Det er ikkje så mange av oss som les Bibelen på hebraisk. Anders Aschim er ein av dei. Han stod sentralt i arbeidet med Bibelselskapet si nyomsetting av Bibelen, som kom ut for ti år sidan. Les du Jesaja og Jeremia, for ikkje å snakke om småprofetane Hosea, Mika og Joel, så les du på eitt vis også Aschim. Ein bibelomsettar har eit stort ansvar, men også eit stort privilegium: Å bringe Guds ord til folket på forståeleg norsk.

Om ein månads tid er Aschim aktuell med ei ny bibelbok. Ikkje sjølve bibelteksten denne gongen, men forteljinga om den såkalla Fyrebilsbibelen – den nynorske bibelutgåva som kom ut for hundre år sidan, sommaren 1921. Fyrebilsbibelen er i dag vanskeleg å få tak i, det er lange ventelister hjå antikvariata. Aschim eig ikkje eingong sin eigen.

– Hugsar du din første bibel?

– Det var ein 1930-bibel, seier han.

– Men så fekk eg etter kvart ungdomsomsettinga, og det var greitt for oss som var litt for opphengte i «I» og «Eder».

Aschim er fødd i Tromsø. Det første minnet hans frå domkyrkja i byen staka ut litt av livsløpet hans, då kyrkelyden song Elias Blix-salmen «Himmelske Fader, herleg utan like». Mange år seinare skulle han disputere for doktorgraden med utgangspunkt i biografien han har skrive om Blix, Ein betre vår eingong (2008).

– Eg kjem frå ein kyrkjeleg aktiv familie. Eg gjekk ikkje på søndagsskulen, men vaks opp på kyrkjebenken, fortel teologen.

[ LES OGSÅ: Filosof Ralph Henk Vaags var overtydd om at Gud ikkje fanst ]

Lærte mykje i speidaren

Ungdomsmiljøet på Ynglingen på Hamar, dit familien flytta då han var ni år, var også eit aktivt kristent miljø. Aschim var ungdom midt i Jesus-vekkinga si tid på 1970-talet. Speidaren og Laget – Norges Kristelige Student- og Skoleungdomslag – var basen hans. Og han var verande aktiv KFUM-speidar til han passerte femti. Han har gått på haik i all slags vêr og rota seg bort på nattorientering. Ein gong kom han i mål to timar etter premieutdelinga. Men han braut ikkje av.

– Speidaren har lært meg mykje. Kristen tru var integrert i resten av livet, det same var naturtenkinga. Det er god skapingsteologi, seier han.

[ LES OGSÅ: Ting du ikkje visste om den nye Bibelen ]

Mista eit barn i krybbedød

---

Anders Aschim

• Teolog, bibelomsettar og sakprosaforfattar
• Professor i religion, livssyn og etikk ved Høgskolen i Innlandet
• Fødd i Tromsø i 1958
• Bur i Vestby
• Gift med Gunnvor. Har tre barn og tre barnebarn
• Har saman med Per Halse skrive boka «Den fyrste bibelen paa norsk». Historia om Fyrebilsbibelen, som kjem ut i september

---

Aschim kan ikkje peike på at han nokon gong tok eit aktivt standpunkt om å tru på Gud. Han vaks inn i trua. Og trua skulle vise seg å halde også då teologen opplevde sitt livs største slag. Den vesle guten deira – barn nummer to – var nettopp blitt døypt. Berre ei veke seinare tok livet hans brått slutt.

– Vi mista han i krybbedød. Han var knapt tre månader gammal, fortel Aschim.

Det store tapet har prega livet til han og kona Gunnvor i ettertid. Aller mest dei første åra.

– Vi fekk to barn til etter dette. Vi kan berre håpe at angsten vi gjekk med dei første leveåra, ikkje har forplanta seg vidare. Det var ei stor påkjenning.

Dei fekk hjelpemidlar – alarm som sjekka pusten til barna om natta.

– Av og til gjekk alarmen, men det var heldigvis falsk alarm kvar gong.

I dag er dei tre barna store. Den eldste har sjølv fått barn.

– Du trur kanskje at du har jobba deg igjennom det. Men så kjem den første turen med barnebarnet i barnevogna ...

Han gret stille.

Minne som vekkast.

Ei sorg som aldri blir borte.

Samtidig: Gleda over livet som er.

[ LES OGSÅ: Presten Odd Eidner mista to barn, så mista han trua på Gud ]

Aschim har jobba mange år som kyrkjelydsprest. Han meiner at det finst eit særskilt band mellom folk som har mista, uavhengig av alderen på barnet. I vår tid er det å miste eit barn noko som opplevast naturstridig: Barn skal ikkje døy før foreldra sine.

Ei utfordring er samtidig at han sit på ei erfaring som ikkje alle har. Det kan innimellom vere ei einsam kjensle. Som prest kan det også vere ei profesjonell utfordring å ha mista eit barn, til dømes ved dåpssamtalar. Sjølv brukte han og kona Svein Ellingsens salmevers i dødsannonsen for barnet: «Dåpens lys forblir når livet slukner».

– Det betydde noko for oss.

Aschim opplevde tapet som ei større utfordring for teologien enn for trua. Det vondes problem har aldri vore enkelt. Teologen meiner i dag at han var heldig med biletet han hadde av Gud:

– Eg trur ikkje Gud er like allmektig som nokre av venene hans vil ha det til.

I staden heldt han fast på håpet.

– Det er kjernen i trua mi: Det er alltid eit håp. Eg trur eg vil seie det slik, seier han.

[ LES OGSÅ: Her er det verst å vere ateist ]

I den kristne trua finn han styrke og trøst, som han gjorde då han var i sorg. På spørsmål om trua hans er ei trygg tru, svarer han likevel «ja og nei». Det finst svingingar der.

– Ei utfordring for oss som er håpsforankra, er at det er litt slitsamt med 2000 års nærforventingar. Kjem ikkje Jesus snart? Og det skjer ting i verda som kan motet frå oss. Så trua blir stadig utfordra.

Det går heldigvis an å sjå annleis på det, meiner han. «Det godes problem» er eit uttrykk han hentar fram. Ja, det finst mykje vondt i verda. Men det finst også mykje godt. Gud er ein Gud som vil det gode.

– Når kjenner du sjølv på det gode?

– I relasjonar. Eg har tre barnebarn; dei gir meg mykje. Eg kjenner på det gode når eg er i naturen. Når eg spelar eller lyttar til musikk. Kvar gong eg har vore med på Bachs juleoratorium, undrar eg meg: Går det verkeleg an å vere ateist?

---

4 raske

• Gud er: Nådig.
• Jeg klarer meg ikke uten: Briller.
• På gravsteinen min skal det stå: Namnet mitt. Men i dødsannonsen skal det stå eit Blix-sitat: «Jesus, ver mi Sol og Stjerna!»
• Boka alle må lese: Salmeboka

---

Musikken har alltid vore viktig for Aschim. Han lærte seg å spele piano i barndommen, seinare fiolin og bratsj. Han er ingen dyktig musikar, hevdar han, men spelar framleis i amatørorkester. Eit mellomfag i musikkvitskap har han også rukke å raske med seg, i tillegg til dei djuparegåande teologi- og hebraiskstudia.

Musikken stimulerer det indre livet. Det gjer teologien, òg. Men teologistudia har ikkje gjort han så åndeleg av seg. Dei heilt store åndelege opplevingane kan han iallfall ikkje vitne om. Derimot slår han eit slag for «vanekristendommen». Sjølv om han av ulike grunnar ikkje har tenkt å bli katolikk sjølv, lar han seg inspirere av den regelmessige kyrkjegangen og bøna.

– Denne sansen for det faste har nok vore hos meg heile tida, sterkt prega av den regelmessige kyrkjegangen min som barn, seier han.

Dei seinaste åra han han og kona budd i eit hus i Vestby, som han med glimt i auget omtalar som ein liten «kommunitet». Paret deler nemleg huset med ein tredje person, og dei har regelmessig tidebøn saman.

– Men i helgene skulkar vi litt, smiler han.

Gudstenesta skulkar han derimot ikkje, og det er ikkje berre fordi kona er prest. Han er glad for at det er mogleg å samlast fysisk i kyrkja igjen. Det er ikkje alltid som kan fullgodt erstattast av digitale tilbod, uansett kor gode dei måtte vere. Men at han har kunne praktisere tidebøn i sin eigen heimlege kohort, har vore til hjelp under pandemien.

– Kva er bøn for deg?

– I min tradisjon handlar det mykje om forbøn. Samtidig er det også noko større. Bønene våre stig opp som røykelse mot himmelen, heiter det i Openberringsboka. Bønene framkallar ikkje Gud, men er ei slags manifestering. For min del handlar det meir om kva bøna gjer med meg, enn kva ho gjer med Gud.

– Kjente de på at folk bad for dykk etter at de mista barnet dykkar?

– Ja, det gjorde vi. Vi hadde ei sterk oppleving at av folk stod omkring oss, også på den måten.

Samtalen dreier over på Bibelen att. Om livet har lært han mykje, har også Bibelen det.

– Eg har vore så heldig at eg gjennom arbeidet mitt har måtta lese heile Bibelen. For alt menneskeleg finst i Bibelen. Det ligg ein guddommeleg rausskap i det.

Han trekker særleg fram Forkynnaren som ei bok det er lett å kjenne seg att i som moderne menneske. Men ikkje alt i Bibelen er like enkelt å svelgje unna, heller ikkje for ein bibelomsettar. Aschim er ikkje like komfortabel med Guds hemntankar i Den gamle testamentet, til dømes.

– I den samanhengen har den lutherske tradisjonen eg er vaksen opp i, nokre fordelar – å lese Bibelen først og fremst som eit vitnesbyrd om Kristus. Då sorterer det seg på eit vis.

Han hugsar aha-opplevinga han fekk då han forstod at ordet Mammon, som Jesus åtvarar mot i Det nye testamentet, betyr «pengar». «De kan ikkje tene både Gud og Mammon», heiter det i Skrifta. I dette ligg det ein krass kapitalismekritikk.

– Trua bør vere ei motkraft og stille spørsmålsteikn ved etablerte verdiar, seier Aschim.

Parallellen til Fyrebilsbibelen som motkraft er freistande å dra, om enn ikkje til eit åndeleg nivå. Målstriden i Noreg har innimellom rørt seg langt opp i dei høgare luftlag, og bibelspråk har vore ein sentral del av kampen. «Den fyrste bibelen paa norsk», stod det om den nynorske bibelutgåva på førstesida av avisa Gula Tidend i juli 1921. Tidlegare biblar på riksmål blei ikkje rekna med i falden.

– Men eg har sjølv alltid påstått at fornyinga av bibelspråket alltid har kome frå nynorsk. Fyrebilsbibelen har vore definerande ikkje berre for nynorsk bibeltradisjon, men også for bokmålsbiblane, seier Aschim.

Fornyinga av bibelspråket har alltid kome frå nynorsk

—  Anders Aschim

Den kristne trua hans er likevel ikkje så sterkt forma av Fyrebilsbibelen. Då heller meir av salmane til Elias Blix.

– Eg vil samanfatte salmane hans med eitt ord: bakkekontakt. Det gjeld også i språket. Noko av styrken ved Blix-salmane er at han brukar passeleg store ord. Vi kan smake på dei, ta dei i munnen og bruke dei som våre eigne. I mange samanhengar trur eg folk kan oppleve at kyrkja brukar ord som er eit nummer for store.

Blix-biografen påpeikar at salmediktaren ikkje så ofte seier «eg» i tekstane sine. Det er fellesskapet som står sentralt. Dette er viktig også for Aschim.

– Ikkje minst på dårlege dagar. Då er det det kristne fellesskapet som ber meg. Gud må vere større enn at eg sjølv har ein dårleg dag.

– Har du hatt mange dårlege dagar i truslivet ditt?

– Eg har hatt nokon. Eg har tenkt at eg ikkje er ein truande.

– Kva har utløyst desse tankane?

– Kjensla av mangel på erfaring. Trua er på mange måtar uhandgripeleg, i ei verd som er ekstremt opptatt av empiri. Først og fremst har dei dårlege dagane vore knytt til intellektuell tvil. Eg er akademikar og ønskjer å vere intellektuelt reieleg.

– Men så har du landa på at du intellektuelt sett kan forsvare trua?

– Ja, eg gjer eigentleg det. Eg har enno ikkje blitt overtydd om at eg har tatt feil.