Ekspert om russisk utspel mot Noreg: Bør ikkje tolkast som ein tom trussel

Delelinjeavtalen mellom Noreg og Russland vart underteikna i 2010 og oppretta ei grenselinje mellom dei to landa i Barentshavet.

Ifølgje det statlege russiske nyheitsbyrået RIA vil presidenten for Dumaen, Vjatsjeslav Volodin, at nasjonalforsamlinga skal vurdere å skrote avtalen.

– Leiar for komiteen Leonid Eduardovitsj Slutskij er her saman med oss. La oss be han om å sjå nærare på denne saka og deretter informere medlemmene, sa Volodin.

Varamedlem til nasjonalforsamlinga Mikhail Matvejev noterte i Dumaen at avtalen ikkje har vore positiv for Russland.

– Vi gav frå oss 175.000 kvadratkilometer av Barentshavet til Noreg. I dag ser vi korleis Noreg hindrar matforsyningar i å komme fram til Svalbard, til busetjingane våre, sa han ifølgje RIA.

– Alvor

Nupi-forskar og Russland-ekspert Julie Wilhelmsen seier til NTB at det er all mogleg grunn til å ta denne typen truslar alvorleg, særleg gitt det russiske handlingsmønsteret den siste tida.

– I første omgang er det ein slags trussel. Men viss vi skal resonnere ut frå det mønsteret russiske styresmakter har operert med dei siste åra, er det ofte slik at slike truslar faktisk blir følgde opp, seier ho.

Ho tolkar det russiske utspelet som endå eit teikn på at Russland i aukande grad ser på Noreg som ein del av det kollektive Vesten, snarare enn ein sjølvstendig pragmatisk aktør.

Dette fordi Noreg har innført omfattande sanksjonar mot Russland på lik linje med resten av Nato og Vesten.

– Handlingar på norsk side blir ikkje tolka i beste meining, det blir berre tolka inn som små komponentar i ein større vestleg fiendtleg offensiv mot Russland, seier Wilhelmsen.

Historisk avtale

Delelinjeavtalen mellom Noreg og Russland vart underteikna i Murmansk 15. september 2010, og ratifisert av begge land på Akershus slott 7. juni 2011 etter 40 år med forhandlingar.

Overeinskomsten vart underteikna av Noregs dåverande utanriksminister Jonas Gahr Støre (no statsminister) og Russlands utanriksminister Sergej Lavrov. Den tredde i kraft 7. juli 2011.

Den avklarer grenseforholdet mellom Noreg og Russland i Barentshavet og Polhavet.

Overeinskomsten inneheld også føresegner som sikrar vidareføring av det omfattande og gode norsk-russiske fiskerisamarbeidet, og dessutan føresegner om samarbeid om utnytting av moglege grenseoverskridande petroleumsførekomstar i desse havområda.

Bråk om Svalbard

Meldinga om at Dumaen vil greie ut oppseiing av delelinjeavtalen kjem få dagar etter at Russland hamna i klammeri med Noreg om frakt av mat og last til russiske gruvearbeidarar i Barentsburg.

Russland skulda onsdag førre veke Noreg for brot på Svalbardtraktaten i samband med dette, noko utanriksminister Anniken Huitfeldt avviste.

Ifølgje Tass viste Mikhail Matvejev frå kommunistpartiet til denne konflikten då han snakka om delelinja i Dumaen,

– Avtalen vart den gong grunngitt med at han ville ha ein positiv påverknad på internasjonal tryggleik, godt naboskap og vennskap. I dag ser vi korleis Noreg hindrar sending av mat og last til busetjingane våre på Svalbard, sa Matvejev.

– Legg press

Wilhelmsen trur Russland prøver å spele opp til dei statane som tradisjonelt har hatt ei meir balansert linje mot Russland.

– Dei vil dytte på der dei trur det er noko å vinne. Dette er ein måte å leggje press på Støres regjering for å bremse opp når det gjeld linja med å straffe Russland for angrepskrigen mot Ukraina langs alle dimensjonar, seier forskaren.

Ho seier det vil vere eit stort symbolsk nederlag om delelinjeavtalen skulle avsluttast.

– Det ville vore veldig trist og symboltungt. Avtalen symboliserer alt det Noreg har fått til i samarbeid med Russland sidan den kalde krigen. Den symboliserer også likeverdigheit i relasjonen mellom Noreg og Russland, og var ein stor diplomatisk siger. Er det noko som skaper fred i verdspolitikken, er det avklarte grenser, seier Wilhelmsen.

Ingen oppsigelsesklausul

Utenriksdepartementet svarer med å slå fast at de forutsetter at delelinjeavtalen ligger fast.

– Delelinjeavtalen inneholder ingen klausul om oppsigelse. Det er vanlig praksis at denne typen avtaler om fastsetting av grenser gjelder på ubestemt tid. Vi forutsetter at Russland forholder seg til dette, skriver pressetalsperson Ane Haavardsdatter Lunde i Utenriksdepartementet i en kommentar til NTB.

– Norge og Russland har gjensidig interesse av at delelinjeavtalen opprettholdes, skriver hun.

(©NPK)