Onsdag morgon hadde Jonas Gahr Støre (Ap) og Espen Barth Eide (Ap) det travelt med å anerkjenne Palestina som sjølvstendig stat. Grunnen: Støre skulle delta på Festspillene i Bergen, og måtte rekke eit fly. Dermed kom han både Spania og Irland i forkjøpet.
Internasjonal storpolitikk er også prega av dei små ting. I skuggane skjulte det seg større og mektige krefter.
Saudi-Arabia er Norges prioritet
Internt i regjeringa er analysen at Israels sinne ikkje betyr noko for oss, fordi det er lite hjelp å hente til ein fredsprosess i den israelske regjeringa. Illusjonane om Norges meklarrolle er derfor heilt borte. Strategane på Statsministerens kontor og i Utanriksdepartementet har blikket festa ein heilt annan stad enn Netanyahus statsministerkontor i Jerusalem: Prins Mohammad bin Salmans maktsirklar i saudiske Riyadh.
Støres mål er å styrke dei moderate kreftene på begge sider. Det er stor fare for at det er eit like naivt luftslott som Oslo-avtalen ein gong var. Dersom han lukkast, vil Støre bli genierklært som ein av dei som bidrog til å få slutt på den evige konflikten.
Heile grunnlaget for anerkjenninga er det arabiske fredsinitiativet som ifølge Barth Eide og Støre skal ha fått fart den siste tida. Der dei fleste arabiske land gjennom heile Israels historie har nekta å forhalde seg konstruktivt til den jødiske staten, kan ei normalisering mellom landa vere nær realitet. Paradoksalt nok medan krigen er på sitt verste.
Det er håpet om at israelsk-arabiske forhandlingar om normalisering skal bidra til å stanse både krigen og okkupasjonen av Vestbredden som har gitt Støre-regjeringa tru på å anerkjenne den palestinske staten.
Fiaskoen med Oslo-avtalen
På pressekonferansen heldt statsministeren ei lang og grundig utgreiing om kvifor Norge valde å anerkjenne Palestina. Han gav oss frammøtte pressefolk to grunngjevingar: Den eine om kvifor det på prinsipielt grunnlag er rett å anerkjenne den palestinske staten, og den andre om kvifor den anerkjenninga måtte kome akkurat no.
Det første er det få i Norge som er usamde i. Ideen om to statar side om side har ligge der heilt sidan etableringa av den jødiske staten i 1948.
Ikkje uventa var kritikken mot timinga sterk. Frå Israel, Frp og Høgre kom det kritikk av at regjeringa lønnar terror, ettersom avgjerda kjem kring ni månader etter 7. oktober. Til å vere ei utanrikspolitisk sak er kritikken uventa sterk frå partiet Høgre. Høgre-leiar Erna Solberg og tidlegare utanriksminister Ine Eriksen Søreide skriv i ei felles utsegn at dei er usikre på om tidspunktet er rett.
Norge kan som kjend berre anerkjenne ein annan stat ein gong. Då er spørsmålet om timing ikkje berre flisespikkeri, men eit grunnleggande spørsmål om statsmannskunst og politisk strategi. Til no har strategien vore at anerkjenninga av den palestinske staten skal kome som ei kransekake på slutten av ein forhandlingsprosess mellom israelarar og palestinarar.
Det mest oppsiktsvekkande med Støres tale i Marmorhallen onsdag morgon, var kor sterkt oppgjer han tok med den strategien. Han sa rett ut at det som fram til i går var regjeringas linje i den israelsk-palestinske konflikten, hadde slått feil. Det har vore Norges linje i over 30 år, heilt sidan fredsavtalen etter Oslo-prosessen var eit faktum.
Kan også styrke ekstreme krefter
Alle – også Støre og Barth Eide – er samde om at anerkjenninga av ein palestinsk stat no ikkje vil ha noko positiv effekt på kort sikt. Det er ingen illusjonar om at anerkjenninga i seg sjølv vil få slutt på krigen på Gazastripa.
Tvert om kan det tenkast at anerkjenninga vil gje vatn på mølla for Benjamin Netanyahu, som den siste tida har vore under sterkt press internt i Israel. Førre helg gjekk Benny Gantz – ein av dei meir moderate ministrane i krigskabinettet – ut og sa at han ville gå ut av regjeringa, dersom det ikkje kjem ein plan for kva som skal skje med Gazastripa etter krigen. Han gav Netanyahu frist til 8. juni.
I Norge er det stor tillit til Støres evner som utanrikspolitisk strateg, men det er mykje med avgjerda om anerkjenning som minnar om eit dristig veddemål.
At Norge saman med Spania og Irland vel å anerkjenne Palestina, kan styrke Netanyahu på bekostning av meir moderate krefter som Gantz. Det kan forlenge hans regjeringstid.
I Norge er det stor tillit til Støres evner som utanrikspolitisk strateg, men det er mykje med avgjerda om anerkjenning som minner om eit dristig veddemål. Støre sa til dømes at Hamas var imot anerkjenninga, stikk i strid med takken som Hamas-talsmannen Bassem Naeem kom med kort tid etter nyheita vart kjend. Det verste som kan skje er at ytterleggåande islamistiske krefter får grep om ein sjølvstendig palestinsk stat.
Støres mål er å styrke dei moderate kreftene på begge sider. Det er stor fare for at det er eit like naivt luftslott som Oslo-avtalen ein gong var. Dersom han lukkast, vil Støre bli genierklært som ein av dei som bidrog til å få slutt på den evige konflikten.
