Dagen etter stod igjen Johannes der med to av læresveinane sine. Då Jesus kom gåande, såg Johannes på han og sa: «Sjå, Guds lam!» Dei to læresveinane høyrde kva han sa og følgde etter Jesus. Jesus snudde seg, og då han såg at dei følgde etter, sa han: «Kva leitar de etter?» Dei spurde: «Rabbi», – det tyder «lærar» – «kvar bur du?» «Kom og sjå», svara Jesus. Så gjekk dei med han og såg kvar han budde, og dei vart verande hos han den dagen. Det var omkring den tiande timen. Andreas, bror til Simon Peter, var ein av dei to som hadde høyrt det Johannes sa, og hadde følgt etter Jesus. Han finn først bror sin, Simon, og seier til han: «Vi har møtt Messias» – Messias tyder «Den salva». Så tok han Simon med seg til Jesus. Jesus såg fast på han og sa: «Du er Simon, son til Johannes. Du skal heita Kefas» – det er det same som Peter.
Dagen etter ville Jesus dra til Galilea. Han fann då Filip og sa til han: «Følg meg!» Filip var frå Betsaida, same byen som Andreas og Peter var frå. Filip møtte Natanael og sa til han: «Vi har møtt han som Moses har skrive om i lova, og som profetane har skrive om: Det er Jesus frå Nasaret, son til Josef.» «Kan det koma noko godt frå Nasaret?» spurde Natanael. «Kom og sjå!» svara Filip. Jesus såg Natanael koma gåande mot seg og sa: «Sjå, der er ein ekte israelitt, ein som er utan svik.» «Kvar kjenner du meg frå?» spurde Natanael. Jesus svara: «Eg såg deg då du var under fikentreet, før Filip ropa på deg.» Då sa Natanael: «Rabbi, du er Guds Son, du er Israels konge.» «Trur du fordi eg sa at eg såg deg under fikentreet?» spurde Jesus. «Du skal få sjå større ting enn det.» Og han sa: «Sanneleg, sanneleg, eg seier dykk: De skal sjå himmelen opna og Guds englar gå opp og gå ned over Menneskesonen.»
Johannes 1,35–51
Tekstblikk: Vi har funne Messias!
Hans Johan Sagrusten, teolog, prest, bibelomsetjar og forfattar
Utropet «Vi har funne Messias» er eit høgdepunkt i denne teksta. Her blir ordet messías brukt på gresk. Ordet finst berre på to stader i Det nye testamentet: i denne teksta (1,41) og i teksta om kvinna ved brønnen (4,25). Der seier kvinna til Jesus: «Eg veit at Messias kjem», og Jesus svarar: «Det er eg, eg som snakkar med deg».
Medan messías er brukt på berre to stader, er ordet kjristós brukt på heile 531 stader i Det nye testamentet. Det står oftast som eit namn eller ein tittel på Jesus, og vi skriv då «Kristus» på norsk. Alle stader der det står «Kristus», er det difor ei omsetjing av kjristós.
Kjristós kjem av verbet «å salva» (kjrío). Det svarer til det hebraiske masjáh i Det gamle testamentet, som òg tyder «å salva». Masjáh blir brukt når nokon blir salva til tenesta si. Den som er salva, er difor ein masjiáh – det tyder «den som er salva». Det er dette ordet som ligg bak det greske ordet messías. Kjristós og messíastyder altså det same, og begge orda kan omsetjast «den som er salva».
I norske biblar har ein tradisjonelt skrive «Messias» på mange stader der det står kjristós på gresk. I Bibel 2011 er kjristós omsett slik på omkring 60 stader. «Messias» er då ikkje ei direkte omsetjing av det greske ordet, men av den hebraiske parallellen til ordet. I Bibel 2024 er kjristós omsett «den salva» på nokre fleire stader enn før. Dette er gjort for å få fram tydinga av ordet, slik at teksta skal bli lettare å forstå for nye lesarar.
Teksta vår er det fyrste møtet med ein læresvein vi ikkje veit kven er: To av læresveinane til døyparen Johannes følgjer etter Jesus. Den eine er Andreas, bror til Peter. Men vi får ikkje vita kven den andre er. Seinare i evangeliet møter vi nokre gåtefulle ord om «den andre læresveinen» og «den læresveinen Jesus hadde kjær» (20,2 og 21,7).
Ein har tradisjonelt tenkt at denne læresveinen må vera forfattaren av evangeliet – og at orda må vise til apostelen Johannes, men mange tenkjer at det kan vise til ein annan, ukjend læresvein.
Prekenblikk: «Du skal få se større ting enn dette.»
Lena Caroline Stordalen, prest og sjelesørger, Frogner menighet i Oslo.
«Du skal få se større ting enn dette.» Når jeg leser disse ordene så tenker jeg på kapittel 11 i samme evangelium. Jesus sier til Maria, som sørger over sin døde bror, Lasarus: «Sa jeg deg ikke at hvis du tror, skal du se Guds herlighet?»
Håpet (og fortellingen) i Johannes-evangeliet, er at store ting skal skje. Hvordan klarer dette håpet seg i vårt liv, i vår verden?
Kan vi fremdeles håpe på å se store ting? Kan vi håpe gjennom krig, naturkatastrofer, egen eller andres sykdom, sorg, ensomhet?
Det er lett å si at det er akkurat i det håpløse vi må håpe, håpe på endring, håpe på Messias, på Gud. Og det er sant. Men det er også vanskelig, for situasjonen kan virke håpløs. Å peke på håpet kan iblant framstå som forenklende: at man ikke tar situasjonen på alvor, ikke anerkjenner fortvilelsen.
«Gud, skap i oss tro, håp og handling» er ord fra et bønnesvar (av Solveig Spilling Bakkevig) som iblant brukes i menigheters forbønn. Jeg hører det som en påminnelse om at vi ikke bare kan håpe, vi må også handle. Det vi gjør, betyr noe.
I bønnesvaret er troen nevnt først. Når vi ser oss rundt, er det lett å avfeie at Gud kan gjøre noe som helst. For noen gir det ikke mening at Gud handler i dag. For andre er det avgjørende å tro at det skjer.
Ser vi Guds herlighet i dag – og hvor er den i tilfelle synlig?
---
Bibelbetraktninger
- Hver onsdag får du bibelbetraktninger for helga. De er skrevet ut fra søndagens tekster, hentet fra tekstrekkene som blant annet Den norske kirke bruker. Iblant er den gammeltestamentlige teksten i fokus.
- Tekstblikket gir fagkunnskap om bibelteksten, og er skrevet av en bibelviter. Prekenblikket angir noen punkter til inspirasjon for forkynnelse over teksten.
- Våre skribenter er: Ellen Aasland Reinertsen, Hans Johan Sagrusten, Hilde Brekke Møller, Marianne Kartzow, Håkon Sunde Pedersen, Ole Jakob Filtvedt, Karl Olav Sandnes, Ingunn Aadland, Ingrid Brækken Melve, Lena Stordalen og Åste Dokka.
---
