrom er eit sannsynleg utfall. Ekteparet opplever seg forventa å ta abort.
Birgitte og Kjetil kjempar for å få fullbyrde svangerskapet.
– Eg bad ikkje ei einaste bønn den sommaren. Eg var så redd for å bli skuffa igjen. Eg orka ikkje stelle meg til graviditeten på nokon åndeleg måte. Eg heldt Gud utanfor.
Rundt familien Bergerud Larssen falda folk likevel hendene for barnet i magen. Og langt «baki der» lurte eigentleg eit lite håp i Birgitte om at dette kanskje kunne gå bra.
I august 2019 måtte tobarnsmora ete sine eigne ord, og justere tvilen på ein Gud som helbreder.
– For på andre ultralyd opplevde me nettopp det — at Gud hadde helbreda. Legen brukte ordet «magisk».
«Gratulerer, de har fått eit friskt barn» er det første legen seier når Ida kjem ut av livmora og har Downs syndrom. Birgitte har aldri grine så mykje nokon gong.
– Tidlegare tenkte eg at det ikkje kunne vere eit mirakel viss eit barn fekk Downs syndrom. Men då Ida kom, forstod eg at dette ikkje er noko Gud helbreder. Ida er jo eit mirakel!
[ Birgitte opplevde at legen tok abort for gitt ]
Ryggmergsrefleksen
I graviditeten høyrde ikkje Birgitte Guds stemme. Verken ho eller mannen opplevde seg leia i valet om å ikkje avbryte svangerskapet.
Birgitte trur enkelt og greitt at det var barndommens masseeksponering, alle timane i benkerada, lyttande til talar om livets verdi, som gav denne instinktive reaksjonen:
– Dette barnet held me på. Det sat liksom i ryggmergen.
I september 2021 lever familien Bergerud Larssen eit «overraskande keisamt liv» på austkanten. Dette «keisame» livet står i kontrast til det klinisk grufulle Birgitte las om på internett under graviditeten, og fekk beskjed om av legar, denne skildringa av korleis livet med Downs syndrom kunne bli.
På dag éin i sjukehuskantina, med ei velskapte jente i fanget, forstod Birgitte kva ho no måtte gjere:
Kjempe for Ida.
– Mannen min Kjetil sa at «kanskje me skal roe oss litt ned, det er jo ganske tidleg».
– Men for meg var det så tydeleg at noko ikkje var riktig. Dette, og Ida, var noko heilt anna enn den informasjonen me hadde fått i forkant.
Sprekkferdig stolte drog dei nybakte foreldra Ida med seg for å vise ho fram for kyrkja og venner. Blikka og samtalane som møtte dei, var prega av medynk og eit sukk over kor «synd at det blei slik».
– Samfunnet er føkka. Vi vil ha perfekt eller ingenting.
– Ida har utvida synet mitt på skaparverket — på at det Gud skapar er godt. Viss ein trur på ein Gud som har skapt mangfaldet, må ein opne auga og sjå kva det mangfaldet faktisk er.
[ Se TV-intervjuet med Bergerud Larssen: – Dårlig samvittighet fordi jeg ikke våget å ta abort ]
Eit tvunge val
Birgitte og Ida har figurert i tospann i fleire aviser det siste året. I kampen mot ei liberal bioteknologilov har dei gitt ulikskapen eit ansikt.
– Dette er vanskeleg å spørje om. Og sikkert å svare på …
– Men det å ha den opplevinga du har med Ida, i møte med dei som har tatt det andre valet … Om abort … Korleis er det for deg? Å sjå det valet bli tatt?
Birgitte verkar ikkje brydd av spørsmålet.
– Då tenker eg, åh … seier ho og sukkar.
– Dersom dei har fått den same informasjonen eg fekk, så har dei ikkje fått ta valet på riktig grunnlag. Det er så urettferdig overfor det paret.
Tobarnsmora blir trist og forbanna når ho tenker på korleis informasjonen på Norsk Helseinformatikk (NHI), for eksempel, langt frå representerer korleis kvardagen med Ida er.
– Skulda ligg aldri på dei som har valt å ta abort. Det ligg på institusjonen som har gitt dei informasjon. Eller manglande informasjon.
– Eg trur heilt oppriktig at dei som tar det valet gjer det fordi dei trur dei må. Eg trur ikkje nokon tenker «dette kan gå bra», men tar abort likevel.
Glimt i framtida
Det går ein skrekk gjennom Birgitte når ho tenker på at Ida ganske enkelt ikkje kunne blitt fødd.
– Det hadde jo vore lettare for meg å ta abort enn å ikkje gjere det. Ut frå den alvorstunge informasjonen eg fekk, hadde eg klart å leve fint med det.
– Men hadde eg sett eit glimt inn i framtida med Ida, etter eit sånt val, hadde eg lagt meg ned og døydd. Det hadde vore heilt krise — å sjå at livet kunne bli sånn, som dette.
Livet heng i eit gullsmykke rundt halsen til Birgitte. Livet er ein firkløver. Familien er «dei heldige få».
Slik firkløveren er unikt og forsterka med eit ekstra blad, er Ida unik og forsterka med eit ekstra kromosom. Mora nærer på omgrepet: kromosomforsterka.
Snakkar sant
Birgitte er lei av å sjå fasadar finne stad i Kristen-Norge, å sjå at liv og lære blant leiarar står milevis frå kvarandre. Artisten trur ho er kalla til å snakke sant — om ekte, levd liv, og vedvarande, naturleg tvil.
– Oppgjennom har eg høyrt så få kristne snakke ordentleg om tvil. Når det har blitt gjort på eit typisk telt-møte, er det ofte overflatisk: «Eg heldt på å miste trua, men så fekk eg ho tilbake, og alt gjekk bra».
Når Birgitte står på scenen med sin eigen musikk, er tvilen ein del av det sanne livet ho vil fortelje om. I låten 2000 år stiller ho spørsmåla som fortsett står utan svar etter trilleturane med Jonathan:
«Vekker du håpet i tungeste tid,
og hører du meg når jeg ber?»
Sjølv om spørsmåla står ubesvarte, har ikkje livets stormar klart å blåse bort vissa hennar om at Han finst.
– Innimellom er det godt få ei frysning på ryggen, når eg syng eller snakkar med menneske, som eit hint om at «her er Gud».