15 år gamle Martin Lilleberg kjenner seg usikker, og på ingen måte på heimebane, då han troppar opp på samfunnshuset. Høg musikk fyller både kjellaren, der det er drikking som er hovudaktiviteten, og danselokalet i fyrste etasje.

Han har ingen planar om å oppfylle fordommen om at konfirmasjonen er ein overgang inn i dei karskdrikkandes rekker. Edru, men sosial, gira og nysgjerrig vil han gjerne finne ut kva bygdefestane dreier seg om.

På dansegolvet dannar det seg ein ring, og Lilleberg rekk ikkje å kjenne om han er usikker, før han stupar inn i midten. Han er på heimebane. Å vera ein kristen, dansande gut har på ingen måte gjort han kul blant jamaldringane. Fram til no.

KARRIEREVEG: Det var Ikkje gitt at Martin Lilleberg skulle ende opp som dansar, men i dag det kjennest rett, som om det er der Gud vil ha han. (Erlend Berge)

– Folk kom bort til meg og synest plutseleg at det var dritkult at eg kunne danse. Her har eg gått i fleire år og synest at det var vanskeleg å vera så annleis og rar, og så er det brått det som gjer meg kul.

Det kjennest som ei løn for å ha skilt seg ut i fleire år, men eigentleg trur Lilleberg at forklaringa er enkel: Han hadde nådd alderen der det dreg damer å danse. Meir skal det ikkje til før gutane også ser verdien i det.

[ Før presten Thor Haavik skulle bli med på Farmen, fryktet han å bli utstøtt av gruppen ]

Gjekk i kjellaren

I Torhovparken i Oslo kappsyng fuglane med dei afrikanske rytmane frå høgtalaren på nabobordet.

Det har gått ti år sidan bygdefesten i Trøndelag, og trass i at det har vore eit vanskeleg år å starte ei karriere som frilans-dansar har, det vore innhaldsrike månadar for Lilleberg. Han har plutseleg blitt vaksen, med både forloving, leilegheitskjøp, reality-deltaking og ny jobb.

Den usikre ungdommen har vike plassen for ein sjølvsikker ung mann, som har fått anerkjenning frå fjern og nær for å stå i både tru, dans og tøffe tak. Denne våren har serien Norges tøffeste på NRK vore ein av dei mest strøyma fjernsynsseriane, og 800.000 har i snitt sett kvar episode.

Med ei tydeleg kristen tru, og ikkje minst med å nå semifinalen, blei Lilleberg lagt merke til.

– Det var NRK som ringde og bad meg om å søkje. Men eg var ikkje vond å be, legg han til.

I programmet er det harde fysiske konkurransar, i tillegg til påkjenningar som lite søvn og mat. Då kom erfaringa frå året i patrulje og skarpskyttartroppen i garden godt med.

---

Martin Lilleberg

Yrke: Dansar
Alder: 25 år
Oppvaksen: Melhus, Trøndelag
Sivil status: Forlova
Aktuell med: Norges tøffeste på NRK

---

– Når eg gjekk i kjellaren var det fint å kjenne at her har eg vore før, òg berre gå vidare.

Men det aller tøffaste var likevel uvissa og mangel på kontroll, synest Lilleberg. Det å ikkje vita kva som skjer den neste timen eller den neste dagen. Får ein mat? Må ein reise heim? Får ein lov å sova i natt? Det tærer på kropp og sinn.

Ville ikkje vera han kristne fyren

Men heldigvis opplevde han ikkje at nokon der inne ville stille han til veggs for trua. Han skildrar meddeltakarane sine som ein gjeng som gav rom for å vera seg sjølv.

Martin Lilleberg vil være seg selv Det var NRK, ikkje Jesus, som spurte om Martin Lilleberg var tøff nok. Likevel har han som dansande, kristen gut på bygda, fått kjenne på å stikke seg ut.

– Elles i samfunnet er kanskje det å jobbe som dansar og vera kristen litt rart, men der inne var det litt slik: Han der sit og fis på eit ljos akkurat no, så det tek merksemda.

Likevel får han allereie i episode éin heile gjengen til å synge bordvers, og han merka at NRK var nysgjerrige på trua hans, og gjerne ville ha det med som ein del av profilen hans der inne. Sjølv ville han at dei andre skulle få møte Martin, ikkje han kristne fyren, sjølv om trua er ein naturleg del av kven han er.

Som ungdom er det tungt å skulle vera med å bera mangfaldet når ein eigentleg berre har lyst å passe inn.
— Martin Lilleberg

– Det med kristne på tv kan gå litt begge vegar. Det er ein tendens til at det er dei med mest ekstreme meiningar som får sendetid. Eg er ein heilt vanleg kristen fyr, med mine hobbyar og interesser. Og eg vil gjerne vise at det ikkje finst ein standard-kristen. Kristne er berre vanlege menneske som ber med seg ei tru.

I tida etter tv-serien har blitt sendt, har 25-åringen blitt stoppa på gata og fått mangedobla følgarskaren på Instagram, der han kombinerer lidenskapen for film, foto og dans. Men mest varmar det kanskje likevel når han får meldingar som fortel at han har gjort det enklare både barn og vaksne å stå i trua si. Det er noko han kan relatere til.

Kristne, grå mus

– Som ungdom er det tungt å skulle vera med å bera mangfaldet, når ein eigentleg berre har lyst å passe inn, fortel Lilleberg.

Det å danse blei sett på som ein «jenteting», og i tillegg til den kristne trua hadde han fleire av det han kallar annleis-knappar. Heldigvis var han god i fotball, noko han meiner redda han sosialt.

– Eg fekk vera med i gjengen, men det var meir at det var litt tungt å bere ting aleine som eg gjerne skulle snakka med andre om. Å tru aleine er ikkje lett. Å tru er ein ting for fellesskapet og noko ein treng å snakke om. Men tenk viss eg hadde basert vala mine på kva ein random tolvåring meinte om meg då? Då hadde eg ikkje hatt det livet eg lever i dag, og eg hadde ikkje hatt to av dei viktigaste bjelkane i livet mitt. Det er ganske trist å tenkje på.

Men det var ikkje berre på bygdefestane eller på skulen han kjente på å vera annleis. Heller ikkje blant kristne fann han plassen sin.

– Eg følte eg ikkje passa inn i det å vera kristen, sidan dei få kristne på mitt kull stort sett var forsiktige, skuleflinke, litt grå mus, medan eg helst ville stå på hendene bak ei hylle, seier dansaren som har sjølvdiagnostisert seg med «sånn passe ADHD».

Å tru aleine er ikkje lett. Å tru er ein ting for fellesskapet og noko ein treng å snakke om.
— Martin Lilleberg

Fyrst gjennom større arrangement som Krik-leirar og Skjærgårds møtte han kristne han kunne sjå opp til og identifisere seg med. Kanskje er det derfor har han eit håp om at reality-deltakinga hans skal kunne vise at kristne er like forskjellige som alle andre. At ein ikkje treng vera ei roleg, grå mus for å tru på Gud.

Ville slutte å danse

Dansaren fiklar ivrig med to ringar. Tar dei av og på, snurrar på dei. Den eine fann han heime i Melhus, faren brukar han ikkje lenger. Han ristar med beina. Påstår at han har tolmod til å sitje litt til i vårsola og snakke om stort og smått.

Rastløysa har ikkje gjort dei siste månadane i den koronastengde hovudstaden enklare. Avlyste jobbar førte til ein slunken kalender. Men Lilleberg ville tvinge seg sjølv til å bruke all den ledige tida til å utvikle seg vidare. Viss ikkje var han redd for å gå i same fella som han har gjort så mange gonger før: å gyve laus på det som verka moro der og då, for så å gje seg før han faktisk blei god i det.

VIDEO: Ein av danseoppdraga til Lilleberg som ikkje blei avlyst under korona var musikkvideoen til «Du sier» med David André Østby og Karoline Neteland.

For å kanalisere energien i ei meir konstruktiv retning bestemte han seg for å laga ein god, gammal timeplan. Men dei tradisjonelle faga frå barneskulen bytte han ut med sine to eigne: tid til læring, og tid til skaping. Det kan bety dansing, å lære seg nye filmredigeringsknep eller å lesa i Bibelen.

Det er nemleg ein taktikk som har fungert før. For dans har faktisk ikkje alltid vore det store. Den no profesjonelle dansaren ville helst slutte både i tide og utide. Men ei prinsippfast mor gav han ikkje lov til å gje seg midt i året. På slutten av kvart år kom den store danseframsyninga med nervar, samhald, scene, røyk, publikum og applaus.

– Det var dødsgøy. Akkurat så gøy at eg lurte meg sjølv til å bli med eitt år til. Det har lært meg at eg må halde ut litt lenger enn det eg synest er moro. Som når eg sykla til og frå skulen på eitthjulssykkel i eit heilt år.

Og tolmodet ber frukter. I august, viss Gud eller korona vil, skal han spele rolla som Pepper i musikalen Mamma Mia på Folketeateret i Oslo, saman med mellom anna Karoline Krüger, Kåre Conradi og Ulrikke Brandstorp.

– Ei ære! Og så er det godt å vita at eg fekk rolla før Norges tøffeste. At eg har gjort meg fortent til det.

---

4 raske

Gud er: Her.
Eg klarar meg ikkje utan: Musikk.
På gravsteinen min skal det stå: Peace out.
Boka alle må lese: Mans search for meaning av Viktor E. Frankl.

---

Dansande prest?

Men det var ikkje alltid klart at det var dansar Lilleberg skulle bli. Det er eit usikkert yrke, og etter bibelskule på Bali snusa han på å bli prest.

– Gjer ikkje alle det?

At tre av fem i kollektivet hans i Oslo studerte teologi gjorde det berre meir freistande. Dei fekk bruke dagane på å fordjupe seg i Bibelen, noko han sjølv knapt fann tid til i ein travel kvardag. Og han visste at han treivst med å lære meir om trua si. Det har han gjort i fleire periodar opp gjennom, blant anna då han på vidaregåande følte han måtte ta eit val.

– På eit punkt fann eg ut at viss eg fyrst skal tru på det her, så er det heilt sjukt. Då må eg ta det på alvor.

Det var fleire ting som gjorde at han landa på at dette var noko han ville tru på. Og sjølv om han synest kristendommen har blitt misbrukt mykje opp gjennom tidene, trur han menneske hadde hatt det godt med kvarandre viss dei hadde levd slik som Bibelen seier. Dessutan har fleire misjonsreiser gjort sterkt inntrykk.

– Menneske var avhengige av Gud på ein heilt annan måte. Dei støtta og lente seg på han kvar dag, og greidde å ikkje freake ut, sjølv om dei ikkje visste korleis dei skulle få tak i mat. Det blei ei sterk oppleving av at dette er ekte.

– Mange av mine største opplevingar med Gud har vore på reise. Å sjå andre perspektiv gjer livet mykje større. Viss ein får møte og lære å kjenne menneske som har hatt heilt andre liv, i ein heilt anna kultur, med andre smakar, andre luktar og andre kvardagar, så blir verda større og meir fantastisk. Og det blir endå meir behov for ein skapar. For meg er det vanskeleg å tru at så mange detaljar og så mykje fantastisk innhald berre skal dukke opp. Det synest eg krev mykje tru. Det er lettare å tru på at ein intelligent skapar står bak så mykje intelligent skaping.

Men å gå heilt til kjernen, og seie akkurat kva han trur på, synest Lilleberg er vanskeleg. Truvedkjenninga er ikkje så dum.

– Men eg kan vel seie at eg trur på ein skapar som ser på verda med kjærleik og ynskjer ein relasjon til oss fordi han elskar oss.

Færre fordommar enn før

Og det er noko han meiner kristne, og han sjølv, kan bli flinkare til å stå i og vise stolt fram til andre. Han vankar sjølv i miljø med få kristne og har hatt mange gode samtaler om tru på fest.

– Av og til held eg litt tilbake med å snakke om trua mi fordi eg forventar fordommar. Men me er inne i eit generasjonsskifte der det verkar som det er meir rom for å tru enn før. Folk tenkjer og trur så mykje forskjellig at å vera kristen ikkje er like rart lenger.

Sjølv synest han det verkar som mange tvert imot har eit ynskje om å tru.

– Men ein har kanskje ikkje så lyst å putte det i ein kristen boks, fordi det ber med seg ein del fordommar. Då er det enklare å seie at ein trur på ei kraft som fører menneske saman.

I dag er Lilleberg glad for at han landa på å utdanne seg til dansar. Det kjennest som det er der Gud vil ha han.

– Det er godt å vita at det å studere teologi var kompisane mi si reise, men mi treng ikkje å vera den same. Kristne folk kan vera så mykje forskjellig, og me høyrer heime på forskjellige plassar, fordi me skal nå forskjellige menneske.

[ Sally Kamara blei skoten i ryggen som barn. Rullestolen er trona hennar. Jesus er kongen ]

«Norges tøffeste»-Martin trudde han måtte vera ei grå mus for å vera kristen