Det fins ei grense for kva eit parti toler

«Ukraina sin utdeling av våpen har lite militær nytteverdi og er nok en strategi for å skape et blodbad for å skaffe sympati.»

Det skreiv 2. nestleiar i Trøndelag KrF, Daniel Myhren Hovind, på Facebook nyleg. Han omtala òg Ukraina som eit vestleg marionettregime, og vil ikkje uttale kva side han støttar i krigen. Basert på det han seier, tyder mykje på at sympatien til KrF-politikaren er større med krigsforbrytarane i Kreml enn demokratane i Kyiv.

Det er ikkje første gongen ein KrF-ar med eit viktig tillitsverv seier noko grovt og oppsiktsvekkande.

Fleire gonger den siste tida har KrF-fylkesleiaren i Troms og Finnmark, Truls Olufsen-Mehus, komme med uttalar som nok får kaffien i vrangstrupen hos dei fleste veljarar og tillitsvalde i KrF.

Olufsen-Mehus er òg blant dei som applauderer Ukraina-synet til Daniel Myhren Hovind.

Ytterleggåande haldningar

Olufsen-Mehus har òg flagga at han er motstandar av koronavaksinering, trass i den innstendige oppmodinga frå partileiar Olaug Bollestad om å ta slik vaksine. Han deler ofte lenker til ekstreme, konspiratoriske nettstader som steigan.no og resett.no, og har uttrykt støtte til Donald Trump. I stortingsvalet var Olufsen-Mehus var partiets førstekandidat i Finnmark, og i VG sin valgomat svarte Olufsen–Mehus i strid med eige partiprogram i fleire saker som er sentrale for KrF.

I politiske parti er det alltid folk som vil vere ueinige i delar av partilinja. Det har dei fleste parti takhøgd for.

Problemet blir viss ytringane blir så ekstreme og høglydte at dei skuggar for partiets offisielle politikk.

Ingen menneskerett å vere i parti

Det er ikkje ein menneskerett å vere med i eit politisk parti. Det er ikkje eingong eit spørsmål om ytringsfridom. Politiske parti er grupper med eit relativt snevert meiningsmangfald, basert på prinsipp, ideologi og partiprogram. Partia står fritt til å teikne kva grenser som gjeld i sine organisasjonar, basert på kva strategi dei har for å vinne makt. Viss meiningane og ytringane til enkeltpersonar i partiet hindrar partiets overordna bodskap, har dei fleste parti mekanismar eller strategiar for å handtere dei som lagar bråk.

Det er ei altfor defensiv haldning til eit problem som har skada partiet i lang tid. Eit politisk parti bør teikne ei grense i sanden for kor stort meiningsmangfald og kor ekstreme meiningar det toler.

—  Emil André Erstad, kommentator

Det kan skje slik det har skjedd i Framstegspartiet gjennom åra, der partifolk med for ekstreme meiningar og ytringar har blitt ekskludert over ein låg sko. Det har skjedd under både Carl I. Hagen, Siv Jensen og Sylvi Listhaug.

For partia er bruk av eksklusjonsparagrafar ofte eit prinsipielt vanskeleg spørsmål. I 2019 fekk KrF ein slik paragraf.

Smidige løysingar

Men problemet kan òg løysast ved at ein i partiet med makt og autoritet set seg ned med ei urokråke, og forklarar vedkommande stille og roleg kva som må skje. «No er det best at du trekk deg, du høyrer ikkje heime i dette partiet», kan dei for eksempel seie. Så får partiet gå vidare, og personen finn seg kanskje til rette i eit anna parti. Fleire av dei som har blitt ekskludert frå Framstegspartiet har funne ein ny heim i det langt meir ytterleggåande partiet Demokratene.

I Troms og Finnmark KrF er det no snakk om at den rutinerte KrF-politikaren Widar Skogan stiller som motkandidat til fylkesleiarvervet, mot Olufsen-Mehus. Ein delt valkomité i fylkespartiet har innstilt Skogan framfor Olufsen-Mehus til vervet. Det er ein måte for partiet å ta kontroll på, men det burde skjedd for lenge sidan.

Ingen har tatt kontroll på dei i partiet som har hatt så ekstreme meiningar og ytringar at dei har skugga for partiets offisielle politikk. Det skjedde under leiarskapa Dagfinn Høybråten, Knut Arild Hareide, Kjell Ingolf Ropstad og no Olaug Bollestad.

Dei tusen blomane får bløme

Partileiinga er openbert så redd for å ta kontroll, at dei lar dei tusen blomane bløme. Handlingslamminga fører til famøse utspel som det Daniel Myhren Hovind kom med på Facebook om Ukraina-krigen.

Det går ei grense for kva eit parti toler. Den grensa handlar om kor mange meiningar det kan romme på same tid, dersom partiet skal ha sjanse til å nå over sperregrensa att. I skrivande stund er KrF nesten konsekvent målt under sperregrensa. Det skjer trass i at Ukraina-krigen har utløyst ei bølge av nestekjærleik og godleik i store delar av det norske folk, som partiet burde ha gode føresetnader for å vinne veljarar på.

Truls Olufsen-Mehus får framleis halde på med sitt soloshow i sosiale medium, samstundes som han brukar partinamnet, partilogoen og tillitsvervet som fylkesleiar til å skaffe seg legitimitet. Det er eit effektivt hinder for både rekruttering av veljarar og tillitsvalde til partiet.

—  Emil André Erstad, kommentator

Truls Olufsen-Mehus får framleis halde på med sitt soloshow i sosiale medium, samstundes som han brukar partinamnet, partilogoen og tillitsvervet som fylkesleiar til å skaffe seg legitimitet. Det er eit effektivt hinder for både rekruttering av veljarar og tillitsvalde til partiet.

Taus leiing lenge

Fleire i partiet har frustrert seg over at leiinga har halde kjeft om Olufsen-Mehus for lenge. Då Vårt Land nyleg skreiv om nokre av dei mest ekstreme tinga han hadde sagt, var meldinga frå partileiinga at ingen ønskte å stille til intervju. Men generalsekretær Geir Morten Nilsen skreiv i ein e-post at «i KrF er det rom for å ytre seg og være uenig om poliske saker. Vi har en levende politisk debatt. (...). Det er ikke ledelsen som peker ut tillitsvalgte i KrF, men de lokale medlemmene. Derfor er det også opp til disse å vurdere om man har tillit til å fylle rollen som fylkesleder.»

Det er ei altfor defensiv haldning til eit problem som har skada partiet i lang tid. Eit politisk parti bør teikne ei grense i sanden for kor stort meiningsmangfald og kor ekstreme meiningar det toler.

I alle fall bør leiinga teikne ei slik grense på bakrommet, og handle etter den.

Korrigering 16. mars, klokka 15.45: I ein tidlegare versjon av denne teksten stod det at KrF ikkje har ein eksklusjonsparagraf. Det riktige er at partiet fekk ein eksklusjonsparagraf i 2019.

29. mars: VÅRT LAND RETTER: I denne kommentaren skrev Emil André Erstad at Krf-politiker Truls Olufsen-Mehus «ofte lenker til ekstreme, konspiratoriske nettstader som steigan.no og resett.no». Dette er ikke riktig. Det riktige er at det er publisert flere tekster på nettstedet Steigan.no i Olufsen-Mehus sitt navn.