Offer for blodhemn søkjer asyl i Norge

1.186 albanarar kom hit i åra 2010-2016 og søkte vern. I Utlendingsdirektoratet (UDI) får Vårt Land opplyst at «asylavdelinga seier det er ein del albanske asylsøkjarar som oppgjev blodhemn som grunnlag for vern».

Den familien som opplever at eit mannleg medlem blir drepen, har rett til å drepe eit mannleg medlem i familien til mordaren – og så har den familien rett til å svare med drap.

«I alvorlege tilfelle kor mekling ikkje fører fram, kan ei blodhemnskonflikt pågå i fleire generasjonar då det å ikkje hemne eit drap påfører offeret sin familie eit stort ærestap», skriv UDI i eit praksisnotat.

LES MEIR Albansk familie i kyrkjeasyl

UDI har to unntak

UDI er i tydelege på at porten er trong: «Berre heilt unntaksvis kan asylsøkarar med blodhemnanførsler ha krav på vern». UDI har to unntak:

• «Dette kan gjelde personar som er omfatta av ein langvarig, alvorleg konflikt kor mekling ikkje har ført fram, og kor det føreligg reell tvil om staten kan yte vern.»

• «I saker kor asylsøkaren sjølv er gjerningsmannen, og kor asylsøkaren kan sannsynleggjere at det føreligg ein blodhemnskonflikt, vil saka som utgangspunkt ikkje vere openbart grunnlaus.»

Få får opphald

Vårt Lands gjennomgang av «Asylvedtak etter statsborgerskap og utfall» for åra 2010-2016, viser at to personar har fått opphald på humanitært grunnlag og ein mellombels opphald. Ingen har fått asyl.

UDI ønskjer ikkje å svare på spørsmål om dei positive vedtaka av personvernomsyn. Difor kan ein ikkje slutte at dei tre var involvert i blodhemn.

Svak stat i Albania

– Kvifor blir blodhemn praktisert i Albania i dag, utan at staten grip inn og stoppar den hundreår lange straffemetoden, Karen Kristin Paus?

– I den delen av Albania der ein framleis praktiserer blodhemn, særleg i fjellområda i nord, er staten svak. Her er det klanane som styrer. Dei har ikkje tillit til at rettsvesenet utviser rettferd. Difor tek folk framleis lova i eigne hender. Mykje kan forklarast med ære, men også med fattigdom, forklarar Paus, som er seniorrådgjevar i Sekretariatet til konfliktråda.

Gjennom eit prosjekt støtta av Utanriksdepartementet arbeidde ho over år med å støtte utviklinga av konfliktmeklingsordninga i Albania.

– Dei albanske meklarane klarte å få til avtalar i lokale konfliktråd som stoppa blodhemnfeider. Partane blei samde om å avslutte drepinga, og leve i fred med kvarandre.

Sjølvstyre i fjella

For å finne opphavet til tradisjonen, må vi tilbake til 1400-talet. Albanarane som busette seg nord i landet var i hovudsak katolikkar som rømde unna det framrykkjande osmanske riket.

Sjølvstyret utvikla ei samling lover, reglar og skikkar – Kanunen – som blei overlevert munnleg. Kanunen, som seinare blei skriven ned, regulerer tema som familie, bryllaup, gjestfridom – og blodhemn.

– I dag startar mange blodhemnsaker som ein strid om land, grunna uklåre eigedomsforhold, fortel Paus.

Kan avleggje fredsløfte

Vendettaen kan eine og åleine løyast ved at gjerningsmannen «gjennom ein meklar ber om besa, eit løfte om at ingen vil drepe han». Om familien til offeret ikkje aksepterer dette, held blodhemna fram.

I tiåra Albanias kommunistiske diktator styrte landet, 1946-1985, var blodhemntradisjonen så godt som utrydda. Men han vende tilbake då regimet fall i 1991.

Blir nekta nattverd

I ein freistnad på å få stoppe den privatpraktiserande blodjussen, gjekk tre katolske biskopar nord i Albania saman om ein uvanleg strategi i 2012:

Katolikkar som svarte på drap med eit nytt drap, blei ekskommuniserte - altså nekta å gå til nattverd, ei hard straff for katolikkar.

– Det hadde effekt, sjølv om personen ikkje var særleg religiøs, for folk fryktar fordømminga, fortel Luigj Mila til National Catholic Reporter. Han er generalsekretær i Freds- og rettferdskommisjonen til biskopane i den katolske kyrkja i Albania.