Vurderte abort - er i dag trygg i rolla som mor

– Det var ingen nære rundt meg då eg blei gravid, seier Silje.

I eit møterom på eit hotell sit fire kvinner og ein statsråd. Silje og «Anne» fortel om hjelpa dei får frå det statlege programmet Familie for første gang.

– Trine har vore der for meg sidan eg fekk vite at eg var seks veker på veg. I dag er eg mor til ei flott jente på 18 månader, og heldigvis har eg Trine fram til dotter mi fyller to år, seier Silje og vedgår at det skal bli tøft å ta avskil med ho som har vore hennar beste hjelpar i livsfasen der ho blei mor.

– Eg er eit barnevernsbarn, og har ingen kontakt med mine foreldre. Så det var ingen nære rundt meg då eg blei gravid.

LES MEIR: Helsepersonell var skeptiske

Jordmor viste veg

Silje, som ikkje ønskjer å dele etternamnet, ser bort på barne- og familieminister Kjell Ingolf Ropstad (KrF) som har sett seg ved bordenden.

– Oppfølginga eg har fått, og får, er svært god - og viktig. Då eg blei gravid tenkte eg på abort. Men så møtte eg ei jordmor på sjukehuset som viste meg vidare til dette programmet.

– Eg er åleinemor, men det er gøy å vere mor. For eg er blitt trygg i rolla som mor, takka vere Trine.

Trine, som også heiter Ragde, er familiesjukepleiar i Prosjekt Nurse Family Partnership, som på norsk har fått namnet Familie for første gang.

Psykiske helse

Prosjektet blei til i 2014 som eit tiltak i Barndommen kommer ikke i reprise, som var Solberg-regjeringas strategi mot vald og seksuelle overgrep mot barn og ungdom i perioden 2014–2017.

Ei rekkje instansar viser kvinner i målgruppa vidare til programmet, jordmor, fastlege, helsestasjon, barnevern, sjukehus. For å bli valt ut må minst eit av fem kriterium vere oppfylte:

• Utfordrande oppvekstvilkår

• Røynsle med vald/overgrep no eller i oppvekst.

• Lite sosial støtte/alvorlege konfliktar mellom komande foreldre.

• Psykiske helseproblem

• Ikkje i utdanning eller arbeid.

Gode resultat

Prosjektet blir prøvd ut i kommunane Stavanger, Sandnes og Time samt bydelane Gamle Oslo og Søndre Nordstrand i Oslo. Men før det blir rulla ut som eit nasjonalt, permanent tilbod, skal det bli evaluert. Rapporten kjem på Ropstads bord til hausten. Han avgjer lagnaden; vidareføring eller avslutning.

– Alt tyder på at tidleg innsats er viktig. I møte med dykk vil eg seie det er imponerande å høyre korleis de meistrar og styrkar dykkar mammarolle gjennom å få denne hjelpa, seier Ropstad til Silje og «Anne». Sistnemnde ønskjer å vere anonym.

Men ministeren ønskjer ikkje å forskottere avgjerda:

– Eg ventar spent på evalueringsrapporten.

KrF-statsråden understrekar at internasjonalt kan ein vise til gode resultat. Programmet er utvikla ved Universitetet i Colorado i USA, og tilbys i dag i land som Storbritannia og Nederland.

Kjem heim

I samtalen med Silje og «Anne» signaliserer KrF-statsråden at han likar det han høyrer:

– Det flotte med Grete er at treng eg ei avklaring, er det berre å ringje eller sende ei tekstmelding, og i tillegg kjem ho jamleg heim til meg, eg slepp å reise til eit kontor. Som mor har eg ingen støtte i min eigen familie, så Grete er backupmamma, forklarer «Anne».

Grete Olsen-Hagen er teamleiar og vegleiar, og den som følgjer opp «Anne» og sonen. Som Ragde arbeider ho i Prosjekt Nurse Family Partnership, som er plassert hjå Regionsenter for barn og unges psykiske helse.

Vanskeleg oppvekst

I 2016 blei prøveprosjektet Familie for første gang rulla ut. Totalt blei det rekruttert 150 familiar, 75 i Oslo og 75 i Rogaland. Programmet er retta mot førstegangsforeldre som treng ekstra støtte. Gjennom heimebesøk gjev spesialopplærde sjukepleiarar eller jordmødrer tett oppfølging frå graviditet og fram til barnet er to år.

Forskar Eirin Pedersen ved Arbeidsforskningsinstituttet ved OsloMet, som har ansvaret for evalueringa, opplyser at dei som er med i prøveprosjektet har felles kjenneteikn:

Fleire har negative røynsler frå hjelpeapparatet, særleg barnevernet, og har difor låg tillit til offentlege hjelparar, fleire har psykiske helseutfordringar og mange har hatt ein utfordrande oppvekst og mange slit med svakt nettverk i form av familie og vener som kan trø støttande til.

LES MEIR: Rømde frå familiekontroll

Slit med angst

«Anne» kjenner seg igjen i punkta:

– Eg hadde ein utfordrande oppvekst, eg slit med angst og depresjonar, men etter at eg blei mor har eg ikkje tid til å vere deprimert, ler ho.

Kvinna fortel at ho har lite støtte å hente i familien, så Grete Olsen-Hagen er blitt hennar hjelpar, vegleiar og ven. Ho fortel barne- og familieministeren at hjelpa frå Familie for første gang har gjort henne trygg på at ho er ei god mor.

– Det er billigare å bruke pengar på dette programmet, enn på eventuelle følgjekostnadar, seier «Anne».

Kjell Ingolf Ropstad er samd. Han seier at det er viktig å ruste alle omsorgspersonar til å bli gode foreldre.

Både Silje og «Anne» har ei stor sut; dagen då dei skal ta avskil med Trine og Grete, når deira tid i programmet er over.

– Me bur oss på å avslutte, faktisk planlegg me ei markering, og eg er sikker i sak; det vil gå dei godt utan oss, seier Grete Olsen-Hagen.