Einsame elevar sluttar

Sidan skuleåret 1994-1995 har alle ungdommar hatt rett til ­vidaregåande opplæring etter fullført grunnskule.

Difor byrjar rundt 60.000 elevar på vidaregåande skule kvar haust. Men mange klarar ikkje å stå løpet ut. Ein av tre fell frå. I løpet av fem år evnar dei ikkje å fullføre utdanningar som anten fører fram til fag-
brev, ­eller gjev grunnlag for 
studier ved høgskular og universitet.

Forklaringane er fleire. Dei stryk på eksamenar. Dei brukar meir enn fem år fordi dei skiftar fag fleire gonger undervegs.

Men: Ei gruppe skil seg ut. Dei som sluttar.

LES MER: Kvinnelige læreres matteangst ødelegger for jenter

Sosial støtte

20 år etter at Stortinget vedtok at alle norske ungdommar skal ha 13 års grunnutdanning, har forskarar ved Pedagogisk institutt på NTN i Trondheim sett nærare på den siste gruppa, dei som elevane som berre sluttar. I tal ­utgjer dei 17 prosent av årskullet - eller vel 10.000 elevar.

Forskarane gjorde eit viktig funn etter å ha studert 2.000 elevar i dei vidaregåande skulane i Sør-Trøndelag:

Mangel på vener i elevgruppa, og mangel på sosial støtte frå lærarar får mange til å vandre ut skuleporten for aldri å kome tilbake. Einsame elevar fell ut av vidaregåande.

– Kor mange dei er kan vi ikkje seie ut frå vår forsking. Men dei utgjer ei betydeleg gruppe, som skulen må bli meir merksame på, seier professor Per Frostad til Vårt Land. Saman med første­amanuensis Per Egil Mjaavatn har han hatt ansvaret for studien.

Følg oss på Facebook og Twitter

Åleine i kvardagen

Forskarane i Trondheim har fingranska prosessen som leiar fram til at eleven tek avgjerda om at «no er det nok, eg sluttar».

Karakterane frå ungdoms­skulen, utdanningsnivået til foreldra og teoritung opplæring påverkar valet om å slutte, men ­NTNU-studien viser at den ­sosiale opplevinga av skulekvardagen er det som påverkar skule­sluttavgjerda sterkast.

Med «sosial oppleving» meiner forskarane at eleven er einsam i skulekvardagen, og slit med mangel på sosial relasjon til læraren.

Ei anna ny undersøking, Ungdata frå NOVA, fyller ut dette bildet: Ein av ti som går i første klasse på vidaregåande manglar minst ein ven som dei «kan stole fullstendig på og betro seg til om alt mulig», eller har ingen dei vil kalle vener for tida.

LES MER: Foreldre og lærere i mobbekrasj

Fleire tiltak

Dei mange ein­same elevane bør vere ein oppvekkjar for skuleigarane og skuleleiarane, meiner NTNU-forskarane. Konkret meiner dei at:

• Skulane må arbeide meir med dei sosiale relasjonane mellom elevane

• Skulane må bli meir merksame på elevar med spesielle behov, som dei har kunnskap om allereie ved skulestart.

• Skulane må arbeide meir med relasjonane mellom elevar og lærarar.

– Fråfall er eit av dei største problema vi har i norsk skule. Her må det tiltak til, seier førsteamanuensis Mjaavatn til ­Gemini.no.

LES MER: – Mer logisk å flytte de som mobber

Berre fag

Mjaavatn peikar på at elevar må oppleve skulen som ein god sosial arena:

– Den sosiale relasjonen til jamgamle blir meir og meir viktig jo eldre ein blir. Når ein kjem i vidaregåande er det dei som er på same alder som deg, som er viktigast for deg. Dersom du ikkje kjenner deg heime saman med dei, kan det få alvorlege konsekvensar, seier han.

Frostad peikar på læraransvaret: Lærarar i småskulen er opptatt av å ha gode sosiale relasjonar til elevane, men i ungdomsskulen og vidare opp i vidaregåande blir lærarane meir og meir opptatt av det faglege.

– Fag får mykje større merksemd enn sosiale relasjonar, seier Frostad.

– Elevar må bry seg

Elevorganisasjonen ber elevar hindre utstøyting.
– Eg hugsar dei vi ikkje klarte å innlemme i det sosiale livet på skulen, dei som blei ståande utanfor, dei som ikkje våga å takke ja til arrangement som skulle famne alle.

Benjamin Skiaker Myrstad sat i elevstyret på Kirkeparken videregående skole i Moss. I dag leiar han Elevorganisasjonen (EO) og er landets fremste tillitsmann for alle som går på ungdomsskulen og vidaregåande. I møte med forskingsfunna frå NTNU er EO-leiaren heilt klar:

– Vi må møte dette med merksemd. Vi som elevar må sjå oss rundt i ungdomsflokken og finne dei som slit sosialt, vi må gjere det vi kan for å innlemme dei, meiner Skiaker Myrstad.

– Kva kan gjerast for å hindre at elevar sluttar på vidaregåande fordi dei er einsame?

Skiaker Myrstad listar opp:
• Unge må bry seg, sjå dei som står utanfor, der det manglar må det skapast kultur for inkludering.
• Skuleleiarar og lærarar må bry seg på andre måtar; slutt å dele ut konklusjonar av typen «du slit», still heller spørsmål; «kvifor slit du?».
• Skulehelsetenesta må bli betre. Mange helsesøstrer driv i hovudsak med brannslokking, det er ikkje tid til førebygging.

– Dersom fleire vidaregåande skular får miljøarbeidarar er eg viss på at det vil betale seg ved at fleire fullfører.

– Kvifor blir ikkje dette gjort?
– Skuleeigarane, altså fylkeskommunane, ønskjer ikkje å bruke pengar på dette. Dei vil ikkje forplikte seg til å bruke lange pengar på å styrkje skulemiljøet, noko som er synd, seier Myrstad.