Norge må støtte oppgjeret i Ukraina

Dette er ein leiar. Leiaren gir uttrykk for Vårt Lands syn. Sjefredaktør og politisk redaktør har ansvar for innhaldet.

Ho hadde ein klar bodskap til oss – leiaren for fredsprisvinnaren Center for Civil Liberties – Oleksandra Matviychuk, då ho var i Oslo for å ta imot Nobels fredspris. Ho forventar at Norge ved utanriksminister Anniken Huitfeldt støttar opprettinga av ein spesialdomstol for Russlands aggresjon mot Ukraina.

Det same har lenge vore etterlyst av Ukrainas president Volodymyr Zelenskyj og EU-kommisjonens president Ursula von der Leyen. Dermed vil alle EU-land i tida framover ta stilling til forslaget. Det er derfor viktig at Norge går føre og støttar initiativet.

Tårer og handling

Årets fredspristildeling gjekk til dei som dokumenterer overgrepa til Putin-regimet og hans støttespelarar både i Belarus og Ukraina. Berit Lindeman, generalsekretær i Den norske Helsingforskomité, samanliknar det med Nürnberg-domstolen som stilte dei leiande nazistane til ansvar etter 2. verdskrig.

Ein spesialdomstol for Ukraina-krigen kan gå lengre enn det Den internasjonale straffedomstolen (ICC) kan gjere. ICC kan til dømes ikkje straffeforfølgje russiske leiarar for åtakskrigen mot Ukraina, fordi Russland ikkje har signert Roma-vedtektene som ligg til grunn for ICC. Den internasjonale domstolen kan likevel straffeforfølgje dei som er ansvarlege for krigsbrotsverk og brotsverk mot menneska i Ukraina – slik Den internasjonale domstolen for det tidlegare Jugoslavia har gjort etter krigane på Balkan.

Det vil sjølvsagt ikkje vere enkelt å gjennomføre så lenge Putin sit ved makta i Russland. For at eit oppgjer skal kunne bli mogleg, må det skje ei endring i det russiske leiarskapet på eit eller anna vis.

Uforpliktande ord og tårer er ikkje nok. Norge må gi si tydelege støtte til ein spesialdomstol for Ukraina. Slik kan fleire land følge etter.

—  Vårt Land

Då Matviychuk heldt sitt nobelføredrag i Rådhussalen på laurdag, var det mange politikarar og prominente menneske i salen som felte ei tåre. Det er forståeleg. Likevel er det viktig at innsatsen for rettferd i Ukraina ikkje stoppar her, men at fredsprisvinnarens bøn vert høyrd og følgd opp med handling.

Uakseptabelt alternativ

Statssekretær i UD, Eivind Vad Petersson (Ap) stiller seg positiv til mekanismar for å stille dei ansvarlege for ein domstol, for slik å sikre rettferd for ofra etter Russlands aggresjon. Han seier òg til Vårt Land at Norge følgjer initiativet tett.

Uforpliktande ord er ikkje nok. Norge må gi si tydelege støtte til ein spesialdomstol for Ukraina. Slik kan fleire land følgje etter.

[ Nobelprisvinner i brev til Huitfeldt: Ber Norge støtte krigsdomstol for Ukraina ]

Utan ein slik domstol, vil russiske leiarar gå fri. Det kan vi ikkje akseptere.