Nyheter

Over 1.100 vanlege folk har delt si meining om abort. For Sarah er det personleg

NY LOV: Ni av ti høyringssvar om ny abortlov, kjem frå privatpersonar. Sarah Scheepers er mellom dei som har sendt inn. Ho er glad mora ikkje høyrte på råda om at ho burde ta abort.

Natt til laurdag 23. mars gjekk fristen ut for å koma med høyringssvar til Abortutvalgets rapport. Får fleirtalet i utvalet det som dei vil, så blir grensa for sjølvbestemt abort heva frå veke 12 til veke 18.

Før saka skal gjennom ein kronglete veg i storting og regjering, er rapporten sendt ut på høyring. Her kan både LO-pampar, biskopar og mannen og kvinna i gata få koma med sine innspel.

Til saman 1.272 høyringssvar er komne inn, viser oversikta på regjeringas heimesider. Heile 1.124 er frå privatpersonar. Det betyr at rundt 90 prosent av høyringssvara kjem frå vanlege folk.

Vårt Land har kontakta tre av dei som har sendt inn svar. To av dei støttar ei utviding av dagens abortgrense. Alle tre fortel om personlege erfaringar som har påverka standpunktet deira.

Bad til Gud om hjelp til å skriva høyringssvar

I leilegheita til Sarah Scheepers ligg Bibelen oppslått ved vindauget. Katten Aslan spankulerer verdsvan rundt i vinduskarmen.

Nyleg gjorde 39-åringen noko ho aldri har gjort før: Ho sende inn eit høyringssvar.

– Eg visste ikkje kva eg skulle skriva. Men eg bad til Gud, så kom teksten til meg.

Sarah sit i ein lenestol i stova. Her, i Oslo sentrum, bur ho med mann, to kattar og mora som er på besøk frå Sverige. Det var her ho sat då ho sende inn høyringssvaret. Ho kladda først ein tekst på mobilen, så sende ho den inn via nettsidene til regjeringa.

I teksten etterlyser ho fleire alternativ til kvinner som blir uplanlagd gravide. Ting som samtalestøtte, nettverk med fellesskap, økonomisk tilrettelegging og adopsjon.

– Eg håper teksten skal tala til hjartet til menneska. Til unge jenter som tenker: Det er ikkje planlagt, eg er for ung.

Temaet går rett inn i hennar eige liv.

Sarah Scheepers

Hadde avtale om abort

For når intervjuet med Vårt Land eigentleg er ferdig, seier Sarah rett ut:

– Mor mi skulle eigentleg ha teke abort då ho var gravid med meg.

Ho vinkar til mora, Marianne Stenholm, som sit på kjøkkenet. Ho har halde seg i bakgrunnen. No set ho seg ned i sofaen og byrjar å fortella.

Marianne tek oss tilbake til Sverige på 1980-talet, då ho var ung sjukepleiarstudent. Så fekk ho vite at ho var gravid.

– Eg var 21 år og åleine med alt. Eg hadde ingen som kunne hjelpa meg, ingen plass til å oppdra eit barn. Barnefaren var eldre og hadde alt sin eigen familie.

– Ho vart ei stor gåve for meg

Marianne Stenholm følte det var forventa at hun skulle ta abort. Sjukehuset sette opp ein avtale for inngrepet, men ho kjente seg rådlaus og usikker. Det føltes ikkje riktig å skulle ta abort.

Sidan 1975 har svenske kvinner hatt rett til sjølvbestemt abort fram til 18. svangerskapsveke.

Tre dagar før inngrepet skulle gjerast, vart Marianne med ei venninne på eit meditasjonssenter for å få ro til å tenka. Det skulle endra alt.

– Eg møtte ei kvinne som verkeleg lytta til meg og forstod min situasjon. Ho gav meg ein utveg.

Samtalen hjalp Marianne til å sortera. Til å koma fram til det ho eigentleg alt visste: Ho ville behalda barnet.

Sarah Scheepers og mora Marianne Stenholm.

No sit dei her saman, i eit husvære i Oslo. Marianne smiler varmt til dottera Sarah.

– Ho vart ei stor gåve for meg. Ho er eit menneske eg kan veksa med.

Vil ha alternativ til abort

Sarah og Marianne har ofte snakka om den situasjonen, kor små marginar som skulle til for at ting gjekk som dei gjekk.

Historien var viktig då Sarah sende inn sitt første høyringssvar.

Ho er knytt til kyrkjelyden Evangeliehuset og fekk vita om aborthøyringa gjennom organisasjonen Menneskeverd, som ho er med i. Høyringssvaret har ho formulert sjølv.

– Det er ulike meiningar om når livet byrjar. Det eg ville formidla med teksten, var at uansett om ein meiner det som er i magen er liv eller ikkje, så ville det blitt til eit menneske.

Kampanje blant abort-tilhengarar

Vårt Land har sett over mange av høyringssvara som privatpersonar har sendt inn til ny abortlov. Blant dei som argumenterer for ei utviding av abortgrensa, går ofte ein tekst igjen. Det er ei fem-punkts liste.

---

Denne teksten går igjen i mange høyringssvar

1. Støtter lovforslaget som gir kvinner rett til abort.

2. Avskaff abortnemndene. Abortnemndene representerer en uakseptabel umyndiggjøring av kvinner. Det er ingen andre enn den gravide kvinnen som kan bestemme om hun skal fortsette et svangerskap som hun mener det er nødvendig å avbryte.

3. Kvinnen kan sjøl bestemme om hun vil ha råd og veiledning. Når hun ønsker det skal helsevesenet legge til rett for at hun får veiledning tilpasset eget behov.

4. Støtter at tidlig abort flyttes fra spesialisthelsetjenesten til primærhelsetjenesten, som fastlege og helsestasjon og at flere yrkesgrupper enn leger kan bistå kvinner med abort.

5. Bruk pengene som er foreslått til etablering av nye abortnemnder til å forbedre aborttilbudet.

---

Teksten er eit forslag til innspel laga av Kvinnefronten, som vart lagt ut på nett 27. februar.

Roman Telezhnyak er mellom dei som har delt denne teksten. Han fekk forslaget til melding via Facebook.

– Det å få ei slik fellesmelding som ein kan senda inn, kan senka terskelen for å senda høyringssvar. Ein slepp å bruke tid på å formulera eit svar. Men eg stiller meg 100 prosent bak teksten, seier Roman Telezhnyak til Vårt Land.

t

Fryktar polske og amerikanske tendensar

Roman Telezhnyak er norsk med ukrainsk bakgrunn. Han ser med uro på korleis kvinners abortrettar blir utfordra i andre land.

– Eg synest det er skummelt korleis høgresida pushar ein ekstrem abortpolitikk både i Polen og USA.

Til vanleg jobbar han som personleg trenar i Risør, og er vararepresentant for Raudt i kommunestyret. Han synest dette er ei viktig sak å engasjera seg i.

– Eg vil at kvinner skal ha fridom over eigen kropp.

Noreg på verdstoppen i demokrati

Når folk som Sarah Scheepers og Roman Telezhnyak sender inn høyringssvar, deltek dei i ein viktig del av norsk demokrati.

Demokrati handlar ikkje berre om val, men også om å konsultera folket. Der er Noreg heilt på toppen på verdsbasis.

—  statsvitar Svein Erik Tuastad

Den utbreidde bruken av høyringar i Noreg er med å sikra topp-plassering i «Demokrati-VM».

– Demokrati handlar ikkje berre om val, men også om å konsultera folket. Der er Noreg heilt på toppen på verdsbasis, seier statsvitar Svein Erik Tuastad ved Universitetet i Stavanger.

Han viser til demokrati-indeksen V-Dem. Der scorar Noreg best blant alle land i verda, målt i såkalla deliberativt demokrati.

Svein Erik Tuastad, valgforsker

Å deliberera vil seia å vurdera eller drøfta noko. Ifølge Store norske leksikon er deliberativt demokrati ei retning innan politisk teori som legg vekt på at politikk bør vera basert på fri meiningsutveksling.

– Tanken er at det er argumentet som skal tella og ikkje kven som seier kva. Gjennom høyringar kan enkeltpersonar koma til orde, og dei kan få fram nye tankar og idear som ingen før har tenkt på, seier Tuastad.

Han er ikkje overraska over at det er komne inn så mange høyringssvar frå privatpersonar om ny abortlov.

– Eg tenker det skulle berre mangle i ei slik sak. Abortsaka er eit verdispørsmål som rører ved mange grunnleggande aspekt. Dette er ein ekstremt viktig sak både for kvinnerørsla og for dei som forsvarer fosterets rett til liv.

Såg gråtande kvinner som hadde fått avslag

I 1979 fekk kvinner rett til sjølvbestemt abort. På 1960- og 70-talet måtte kvinner som ville ta abort, legga saka fram for ei nemnd. I nemnda sat to legar som bestemte over kvinnene si skjebne.

Eg har sjølv måtte møta i nemnd. Eg måtte sitta der på utstilling på rad med andre kvinner i eit venterom på sjukehuset.

—  Ellen Aanesen, journalist og forfattar

Ellen Aanesen kjenner denne tida godt, både som journalistpionér og forfattar. Og som kvinne.

– Eg har sjølv måtte møta i nemnd. Eg måtte sitta der på utstilling på rad med andre kvinner i eit venterom på sjukehuset. Me blei kalla opp ein etter ein. Eg såg kvinner som kom gråtande tilbake etter at dei hadde fått avslag.

Dette var i 1975, fleire år før kvinner fekk sjølvbestemt abort. Ellen Aanesen var ung, nybakt mor og hadde blitt gravid trass i at ho hadde fått sett inn spiral.

Ho opplevde møtet med nemnda og legen som undersøkte henne, som nedverdigande og uverdig.

– Eg blei intenst sint. Den situasjonen sette i gang eit engasjement som eg har den dag i dag.

g

Mange eldre kvinner ber på vonde abort-historier

78-åringen har gjort mykje for å løfta fram desse historiene som forfattar og journalist. Ho har laga dokumentarar for NRK og kom i 1981 med boka Ikke send meg til en «kone», doktor. Boka tok opp kvinner frå tre generasjonar sine aborterfaringar. Ho har vore aktiv i Kvinnefronten store delar av livet.

Då forslaget om ny abortlov vart sendt på høyring, sende Ellen Aanesen inn sitt første høyringssvar nokosinne.

– Eg vil ha abortnemndene vekk. Abort er det siste området i Noreg der kvinner blir umyndiggjort.

Ho minner om at mange kvinner i Noreg i dag lever med vonde historier.

– Det går kvinner rundt i dag som har desse historiene i seg, om korleis det var å måtte møta i nemnd. Det må me ikkje gløyma. Så har du kvinnene som er eldre enn meg, som har gått gjennom dei ulovlege og farlege abortane. Men det snakkar dei aldri om.

---

Ny abortlov på høyring

  • «Høyring nyttar ein for at innbyggarar, organisasjonar og næringsliv skal få seie si meining og kunne føre kontroll med kva forvaltinga gjer og korleis ho utfører oppgåvene sine», skriv regjeringa på nettsidene sine.
  • Abortutvalet har foreslått å utvida grensa for sjølvbestemt abort til veke 18. Utvalets rapport har vore på høyring med frist 22. mars.
  • Til saman 1.272 høyringssvar er komne inn, heile 1.124 er frå privatpersonar.

---

Maria Lavik

Maria Lavik

Maria Lavik er nyhetsjournalist i Vårt Land. Hun skriver ofte om klima, landbruk, distrikt, abort, politikk, økonomi og ulikhet. I tillegg har hun skrevet flere reportasjer med tidsvitner til Norges nære historie. Hun har over 20 års erfaring som journalist, master i økonomisk historie og har skrevet en bok om barnefattigdom.

Vårt Land anbefaler

1

1

Mer fra: Nyheter