Kristne i front i Finland - landet feirar 100 år

6. desember fyller Finland 100 år: Hyvää syntymäpäivää! – eller: Gratulerer med dagen!

Varsinais-Suomi, eller Eigentlege Finland, var eit landskap som blei innlemma i Sverige av svenske kong Erik i 1154. Seinare blei det finske lydriket utvida med Tavastland og storparten av Karelen.

I 1808 tapte Sverige Finland til Russland i finskekrigen, og landet vest for tsarens rike blei det autonome storfyrstedømmet Finland.

Første verdskrig og den russiske revolusjonen gav finnane fridom og sjølvstende. I tumultane som følgde av at revolusjonen fødde Sovjetunionen, såg eit nytt nordisk land dagens lys 6. desember 1917. Finland.

100 år seinare står to kristne politikarar støtt ved roret i Helsinki. Statsminister Juha Sipilä er læstadianar. Utanriksminister Timo Soini er katolikk.

– For kyrkja i Finland, og då inkluderer eg alle kyrkjesamfunn, er det av stor verdi at landet har politikarar som er tydelege på at dei er kristne, seier biskop Björn Vikström i Borgå stift. Han er ein av ti biskopar i Evangelisk-lutherska kyrkan i Finland, der fire av fem finnar er medlem.

LES MEIR: Kom til fots frå Finland

Splid

Timo Soini er den mest fargerike og høgrøsta av dei to. Finlands utanriksminister er landets fremste partibyggjar. I 20 år, fram til parlamentariske krumspring sende han over i eit splitter nytt parti i juni, var Soini byggherre i Sannfinnane. Han tok det EU-skeptiske og innvandrarkritiske partiet frå vel 4 prosent til 20 i valet i 2011, og vidare inn i regjering i 2015. I juni sprakk partiet og Soini og sannfinnestatsrådane skipa eit nytt parti, Blå framtid.

Konverterte

Soini har vore van med å tilhøyre finske minoritetar. I 1988 konventerte lutheranaren og blei medlem av kyrkjesamfunnet som har ein oppslutnad på om lag ein prosent i Finland, Den katolske kyrkja.

Hans Damaskus-oppleving fann stad i St. Mary-katedralen i byen Killarney, sørvest i Irland. På ein studenttur i 1987 gjekk Soini inn og sette seg på ein benk i kyrkja. Ei nonne vende seg til finnen og spurde: «Vil du be no, eller seinare?»

Spørsmålet blei katalysatoren for Soini, som lenge hadde følgt pave Johannes Paul II og hans iherdige kamp mot abort. Vel heime i Finland melde Soini at han ville konvertere, og etter eit åtte månader langt kurs blei han innlemma i Den katolske kyrkja.

Som rikspolitikar har Timo Soini stege opp på taburetten og forkynt kva han meiner om kontroversielle saker. Nei til sjølvbestemt abort. Nei til ekteskap mellom likekjønna.

Vekkingsrørsle

Statsminister Juha Sipilä vaks opp i ei kyrkjeleg vekkingsrørsle som har røter i Sverige, men som spreidde seg til heile Finland, læstadianismen. I dag tilhøyrer Sipilä ei grein av vekkingsrørsls som ber namnet austlæstadianismen, Rauhan Sana. Fremste kjenneteikn er ei mindre streng forsamlingslære enn dei andre greinene læstadianarane er splitta i.

– I motsetnad til Timo Soini snakkar ikkje Juha Sipilä like høgt om at han er kristen. Men han er tydeleg på kvar han høyrer heime i kyrkjelandskapet, at han er læstadianar, at han står for kristne verdiar, fortel biskop Vikström.

Gründaren og næringslivsleiaren var raus med gåvene då han selde IT-bedrifta han hadde bygt opp. Drygt 15 millionar kroner blei donert til ei stifting som støttar kristne misjonærar og humanitært arbeid. Sipilä har også ytt ein million til diakoniarbeidet til Evangelisk-lutherska kyrkan, og redda ein kristen radiostasjon og ein kristen bokhandel frå konkurs.

Døydde

I 2015, midt i valkampen, blei familien Sipilä hardt råka. Yngste son døydde under ein rutineoperasjon. Juha Sipilä tok fri frå valkampen i to veker, og saman med dei andre sønene snekra han ei kiste, forma som eit båt.

Sidan 29. mai 2015 har han vore statsminister i Suomi. Den 44. i rekkja sidan Pehr Evind Svinhufvud blei landets første sjølvstyrestatsminister for 100 sidan.