Erik Andreassen, pastor i Oslo misjonskirke Betlehem, har gått svanger med boka Kropp i mange år, og no er ho fødd inn i verda. Boka har adressat både til den unge (kristne) og den vaksne som skal møte disse unge håpefulle. Gjennom 17 korte kapittel og 156 sider utlegg Andreassen sine tankar om kroppen og seksualitetens plass i det kristne livet.
Opninga lanserer at boka har eit gjennomgåande positivt syn og haldning til kropp, noko som stadig blir gjentatt. I langt større grad enn dei fleste andre kristne bøker om tematikken er dette perspektivet løfta fram. Eit spørsmål er om blir difor om dette blir fylgt opp og gjort alvor av, ja, om forpliktelsen held heilt i mål, så å seia.
Svev til tanken
Boka er spekka med bibellærde sitat og innsikter. Visste du at Paulus omtalar sine kristne vener i Efesos som «poeima», poesi? Slikt gir tanken luft og svev. Her er kyrkjefedre representert, Jesu møter med dei marginaliserte og utstøytte referert og den nytestamentlige samtida malt fram på opplysande vis. Dette er inspirerande og viser eit frimod på teologien sine vegner.
Innleiingsvis står det «Du er en gave til deg selv fra Gud – så ta deg selv imot!». Lesaren blir oppmoda til å skrive sitt eige namn i boka, og fylle inn eit adjektiv om sin eigen kropp. Dette held fram: «din ___het (f.eks. Erikhet) er gitt deg av Gud, og er grunnleggende god. Gud ønsker at du skal ta imot din ___het som en gave».
Det er kraftfullt, vakkert og eit svært godt springbrett. Andreassen styrer slik klar av noko som har vore ei fallgruve i denne typen kristen litteratur, nemlig å framheve kroppen og seksualiteten som utelukkande ei gåve til den andre, og ikkje (også) til ein sjølv.
Andreassen er også svært god i måten han sporar kva som har forma vårt syn på kroppen vår. Er det korleis mor har snakka om eigen kropp? Er det i fokuset på mat og trening heime eller i vennegjengen?
Mange spagatar
Likevel er ikkje alle snublesteinar unngått. I introduksjonen av seksualitet, (kapittel 4) blir seksualiteten presentert som noko potensielt farlig i seg sjølv. Dette blir liksom hengande, før Andressen går vidare til å fortelje om WHO sin seksualitetsdefinisjon, som døme på kor integrert seksualiteten er som del av alle menneske.
---
Ungdom
Erik Andreassen
KROPP. Fortellingen om deg - og hva den har med Gud å gjøre
186 sider, Luther forlag 2022
---
Slike hopp gir inntrykk av at Andreassen skriv frå ein posisjon av mange spagatar, og at han ikkje heilt blir samd med seg sjølv. Dette gir eit springande bilde, med atterhald og forsøk på nyanseringar som ikkje alltid landar like godt.
Undergrev målet
Særleg er dette tydeleg i nokre svært raske hopp frå det normative til dømer – frå ein samtale om sex og det å vente, til krenkingar og overfallsvoldtekt (side 94). Slike samanstillingar skjemmer boka, og undergrev det uttalte målet: å formidle eit positivt forhold til kroppen, som del av Guds overmåte gode skaping.
For ofte hamnar teksten i ein meir eller mindre formanande tone, prega av det fryktsomme.
— Dina Willemse
Andreassen er inne på det sjølv, at sex og overgrep ikkje bør nemnast i for tett samanheng, men dette framstår som ei forsinka og atterhalden orsaking. Her manglar mange nyansar. Spenninga mellom kontroll og tillit til kroppen og seksualiteten går gjennom boka, og for ofte hamnar teksten i ein meir eller mindre formanande tone, prega av det fryktsomme.
[ Intervju med Andreassen: Mener kristen forkynnelse om seksualitet ofte har vært virkelighetsfjern ]
Lytt til kroppen
På side 54 står det om kroppen etter syndefallet: «For selv om kroppen er fantastisk, og en gave, er det ikke lenger sånn at absolutt alt kroppen vil, og har lyst til, er godt. Eller sunt. Eller smart. Eller lov. Derfor må vi bruke fornuften.»
Slik eg les det, er dette ein manglande vilje til å ta konsekvensane av det kroppssynet som boka postulerer å ha. Om kroppen er god, må den lyttast til, ikkje undertrykkast med «fornuft». Om kroppen er god, møter ein den ikkje fyrst og fremst med mistru – til forelskinga, den andre sitt samtykke, eller dei eigne opplevingane.
Å lytte til kroppen er ikkje å opne døra for alle slags handlingar eller seie at alt er like bra, eller at skadelige erfaringar ikkje er reelle. Men det er å ta dei forteljingane og innsiktene kroppen ber med seg på alvor. Slik skjer integrasjon. Det er viktig for alle som har opplevd overgrep, og for alle andre som både er og har ein kropp.
Fortel med varme
Boka er krydra med anekdotar og små forteljingar frå eige liv. Det er her Andreassen er på sitt beste: når han fortel frå sine opplevingar av kjærleik og kontakt, sine ofte mindre stolte augneblikk, eller frå rørande samtalar med dottera.
Det er her Andreassen er på sitt beste: når han fortel frå sine opplevingar av kjærleik og kontakt.
— Dina Willemse
Andreassen syner ein varme gjennom fortellar-eget. Han vender seg direkte til lesaren, og klarar å balansegangen mellom å komme tett på og å bli privat eller intimiserande. Dette er eit grep som i stor grad fungerer fint, det gir nærleik til stoffet og bidrar til at det er lett å lese. Det er også i ein del av desse forteljingane Andreassen kjem tettast på det sårbare i det å vere prisgitt kroppen og seksualiteten.
Lukkar seg
Eit viktig spørsmål er om boka treff unge menneske i dag si livsverd, uavhengig av om dei er kristne eller ikkje. Gir boka dei hjelp til eit rom til å utforske, tenke, føle og være nysgjerrige, og slik bli trygge på eigen kropp og eigne grenser, og slik klare å hevde desse grensene?
[ «Ulla Svalheims debut om tro og pubertet kunne boret dypere» ]
Mitt inntrykk er at boka vegrar å bli verande lenge nok i det opne og uavklarte, der lesaren sjølv får lodde sine eigne djup, verdiar og erfaringar. Ein del ståstader er implisitte og hamnar difor innanfor moralske overbygningar som ikkje er klåre og gjort greie for på ein måte som lesaren friare kan ta stilling til.
Eit døme på dette er ei manglande konkretisering av kva som skjer når ein blir behandla som eit objekt – korleis ser det ut, korleis opplevest det? Er det å bli vurdert på ein skala? Å gi seg sjølv terningkast utifrå kor mange ein har kyssa?
Undertonen er at det er noko dårlig, men lesaren får ikkje måla opp for seg korleis eller kvifor.
[ «Entusiasmen i Netelands bok vil for mange oppleves mer som krav enn frigjøring» ]
Det implisitte gir seg også utslag i retoriske spørsmål av typen: «Kan det være at [handlinger som gjelder egen seksualitet] krever bønn, bibelstudium, samtale og refleksjon? Og bevisste valg?». Dette provoserer, og vekker motspørsmålet om det i det heile tatt mogeleg å svare nei eller ha alternative tankar rundt tematikken.
Uforløyst
I lesinga av boka er eg aldri i tvil om at det er ein forfattar som vil det gode, som skriv. Andreassen legg for dagen ei empatisk stemme, som lir litt under å ikkje gjennomgåande ta konsekvensane av det positive kroppssynet som blir postulert. Dette skapar eit etterlate inntrykk av at boka ikkje når heilt gjennom, og at ein del forblir uforløyst.
Vona er at Kropp. Fortellingen om deg – og hva den har med Gud å gjøre kan skape mange opnande og temperaturfylte samtalar om kropp og seksualitet i tida som kjem – det er både etterlengta og ynskjeleg.
Dina Willemse er prest i Grorud menighet.
