I forbindelse med fjorårets kyrkjeval bad eg innstendig om at mine kristne søsken må tenke over om ein gjer rommet meir eller mindre trygt for menneske med LHBT-identitet. Siste utspel frå kollega Therese Egebakken i Stavanger bispedømmeråd viser meg at me har ein lang veg å gå i dette arbeidet.
Den aktuelle saka gjeld ordinasjonen av Den norske kyrkjes (Dnk) første opne ikkje-binære transperson. Utnemninga gjer Therese Egebakken bekymra for kyrkjas framtid. Måten Egebakken legg fram bekymringa si, er urovekkjande, sett i lys av rolla hennar som medlem av kyrkjerådet. Kyrkjerådet har nemleg arbeidsgjevaransvar for tilsette i rettssubjektet Dnk – der Døsvik no straks blir vigsla til teneste. Egebakken går dermed hardt ut mot ein enkeltperson ho har arbeidsgjevaransvar for.
Dette er alvorleg i seg sjølv. I tillegg høyrer Døsvik – med sin identitet som ikkje-binær transperson – til ei minoritetsgruppe. Denne gruppa har saman med andre grupper eit spesielt vern i arbeidsmiljølova. Dette gjer saka endå meir graverande. I kraft av rolla som medlem av kyrkjerådet skal ho forvalte arbeidsgjevaransvar for tilsette ved å leggje til rette for eit godt arbeidsmiljø. Det gjer ho ikkje i denne saka.
Trakassering
Som arbeidsgjevar er ein ansvarleg for at verksemda har eit fullt forsvarleg arbeidsmiljø. Dette gjeld anten verksemda er eit kyrkjesamfunn eller er ei ordinær bedrift. Ei viktig oppgåve i dette arbeidet, er å organisere, tilretteleggje og leie arbeidet slik at arbeidstakarar ikkje blir utsett for trakassering. Og det er her kjerna i min kritikk av Egebakken ligg; måten ho bruker vigslinga av Døsvik til å fremje synet sitt, og retorikken ho bruker bærer etter mitt syn preg av trakassering.
Arbeidstilsynets beskriver trakassering på arbeidsplassen med at ein person blir utsett for handlingar, unnlatingar, eller ytringar som har som formål eller verknad å være krenkande, skremmande, fiendtleg, nedverdigande eller ydmykande. Vidare kan trakasserande åtferd ha mange ulike uttrykk og former, og kan både være retta mot personar og forhold i arbeidet – for eksempel fagleg nedvurdering. Vidare kan trakassering skje direkte gjennom ord og handlingar, men også på meir indirekte måter.
Eg trur ikkje Egebakken har som hensikt å være trakasserande. Snarare opplever eg at engasjementet kjem frå ein god stad – å forkynne det kristne bodskapet på ein rett måte. Likevel fangar regelverket om trakassering noko viktig; sjølv om hensikta ikkje er å krenke, kan verknaden være krenkande.
Legg stein til børa på merkedagen
Å bli vigsla til presteteneste er ein merkedag. Egebakken bruker Døsvik sin merkedag til å fremje si eiga sak. I tillegg går ho i direkte åtak på Døsvik, ved at ho spekulerer i om hen er eigna til å være prest; Kjem Døsvik til å formidle sanning i kyrkja?
Ved dette impliserer ho at hen, når hen trer inn i rolla, vil spreie vranglære.
Eg trur ikkje Egebakken har som hensikt å være trakasserande. Snarare opplever eg at engasjementet kjem frå ein god stad – å forkynne det kristne bodskapet på ein rett måte
Det er fleire måtar Egebakken kan ytre si moralske overtyding på og samstundes utføre rolla som arbeidsgjevar på ein forsvarleg måte. Og ikkje minst; å kvalitetssikre forkynninga – som eg opplever at intensjonen til Egebakken er. Ein av måtane å ivareta alle desse perspektiva på er å la tilsette spesielt, og tilsette frå minoritetsgruppe spesielt, få ha merkedagane sine i fred.
Brot på normer
Verda og kyrkja er i konstant endring og reglane for kva som oppfattast som rett og gale endrar seg i takt med ny kunnskap og trendar. Det er ikkje alle trendar som er til det gode for mennesket. Som kyrkjesamfunn er det viktig å være merksam på dette. Me skal også være opptekne av kvaliteten i forkynninga. Samtalane må midlertidig førast på konstruktive måtar, der ein er merksam på eigne fordommar.
Det er normbrot å være open ikkje-binær prest. Ikkje noko me er vane med å sjå.
På same måte som det før var uvant å sjå kvinneleg prest.
Ei kristen dame med sminke og øyredobbar.
Og forkynnar som spelte kort.
Eller på Paulus si tid; ei kvinne med kort hår.
Og i tida me lever i no: ei kvinne som meine at berre menn kan være prest.
Me har masse kunnskap om korleis det opplevast å være ein person som representerer brot på normer. Det kan være ein sterk storm å stå i. Det tek vanlegvis tid før fellesskapet finn ut av eigne fordommar mot den nye praksisen, og aksepterer at slik er det no.
Ein plass i arbeidsfellesskapet.
Frå tida mi som organisasjonssjef i NMSU (Det norske misjonsselskaps barne- og ungdomsorganisasjon) veit eg at det går an å føra samtalar om etikk og moral på ein meir konstruktiv måte enn det Egebakken til no har demonstrert. Eg håpar me framover kan snakke om lærespørsmål på måtar som ikkje bærer preg av trakassering og der me opptrer som ansvarlege arbeidsgjevarar som legg til rette for at kyrkja vår har eit fullt forsvarleg arbeidsmiljø.
Og viktigst av alt: Til deg som er ikke-binær, som har tenesta di i Stavanger bispedømme og som opplever utspelet frå Egebakken belastande; Du har ein viktig plass i arbeidsfellesskapet. Me er mange som som ikkje støttar Therese Egebakken i denne saka.
