Korleis bør framtidas kyrkje sjå ut? No kan «heile Noreg» få seie meininga si

Eit arbeid som har pågått i 16 år tar no eit stort steg vidare: Forslaget til korleis Den norske kyrkja (DNK) skal organiserast har akkurat blitt sendt på høyring.

Landets største organisasjon har no 3.655.556 medlemmer. Denne spørsmålsbunka går ut til over 1850 instansar, mellom anna alle landets sokneråd og fellesråd. Men etter offentleglova kan privatpersonar òg avgi høyringssvar. I praksis kan alle som ønsker no få seie meininga si det neste halve året. Fristen for svar er 1. desember.

– Det som skjer no er veldig viktig. Dette handlar om å få til god leiing, at me blir ein attraktiv organisasjon å jobbe i – men ikkje minst handlar det korleis me skal vere kyrkje oppi det heile, seier kyrkjerådsleiar Kristin Gunleiksrud Raaum.

– Det må me aldri slippe: At me først og fremst er ei luthersk kyrkje, held ho fram.

[ «At det så å si bare er menn som engasjerer seg for kirkelig organisering bør bekymre Den norske kirke» ]

Preses: – No må me jobbe saman

– No er det viktig at alle ansvarlege i kyrkja snakkar med kvarandre, og er med på dette, seier preses Olav Fykse Tveit.

Han understreker at det no er opp til kyrkja å få gjennomført organiseringa av seg sjølv. Det er ei omfattande høyring som er sendt ut, vedgår preses.

– Dette er ikkje bare forslag ein blir beden om å seie ja eller nei til, men ein prosess det er viktig at mange bidrar til. No må me jobbe saman, seier Fykse Tveit.

Både han og kyrkjerådsleiaren understreker kor viktig det er at instansane faktisk blir høyrde i svara sine.

– Derfor har me gjort innhaldet så lett tilgjengeleg som mogleg, til dømes med ein informasjonsfilm, som tydeleg viser kva ein skal ta stilling til, seier Raaum.

– Me må lytte til heile kyrkja, og det er derfor me har gitt god tid til å svare. Me har stilt åpne spørsmål, slik at høyringsinstansane får ei reell moglegheit til å greie ut, seier kyrkjerådsleiaren.

[ Geir Hellemo: «I reformarbeidet blir de ansatte i kirken umyndiggjort og oversett» ]

I lag med bispedømmeråd og kyrkjevergelag legg Kyrkjerådet opp til arenaar kor folk med ulike posisjonar i kyrkjesystemet, og ulike arbeidsgivarar, kan møtast for å diskutere. Å lytte til kvarandre si røynd gir innsikt, meiner Raaum.

– Dette er stoff som er viktig å snakke om over tid, og som ein stadig forstår meir av. Eg trur ikkje det er mogleg å bli ferdig opplært i kyrkjeleg organisering – eg lærer ting heile tida, seier ho.

Ubesvarte spørsmål

Sjølv om ein over 100 sider lang rapport ligg på bordet, og forslaget på bakgrunn av den no er sendt på høyring, står fleire element i organisasjonen utan avklaring.

Innan nyttår skal følgande delutgreiingar på Kyrkjerådets bord:

• Fordeling av oppgåver og ansvar mellom sokneråd og prostifellesråd.
• Biskopens leiarrolle og tilsyn.
• Forslag til prosessen som skal kunne få på plass ny struktur for prostia.
• Lokal organisering og leiing på arbeidsplassen.
• Bispedømmerådets framtidige ansvar – dersom arbeidsgivaransvaret blir flytta til fellesrådet.

Fellesrådsleiaren på Sola i Rogaland ser på den komande organiseringa som viktig. At alle dei tilsette i soknet treng éin felles arbeidsgivar, er han ikkje i tvil om at er «heilt nødvendig».

Men det finst endå spørsmål han og fellesrådet gjerne skulle hatt svar på. Vegen til mål er kronglete.

– Eg veit at det finst ein god del uro rundt noko av dette. Det handlar mellom anna om relasjonen til kommunen, som me har eit godt forhold til, og er heilt avhengige av – og tanken om interkommunale einingar, seier Svein Inge Thorstvedt, som òg leier Nettverk for fellesrådsleiarar.

Blant spørsmåla den erfarne kyrkjearbeidaren gjerne skulle visst meir om, viss kyrkja skal løfte fleire avgjerder eit nivå opp, er: Vil kommunen betale til eit interkommunnalt fellesråd? Utan å stille krav til korleis pengane blir brukt? Korleis skal kommunens forhold til fellesrådet handterast?

Også spørsmålet om kven som skal vere leiar er noko dei soknetilsette er opptatt av, opplever han. Og kyrkjevergene sitt viktigaste spørsmål:

– Kva med meg, då? Korleis blir mi rolle endra på vegen vidare? spør Thorstvedt, som sjølv har erfaring som kyrkjeverge i 20 år.

[ «Vi trenger også et effektivt byråkrati dersom kirken skal nå bredt ut med evangeliet» ]

Blanda kjensler

Thorstvedt trur at større einingar er noko kyrkjeverger har vore opne for lenge, og ser på som ein god måte å organisere kyrkja på.

– Men slik eg opplever det, har mange blanda kjensler. På éi side ser dei at noko må skje. På den andre sida er det endå uklart korleis det kan skje på ein måte som sikrar oss best økonomisk – og sikrar høvet til å vere kyrkje lokalt, seier han.

Fellesrådsleiaren håpar det kan bli eit stort rom til å kunne tilpasse modellen lokalt. Ein kan ikkje tre éin modell over alle.

– Denne foreslåtte ordninga vil passe som hand i hanske i Stavanger, til dømes. Her kor eg er fellesrådsleiar, på Sola, med fire sokn og ein beskjeden stab, møter den nye organiseringa ei anna røynd.

– Det finst jo stader kor nabokommunar nærmast ikkje toler kvarandre, og som til dei grader har ulik økonomi. Slike lokale forhold vil kunne spele inn viss ein skal organiserast i eit prostinivå, legg han til.

Til dei som er uroa for elementa som står utan svar, seier kyrkjerådsleiar Raaum:

– Mi erfaring med dette feltet er at eikvar utgreiing visar behovet for ei ny utgreiing. På eit tidspunkt må me seie at nei, me veit ikkje alt, men me veit nok til å kunne ta ei avgjerd.

---

Dei tre arbeidsgivarmodellane

• Noko av det viktigaste høyringsinstansane skal svare på, er kva type organisering av arbeidsgivaransvar Den norske kyrkja bør ha. Her er alternativa:

1. «Prostimodellen»: Alle tilsette får éin felles juridisk arbeidsgivar: prostifellesrådet. Då er ein tilsett lokalt.
2. «RDNK-modellen»: Alle tilsette får éin felles juridisk arbeidsgivar: rettssubjektet Den norske kyrkja (RDNK). I teorien får dei tilsette heile Noreg som sitt verksemdsområde.
3. «Delegasjonsmodellen»: Juridisk vil det fortsett vere to arbeidsgivarlinjer, slik som i dag. Då er prestane underlagt rettssubjektet Den norske kyrkja, og dei andre er tilsett lokalt av prostifellesrådet. Men i praksis blir likevel prostifellesrådet arbeidsgivaren. Rådet får delegert ansvar frå sentralt hald, og får ansvar for alle som jobbar i soknet.

---