Det evige iblant oss

– I kva grad finst det noko som er evig, Erlend Ropstad?

– Nei, det er det eg synest er interessant, å problematisere tanken om evigheit. Ordet er jo så lada og vanskeleg å fatte. Det er mykje enklare å forstå ting som tar slutt, seier artisten som laga eit av dei beste albuma i 2024, Like evig som oss.

Det er eit album som truleg kjem til å halde seg lenge. Iallfall blei ikkje Vårt Lands journalist ferdig med det, sjølv om albumet kom ut for nokre månader sidan. Så går då heller ikkje evigheita ut på dato.

Artisten synest sjølv det ligg ei interessant spenning i tittelen, for han ser ikkje på mennesket som spesielt evig. Samtidig er det mykje vi fyller livet med som har nærmast evige kvalitetar – kjærleiken, til dømes.

– Albumet består av refleksjonar rundt omgrepet evigheit og om nokre av opplevingane og relasjonane eg har hatt. Somme gonger har eg tenkt at dette er noko som aldri kjem til å gå bort, seier han.

Musikken har i seg sjølv eit slikt perspektiv ved seg, at han strekker seg mot evigheita. Ikkje så å forstå at Ropstads eigne låtar faktisk kjem til å leve evig, men dei kjem truleg til å leve lenger enn han sjølv. Dette kan skje fordi folk koplar seg på låtane hans på ein måte som får dei til å handle om deira eige liv.

Det er mykje enklare å forstå ting som tar slutt

—  Erlend Ropstad, artist

Vaks opp i bibelbeltet

Det evige kjem også til syne gjennom ein del kristne ord og omgrep som Ropstad brukar i låttekstane sine. Sjølv kallar han seg ikkje kristen, og heller mot å tru at det var mennesket som skapte Gud i vårt bilete, ikkje omvendt. Samtidig er han vaksen opp i det tjukkaste bibelbeltet, ved Vennesla utanfor Kristiansand.

– Vi menneske har alltid hatt desse spørsmåla i oss – kva vi skal gjere med den korte tida vi har her på jorda, og kvar vi blir av etterpå. Evig liv blir såleis ein populær bodskap. Eg held det for sannsynleg at ein fyr gjekk opp på ein stor stein og sa «Vi skal leve evig. Vi sest igjen!» Den eksistensielle krisa i mennesket er eldre enn alle gudane og alle religionane, meiner Ropstad.

– I kva grad måtte du forhalde deg til kristendommen og kristne miljø i oppveksten?

– Eg har gode minne frå det. Det er veldig trygt og fint å ha vakse opp i søndagsskular og ungdomsklubbar og alt dette her.

– Du var med på det?

– Ja. Men eg stussa over det å «gi seg hen», å ta imot frelse, å bli fylt. Å vere på møte på bedehuset med ein predikant som skulle ta på deg ... Eg syntest det var utruleg rart, seier Ropstad.

Sprikande erfaringar frå kristne miljø

Han er også vaksen opp med det han omtaler som «verdas verste seksualundervising», der han som 14-15-åring fekk høyre frå konservativt kristent hald at han ikkje kom til himmelen dersom han onanerte.

Ropstad har med andre ord ganske så sprikande erfaringar av å vekse opp i eit bibelsk omland utanfor Kristiansand. Farfaren sat sjølv i eldsterådet i ei forsamling der, mens far hans tok ut avstand. Sjølv blei han dels slusa inn i miljøet fordi han var flink til å spele gitar.

– Då kunne eg vere ein «hired gun», sjølv om dei visste at eg ikkje var kristen. Eg var innom alt frå statskyrkja, der eg konfirmerte meg, til karismatiske forsamlingar. Eg såg mykje forskjellig, fortel han.

Musikkmiljøet han var ein del av, var i hovudsak eit kristent miljø – det var der dei flinkaste musikarane var. Og Ropstad opplevde seg i stor grad velkommen, sjølv om han også opplevde at han ikkje fekk synge ein stad fordi han ikkje trudde på Gud.

– Så lenge dei aksepterte at eg ikkje kom til å ta imot Den heilage ande, gjekk det greitt, seier han.

«Stel» frå liturgien i kyrkja

På den nye plata si har Ropstad ein sterk låt som heiter «Kyrie Eleison», eit uttrykk som mellom anna kan høyrast på gudstenestene i Den norske kyrkja. «Kyrie Eleison» er ein del av liturgien, og tyder «Herre, miskunna deg over oss». Sagt på ein annan måte: «Gud, sjå i nåde til oss!»

Som utgangspunkt har Ropstad store problem med den kyrkjelege liturgien, men har ikkje noko problem med å «stele» litt frå han til låttekstane sine.

– Det er så mange som treng denne nåden. Vi er så mange no. Og somme treng han i mykje større grad enn andre. Dei som blir sett i nåde til, er ofte dei som treng det minst. Mens dei som prøver å svømme frå ein punktert gummibåt i Middelhavet ikkje får det. Det finst ei skeivfordeling, meiner Ropstad.

Han ønsker ikkje å løfte nokon peikefinger, men vil stimulere til refleksjon rundt kristendom, politikk og samfunnsengasjement.

– Eg ser store kontrastar til det eg ser på som det eigentlege kristne bodskapet: nestekjærleiken, seier artisten som kallar seg ein «kjempefan av Jesus».

– Eg trur ikkje han kjem tilbake og skal dømme noko som helst. Men mykje av det han sa, er jo «spot on». Det er heilt strålande!

– For somme lyttarar kan «Kyrie eleison» oppfattast som eit desperat rop til Gud ...

– Fleire stader på denne plata har eg med ordet «bøn». Det har eg aldri gjort før. Det høyrest jo meir kristent ut enn eg sjølv er, men eg ønsker å etablere eit «oss» på konsertane mine, på same måte som i ei kyrkje.

Mykje av det han sa, er jo «spot on». Det er heilt strålande!

—  Erlend Ropstad, om Jesus

Skriv fram paradoksa

– Du stiller opp ein del interessante paradoks gjennom store delar av plata. Bøna er eitt av dei. «Så hør min bønn, jeg ber jo aldri», heiter det éin stad. Er det tilfeldig, eller har du ønskt å seie noko nettopp på denne måten?

– Eg prøver å ikkje vere redd for å ta opp dei store spørsmåla. Sidan evigheita er ei overbygning for heile albumet, kan eg tillate meg mange svære greier utan at det blir svulstig, seier Ropstad.

– Men det kan godt hende at det er eit skjult, nedpakka ønske i botnen om at kristne skulle vore meir som Jesus i måten å forhalde seg til andre menneske på. Kvinna som blei gripen i hor, hadde blitt smadra i dag. Av eit lass med steinar.

Vi kjem inn på amerikansk kristendom og Trump, og det går tydeleg fram av samtalen at Ropstad ikkje har mykje til overs verken for det første eller den sistenemnde. Artisten er spesielt kritisk til korleis kristendommen har blitt fletta inn i det kapitalistiske systemet. Og han synest det er skummelt når Trump av kristne kan bli dyrka som ein slags halvgud.

At mange norske kristne ikkje er på eit liknande spor, er Ropstad klar over.

– Det er nok fleire som har innsett at om Jesus var komen tilbake, ville han vore på yoga-retreat med sosialistar snarare enn å dukke opp i amerikanske megakyrkjer, seier han.

Mista faren som 19-åring

I låtane sine skriv Ropstad også ein del om det som kan tolkast som tapt tru – han har «tinnitus i sjela», som det heiter i ein av tekstane. Om han har hatt ei tru som har gått tapt, er han rett nok usikker på. Han er først og fremst veldig medviten om å leve det livet vi har no til det fulle.

– Eg lever eit intenst liv, med mykje action og kjærleik. Eg lova kona mi at det ikkje kom til å bli kjedeleg, og det har det ikkje blitt, smiler han.

Han har to vaksne barn frå eit tidlegare forhold i tillegg til dei to på ni og tolv som dei har saman.

Sjølv mista Ropstad far sin då han nitten, etter at han hadde vore sjuk av kreft i mange år. Oppveksten med ein kreftsjuk far var med på å prege personlegdomen hans.

– Eg blei ganske mørk. Eg har vore igjennom fleire eksistensielle kriser, men landa på at livet er verdt å leve. Eg visste ikkje heilt kven eg var, og kvar eg skulle.

Eg har vore igjennom fleire eksistensielle kriser, men landa på at livet er verdt å leve.

—  Erlend Ropstad, artist

Artisten fortel at faren heller ikkje var så støttande til musikken hans, men stort sett bad sonen om «å skru ned».

– Då han døydde, tenkte eg at eg skulle heidre minnet hans ved å ikkje bli musikar. Men etter at eg sjølv blei far, forstod eg at eg måtte drive med rock. Eg ønskte jo for barna mine at dei skulle leve livet fullt ut. Kvifor skulle eg då kompromisse og fornekte meg sjølv?

– Farsrolla forløyste rockaren i deg?

– Ja! Og eg bestemte meg for å gi det eit skikkeleg forsøk.

I starten hadde han ikkje mykje sjølvtillit på at musikken hans var bra. Etter kvart var det likevel fleire og fleire som meinte nettopp det, og det skapte ein større tryggleik.

– Så då sa eg «Då køyrer vi!». Og det har eg gjort i tjue år, humrar Ropstad.

Gøymde seg bak eit skjold

På albumet har han tekstar som fortel om det å vere annleis på ein liten plass. Artisten vedgår at han har kjent på det same i oppveksten. Ikkje minst fordi han var så høg og tynn. Han fekk mykje merksemd, noko som ikkje nødvendigvis er ein god ting for ein tenåring.

– Eg bygde eit slags skjold og blei ganske tøff i trynet. Men så oppdaga eg at det var bra for meg å stå på scenen og spele. Då hadde eg kontroll. Då var det greitt at folk såg på meg. Eg hadde balletak på merksemda, seier Ropstad.

Som artist er han ein historieforteljar. Kanskje ikkje så rart, med Bob Dylan som eit av dei viktige førebileta.

– Dylans låtar var nokre av dei få songane eg fekk lov til å synge i kyrkja. «Man Gave Name to All the Animals» og «You Gotta Serve Somebody». Dei blei eit minste felles multiplum mellom kyrkja og meg, ler Ropstad.

Kyrkjegang er det blitt lite av i julehøgtida. Han er heller ikkje nokon juleartist som er på kyrkjeturnear. Derimot har det vore godt å skru ned tempoet litt saman med familien. Ropstad «har ikkje ferie i seg», som han seier. Samtidig treng også han å kvile iblant.

– Men eg ser allereie fram mot neste plate eg skal lage. Eg har ikkje tolmod til å vente på inspirasjonen, seier Erlend Ropstad.

– Det er berre å halde fram!

---

Erlend Ropstad

• Norsk artist
• Fødd i 1974
• Kjem frå Vennesla på Sørlandet
• Debuterte med EP-en The Magnetic Tapes i 2006. Frå og med den tredje plata, Hva om det ikke er sånn som du tror at det er (2013), skriv han på norsk
• Aktuell med albumet Like evig som oss. Syng duett med svenske Lars Winnerbäck på låten «Kyrie Eleison»

---