Historisk visebok får nytt liv

Vi snakkar ikkje om «den same, gamle visa» når Nasjonalbiblioteket klemmer til med ei moderne, digital utgåve av Peder Rafns visebok, Nordens største enkeltsamling av visetrykk frå 1500- og 1600-talet. Slike visetrykk var dåtidas populærkultur, og det er relativt få av desse trykka som er bevart for ettertida. Dei mange tekstane i Peder Rafns visebok er heller ikkje godt kjende i dag, men gir eit interessant innsyn i livet til ein skandinav på slutten av 1500-talet og byrjinga av 1600-talet. I visene finn vi både samfunnssatire, kjærleikslengt, krigshistorier og religiøse skildringar av dommedag.

Boktrykkarkunsten i Noreg starta faktisk med ei dommedagsvise. Då Tyge Nielssøn trykte opp «En Merckelig Vise om den yderste Dommedag» i Christiania i 1643, var dette ein av dei tre første tekstane som blei trykt på ei trykkpresse i Noreg. Den same teksten er også eit av visetrykka i Peder Rafns visebok, som blei gitt som gåve til lagmann Peder Rafn i Bergen av ein viss Pouell Maurysen to år tidlegare, i 1641. Følgeleg er visetrykket i boka ikkje trykt i Noreg, men i København – ei av fire dommedagsviser som har fått plass i den over tusen sider tjukke samlinga.

– Dommedagsvisene har éin grunnføresetnad, nemleg at endetida er nært kommande. Det gir visene nerve, seier idéhistorikar Siv Frøydis Berg.