Den norske kyrkja har eit rikt og mangfaldig konfirmantarbeid og svært mange dyktige undervisningstilsette som kvar einaste dag gir av både seg sjølv og sin store kompetanse til konfirmantane våre. At niandeklassingar skal inn i kyrkja i det kanskje mest turbulente året i livet er ganske enkelt vakkert, og også til tider utfordrande for ein kvar pedagog.
Konfirmantar er like forskjellige seg imellom som alle vi andre som går i kyrkja. I mange kyrkjelydar er konfirmantane og deira foreldre den til ei kvar tid største delen av den aktive kyrkjelyden. Det er også ganske fantastisk, det er ei stor gåve fyrst og fremst, men det er også ei oppgåve. Difor er det også så viktig at dei kjenner seg heime der. Korleis skal vi få til det?
Konfirmantar som trur
Noko av det eg er mest glad for i mi prestegjerning, er erkjenninga som har slått rot i meg dei siste åra: Konfirmantane er unge menneske som på ulikt vis trur. Konfirmantane i Den norske kyrkja er døypt eller blir det i løpet av konfirmantåret. Der eg er prest, er det også slik at dei fleste konfirmantane går til nattverd når dei er på gudsteneste. På kvar konfirmanttime syng vi lysglobesalmen på nr. 640 i salmeboka mens vi tenner lys. Deretter seier vi fram truvedkjenninga, ber Vår Far og så blir dei sendt ut i livet og larmen med den 4000 år gamle velsigninga.
Annankvar onsdag får dei altså ei lita liturgisk samling i kyrkjerommet. Dei praktiserer med andre ord den kristne trua og sentrale sider ved den ganske ofte. Det har vore ei gåve for meg å kunna kvila i det at konfirmantane trur, det gir meg eit frimod i måten eg kommuniserer med dei, og eg trur vi får ein heilt annan relasjon og ein heilt annan samtale enn vi hadde gjort om eg skulle gått rundt og tenkt at hovudoppgåva mi var at dei skulle ta imot Jesus i løpet av året. Om vi tenker slik, undervurderer vi krafta i både sakramenta, i Guds ord og i fellesskapet i kyrkja. Det er i beste fall trist, og i verste fall direkte ukristeleg.
Konfirmantane skal erfara og dermed vita kva dei kan bruka kyrkjerommet til, og at det alltid er ein heim for dei
50 bråkete 14-åringar
Eg veit ikkje korleis det er med deg, men for meg går det opp og ned i både livet og kristenlivet. Eg kjenner meg ikkje spesielt from verken når det handlar om mitt kristelege liv eller livet elles. Eg kan vera sur, tverr, vanskeleg, utolmodig, og eg fell, som du skjønar, gjennom på dei fleste ideala Paulus ramsar opp i 1. Kor 13. Sidan eg jobbar i kyrkja er eg heldig som får ganske store og regelmessige dosar med oppbyggelege samtalar, preiker, salmesong og liturgi. Så er det også med meg som det er med mange andre, litt opp og ned med både eiga bøn og bibellesing.
Slik vil eg også tru det er for konfirmantane. Og eg veit at etter konfirmasjonstida blir dei fleste borte frå kyrkja. Eg veit at dei drikk, at dei sikkert bannar, av og til oppfører seg berre sånn passe bra og elles lever ganske vanlege liv, som dei fleste av oss. Det viser seg imidlertid at det blir folk av dei fleste av oss, sjølv om ein av og til kan lura når ein står der med 50 bråkete 14-åringar ein onsdag ettermiddag.
No har aldri det å oppføra seg spesielt bra vore eit kriterium for å kalla seg kristen. Heldigvis for det også. I dette faktum ligg det verkeleg uante moglegheiter for dei fleste av oss. Det er det som heiter nåde.
Helt tilbake på nåden
Det hender eg kjenner på ei viss bekymring for kva vi formidlar til konfirmantane våre, eller meir: Kva syn har vi på dei som kristne? Eg opplever stadig at vi som jobbar med konfirmantar, på ulike vis lagar trongare rammer for kva det betyr å vera kristen for ein konfirmant enn for andre kyrkjegjengarar. Det er akkurat som vi på eit vis held litt tilbake på nåden i møte med konfirmantar.
Dersom vi lar konfirmantåret blir eit år med teori og undervisning i ein nedsliten og halvtrist kyrkjelydssal med blå kontorstolar og gardiner frå 1991, der konfirmantane aldri får mat og aldri får tenna lys, kor stor er sjansen for at dei vil bli verande? Kor stor er sjansen for at dei gjennom konfirmantåret vil få reiskapar til tru? Vi er nøydde til å anerkjenna at konfirmantane våre er oppegåande, truande menneske – dei har jo trass i alt valt å bli konfirmert i kyrkja. Det viktigaste for meg som konfirmantlærar, er at konfirmantane skal erfara og dermed vita kva dei kan bruka kyrkjerommet til, og at det alltid er ein heim for dei – og for oss alle.
Eg opplever at vi som kyrkje har ein tendens til å operera med ein retorikk som aldri tar slutt eller aldri utviklar seg, der det store spørsmålet som heng over konfirmantåret, er: Vil du bli kristen? Vil du følgja Jesus?
Mange synest framleis at «Kallet» er den finaste konfirmasjonssalmen fordi den inviterer oss til tru og til å høyra til hjå Jesus. «Det er navnet ditt jeg roper, vil du følge meg?» Høyrer ikkje allereie konfirmantane til hjå Jesus gjennom dåpen? Er det ikkje nettopp dette heile konfirmasjonen handlar om – å leva i trua, utvikla seg, nærma seg, kjenna tru og tvil, læra, undra seg – innanfor det universet dei allereie er ein del av? Eg lurer meg på om det kanskje ikkje er konfirmantane som treng å utvikla seg, men vi som kyrkje, som ofte heng att i gamle førestillingar om det kristne livet.
Ingen av oss veit heilt kva som bur i eit konfirmanthjarte
A- og B-lag av kristne
Eg heiar på eit liv i etterfølgelse og overgivelse. Men eg heiar ikkje på ein teologi eller ein retorikk som lagar eit A- og B-lag av kristne. Mange av oss som underviser konfirmantar i 2024, voks opp i ei anna tid der vi i mykje større grad definerte oss sjølve som innanfor, og andre som utanfor, og der nøden for dei ufrelste var stor. Ungdom i dag lever livet sitt ganske annleis på mange måter enn det eg gjorde i ei bygd på Vestlandet i 1989. Det er bra, tenker eg ofte, sjølv om eg hadde det heilt topp i mitt ungdomsmiljø då eg var ung.
Eg opplever at konfirmantane i enkeltsamtalane eg har med dei, ganske frimodig seier at dei vil bli konfirmert fordi dei trur på Gud. Å tru på Gud i 2024 er i langt større grad enn det eg sjølv gjorde, å engasjera seg, vera ein del av verda, livet og larmen. Og slik det er for oss andre, er det også for konfirmantar: Det går an å vera kristen utan å vera spesielt engasjert også.
Ingen av oss veit heilt kva som bur i eit konfirmanthjarte, men eg er heilt sikker på at kyrkja har verdas beste bodskap å komma med inn i livet til ein niandeklassing. Mitt forslag er at vi legg av oss spørsmålet: Vil du bli kristen, vil du følgja Jesus? Vi må komma eit steg vidare og saman gjera tru, tenna lys, laga gode fellesskap, servera god mat, dela av vår kompetanse, vår tru og våre liv, slik vi er så gode på. Vi er alle kalt til etterfølgelse og teneste, alle vi andre like mykje som konfirmantane. Men samstundes må vi få rom og plass til å kvila i nåden, trua og undringa, tvila og spørsmåla.
Bak det heilsparkla ytret eller den tøffe maska er det eit bivrande konfirmanthjarte som i desse dagar går fram til alteret og kneler, som med eit fast blikk på presten og kateketen, og med falda hender tar imot Guds velsigning på vegen vidare. Det er så vakkert at det ikkje er til å tru. Vi må tru på det vi forkynner, og vi må forkynna det vi trur på. Og så må vi som kyrkje og som pedagogar og prestar heile tida ver medvitne det store oppdraget vi har fått: Å dela det viktigaste vi har fått, med det viktigaste kyrkja har: konfirmantane våre. Framtid og håp!