Å leita etter meir olje er galskap

Då siste del av rapporten om klimakrisa frå FNs klimapanel blei kunngjort no i vår, sa generalsekretær i FN António Guterres: Frå no av er det moralsk galskap å leite etter nye kjelder for fossilt drivstoff.

Etter Parisavtalen må land i verda gjere alt dei kan for å nå klimamålet om å redusere oppvarminga ned mot 1,5 grader i global overflatetemperatur. Totale tilgjengelege kjelder for fossilt drivstoff er alt cirka 15 gonger større enn det karbonbudsjettet som kan brukast om ein skal nå dette målet (The Guardian). Men oljelandet Noreg delte etter klimatoppmøtet i Glasgow i desember ut konsesjonar for å leita etter meir olje og gass på norsk sokkel, med vekt på Barentshavet. Høgre, Ap og FrP utgjer eit stort fleirtal i Stortinget for ei slik ny leiting. Slik vil landet vårt utføra den galskapen Guterres peikar på.

Sanninga regjeringa ikkje kjem utanom

No visar det seg at utgreiinga i Olje- og energidepartementet før siste utdeling har vore mangelfull (VG, 24. mai). Dei tok ikkje omsyn til ein klimadom i Høgsterett. Ungdomar saksøkte staten om retten til å leita etter olje og gass i Barentshavet og tapte (desember 2020). Men Høgsterett fann likevel at oljedepartementet etter §112 i Grunnlova, før nye løyvingar, har plikt å finne ut kva komande utslepp, når produkta blir brende av kjøparane, vil få for klimaendringar. Derfor må departementet greia ut på nytt.

Me er mange som skammar oss over at Noreg bygger oljeproduksjonen vår på ein myte om «rein» olje

Departementet må soleis svara på om utsleppa frå dei nye kjeldene bidrar til at blir det blir vanskelegare å nå målet om 1,5 grader. Svaret er opplagt positivt. Som nemnt, har verda alt mange gonger meir drivstoff enn det som kan brukast. Departementet må svara ut frå FNs rapportar.

Professor Kevin Anderson, engelsk klimaforskar som og er knytt til Universitetet i Bergen, skreiv kronikken «Norge - leder eller klimasinke?» i VG 21. mai. Han skriv korleis Norge kan bli leiar for å løyse klimakrisa, men omstillinga bort frå produksjon av olje og gass må ta til straks. Han viser til ein ny forskingsrapport han har skrive saman med andre forskarar: «Fossil fuel extraction pathways within Paris-compliants budgets». Her går det fram at landet vårt ligg i front for å øydelegge kvar sjanse verda har til å oppnå målet om 1,5 grader. For ein 50 prosent sjanse for å nå dette klimamålet, finn dei at rike land må fase ut all olje og gass fram til 2034. Då finst det slett ikkje plass for utslepp frå nokon ny produksjon. Denne sanninga kjem regjeringa ikkje utanom.

Ein myte om rein norsk olje

Me er mange som skammar oss over at Noreg bygger oljeproduksjonen vår på ein myte om «rein» olje. Propaganda om myten er so gjennomsyra at statsministeren vår og den førre statsministeren, gode leiarar for vårt demokrati, har uttalt offentleg at oljeverksemda vår høyrer til løysinga på klimaproblemet. Dette gjorde dei begge i fjor, Erna Solberg i eit klimaprogram på TV frå BBC før møtet i Glasgow, Jonas Gahr Støre i eit intervju i Financial Times på omtrent same tid.

Ungdommen vår har alt kunnskap om at myten er med å øydelegge jorda for dei som kjem etter oss. No gjeld det å venda om til sanne tankar for å dempa klimakrisa best mogleg. Om me handlar raskt, kan me bli eit land som kjempar for etterkommarane våre. Kevin Anderson viser oss vegen me lyt gå.