Denne saka vart fyrste gong publisert i 2020.

«No tar du deg eit par minutt. Og når du ringer meg opp igjen, vil eg snakke med sonen min».

Telefonsamtalen mellom mor og son må vere ordbokdefinisjonen på «tough love». Fiffi Namugunga, som er søster til den kongolesiske fredsprisvinnaren og legen Denis Mukwege, har stålvilje i genene. Den har ho arva ned til sonen, og gjeld sjølv i livets tøffaste augneblink.

I andre enden av telefonen sit den då 26 år gamle Mushaga Bakenga åleine i Tromsø. Tårene presser på. Han har nettopp ryke akillesen for andre gong i 2018, ei skade som set heile den framtidige fotballkarriera på spel.

Lyden av ein akilles som ryk liknar lyden av eit pistolskot. No har det skjedd to gonger, og katastrofescenariet – å måtte legge opp – er faretrugande nært. «Mush» har nesten lyst til det sjølv, der han sit. Men berre for ein augneblink. Vegen til lyset er kort for den trønderske fotballproffen.

– Den dagen i Tromsø er nok det lågaste punktet eg har vore på nokon gong. Men fortsatt var eg blant dei gladaste i garderoben.

Nedtur? «Bring it on»

I ryggen har han ein bunnsolid familie han har «vunne jackpot» med. Livet kan storme så mykje det vil – plattformen av kjærleik og støtte lar seg ikkje rikke. Også Jesus høyrer til i støtteapparatet.

Gjennom heile livet har 28-åringen blitt møtt med spørsmålet: «Korleis får du det til?». For mange er det eit mysterium at ein som har vore gjennom ei årelang flukt frå krig, og som gjekk frå lovande spisstalent til eit seigt skademareritt, fortsatt vaknar med eit smil kvar einaste dag.

Men for Mush er ikkje svaret så mystisk:

– Eg er takksam.

Bakengas sinn vil raskt vekk frå det mørke, det går nesten på automatikk. Han kan godt fortelje om dei tøffe utfordringane livet har gitt han – men i korte trekk. Før punktum blir sett, oppsummerer han at han ikkje har nokon grunn til å klage likevel. Han er meir enn nøgd med livet, og ser få grunnar til å dvele ved den dramatiske barndommen. Den kjem me riktignok tilbake til.

Mush si innstilling er eit resultat av å ha sortert og prioritert. Angrepsspelaren veit kva han synest er viktig, og kva som er forgjengeleg, i livet. Så lenge han kan krysse av ved at familien har det bra, venene har det fint, at han har Jesus med seg og klarer å vere god, så er det lite anna som betyr noko. Når dette er på plass, er det berre å vere glad.

– Kvar gong eg har vore gjennom ein nedtur, og ser at eg har kome sterkt tilbake, har det gjort noko med hovudet mitt. Eg har fått ei slags mestringskjensle, ein sjølvtillit, på at det går bra, og kanskje betre. Til neste nedtur tenker eg berre: «bring it on».

Bøna som forandra alt

At Jesus gir styrke er sjølvsagt for Bakenga. Fotballspelaren tar for gitt at han er der han er i dag – som profesjonell utøvar, frisk frå skadene – i kraft av bøn. Mush peiker på på éi spesiell forbøn i barndommen som han veit sette det heile i gang:

Han er 13 år og på besøk i Kongo, kor foreldra hans er fødde. Bestefaren, som er pastor, stiller han spørsmålet: «Kva vil du med livet ditt?».

– Eg veit ikkje, svarar eg først.

«Jo, men oppriktig, kva vil du?», insisterer bestefaren.

Han tenker seg raskt om. Å spele fotball er det kjekkaste den unge guten veit, men han har aldri tenkt at han skal bli stjerne. Likevel svarar han «fotballspelar». Bestefaren henter onkelen, og 13-åringen set seg på kne framfor dei. Mennene ber for han i ein halv time.

– Eg hugsar den mektige kjensla enno.

Fotballen set ein på prøve

Tilbake i Trondheim snur alt. Spelaren som før har vore usynleg, blir valt ut til sonelaget. Det går ikkje lang tid før landslagssamlingar og invitasjonar til toppklubbar i Europa er ein del av kvardagen. Mush er fortsatt berre tenåring då han blir tilbode kontrakt frå Chelsea. Han vel Rosenborg til slutt, og blir toppspelar for heimeklubben i ein alder av 17 år.

Innimellom slaga ringer han bestefaren i Kongo og oppdaterer om fotballsuksessen. «Slapp av, Mush», svarar han. Pastoren har nemleg fått klare syn når han har bede, ifølgje Bakenga. Bestefaren veit at dette ikkje er endestasjonen. Men reisa vidare blir langt frå enkel for barnebarnet.

– Viss det er noko som testar trua di, og deg som menneske, er det å vere proff fotballspelar. Det er ein knallhard bransje. Verdas mest populære idrett er også verdas mest kyniske.

Verdas mest populære idrett er også verdas mest kyniske.

Med psyken som kasteball

Bakenga er sin eigen verste kritikar. Men kritikken utanfrå gjer ganske vondt, den og. Då han skulle byrje å spele for Molde, heimklubben Rosenborgs erkerival, var ikkje folk nådige.

– Eg blei kalla Judas og Quisling. Både eg og familien min fekk brev med drapstrugslar. Det gjekk tøft ut over foreldra mine.

28-åringen har fått psyken sin hersa med. Mush blir fortsatt både frustrert og forvirra når han snakkar om tida han spelte Tyskland. Trenaren brukte kjenslene hans som leiketøy. Aldri før har han følt seg så usynleg.

– «Mush, du er for glad. Du kan ikkje sjå så glad ut», sa trenaren min. Eg er jo alltid han som smiler og kjem med vittige kommentarar. Men eg var fersk, tenkte berre «okei, då» og skrudde av.

Framfor heile laget, kort tid etterpå, fekk han kontrabeskjed:

– «Det er ikkje alle som tåler motstanden så bra. Kor er du, Mush, du som skal gi energipåfyll og rose dei andre?»

Han lurte på om han hadde blitt gal. Han forsto ingenting. Men det lille han forsto, var at dette ikkje var eit sunt miljø. Mush ringte agenten sin: «Du må få meg bort herifrå».

Gud i garderoben

Også i garderoben har Bakenga, og trua, blitt sett på prøve. I Belgia, Tyskland, ja til og med Danmark, kunne lagkameratane lese i Bibelen eller gå og be. Det blei aldri stilt spørsmål ved, sånn var det berre. Men i Norge kom skepsisen.

– Eg fekk mange kritiske spørsmål, og får det eigentleg fortsatt. Folk vil setje meg ut.

Men trønderen går ikkje i forsvar. Mush møter dei tvilande lagkameratane i augehøgde. Han erkjenner at enkelte brukar kristendommen til å løfte peikefingrar, og til å legitimere handlingar og meiningar som ikkje er gode.

I samtalen vil han heller flytte fokuset. Det er mykje meir interessant å snakke om kjærleiken, det medmenneskelege, synest Bakenga.

– Eigentleg er målet mitt at måten eg er på skal vise fram trua mi. Éin ting er å ha ei kristen tru, ein annan er å leve ho.

– Noko av det artigaste, når folk får vite at eg er kristen, er kor ofte reaksjonen «hæ?» kjem.

«Eg trudde kristne berre var sånne gale og strenge folk, men du er jo normal?», seier dei.

– Eg er glad for å kunne gi dei eit anna bilde av trua vår.

Måle mitt er at måten eg er på skal vise fram trua mi

Vel lyset i staden for mørkret

Bak det lette og kjærlege ligg eit utgangspunkt som kunne gjort innstillinga til livet heilt motsett. Hadde det ikkje vore for familien, og den stødige kristentrua, ville mørkret vore lett å ta tak i.

Mushaga Bakenga er to år år då foreldra tar han med frå Trondheim til Kongo for å helse på storslekta første gong. Medan dei er der, bryt borgarkrigen i landet ut. Med ein familie av pastorar, politikarar og ein etterkvart fredsprisvinnande lege, havnar slekta på toppen av samtlege terrorlister. Dei må flykte.

Flukta tar år, og driv dei over 70 personane til fleire land i området. Til tider får dei ikkje mat på dagevis. Då søstera til Mush skal fødast, blir faren kidnappa frå sjukehuset. Dei blir først gjenforente over fire månadar seinare.

Bakenga påstår likevel at desse hendingane knapt har traumatisert han. Takksemda han føler på kvar dag, er oppriktig, meiner han.

– Det er litt sjukt at alle me barna hugsar desse åra som ei artig tid, først og fremst. Der har me absolutt alt å takke foreldra vore for. Dei sørga for at kvar dag inneheldt noko gøy.

Kvar kveld hadde familien dansekonkurranse. Den som vann, fekk ein ekstra kjeks. Ungane knyta fotballar av plastposar, sette opp mål av steinar, og spelte fullgode kampar. Då han fem år gammal, og kom tilbake til Trondheim igjen, blei fotballen vegen tilbake til kvardagen.

Ei meining utfor banen

28-åringen er overtydd om at talentet hans er gitt han av Gud. Kvar dag takkar han for å vere på beina igjen etter skadene, og få jobbe med det han elskar.

– Fotballen er gledesplassen min. Det er terapi. Eg kan vakne og ha ein dårleg dag, men så forsvinn alt når me trener.

Spelet gir gnist og glede, men er langt frå alt. Mush har sørga for eit fundament som står støtt, trass skadene han har hatt, og som ligg solid når tida er inne for å gi seg.

– Den dagen fell ikkje livet i grus. Eg har fortsatt relasjonane mine, og eit sterkt driv til å hjelpe andre. Tilveret har meining, også utan fotball.

Kjærleik gir energi

Utfor banen brukar Bakenga både tid og pengar på å setje nestekjærleiken ut i praksis. «Jabez Verden» heiter prosjektet kor storfamilien hans mobiliserer for å gi barn og unge i Kongo eit betre liv etter krigen. Dei vil gi skulegang til alle.

Godheita til Mush har både eit visjonære og kvardagslege perspektiv. Til kvardags nøyer han seg med den gode samtalen, og stoler på at Jesus skin igjennom han.

– Så lenge eg sår eit lite frø i dei eg pratar med, og gir dei eit glimt av noko godt, så trur eg eg har gitt dei litt av Jesus.

Mush kallar det eit livsprosjekt: Å legge seg om kvelden og tenke at «i dag skulle eg vore snillare» er noko han prøver å unngå. Han vel nestekjærleik som sin fremste verdi. Der har Jesus gått framfor.

– Det er veldig mykje hat og veldig lite kjærleik i verda akkurat no. Men tenk kor mykje meir energi det tar å hate enn det tar å vere god.

---

Mushaga Bakenga

• Mushagalusa Bakenga Joar Namugunga.
• 28 år.
• Fødd i Trondheim, bur i Skien.
• Er angrepsspelar for Odds Ballklubb.
• Har tidlegare spelt i Brugge, Rosenborg, Molde, Tromsø og Eintracht Braunschweig.
• Har vore A-lagsspelar sidan 2009. Då var han 17 år og spelte for Rosenborg.
• Nevø av den fredsprisvinnande kongolesiske legen Denis Mukwege.
• Er engasjert i «Jabez Verden», som gir skulegang til vanskelegstilte barn i Kongo.

---

---

4 kjappe

• Gud er: Støttesteinen min.
• Eg klarer meg ikkje utan: Familien.
• På gravsteinen min skal det stå: Kjærleg far, ektemann og medmenneske, som hadde positiv påverknad på alle – alle dei 120 åra han levde.
• Boka alle må lese: Er ingen lesehest, så det må bli ein biografi eg eventuelt skriv om nokre år.

---