Når Vårt Land ringjer for å be fødselslege Thorbjørn Brook Steen om å stille opp til eit trus-portrett tek det litt tid før han heng med.

Dagen før har han nemleg fyrt av ei salve mot helseminister Ingvild Kjerkol i ein VG-kronikk. «Slik det ser ut no vil du bli hugsa som helseministeren som hadde vakt då det offentlege helsevesenet vakla, snubla og fall», skriv Steen.

Han er ein av fleire som jobbar med svangerskap, fødsel og barsel som nyleg har sagt opp jobben i det offentlege og meldt overgang til det private.

No har han tatt seg ein rusletur i frisk luft for å svara på all presse som har tatt kontakt i etterkant av kritikken mot Kjerkol. I kveld skal han i Dagsnytt 18.

Eigentleg skal han seie nei til fleire førespurnadar. Han er trass i alt utbrent og sjukmeldt. Men å snakke om tru og dei store spørsmåla livet høyrdest ut som eit triveleg avbrekk oppi alt.

– Ring meg opp att om eit par veker når ting har roa seg, er svaret.

---

Thorbjørn Brook Steen

• 47 år
• Født og oppvaksen i Oslo
• Gift med Kristin Brook Steen i 18 år, saman har dei fire døtrer mellom 10 og 19 år
• Har jobba som overlege ved fødeavdelinga på Ullevål sjukehus i Oslo i nesten 20 år
• Er for tida sjukmeldt og har meldt at han bli fødselslege ved den private klinikken «C medical», frå august 2023
• Har offentleg kritisert svangerskaps- og fødselsomsorga i Noreg, og særskilt belastninga på dei tilsette grunna lite resursar

---

[ Fastlege «henviser» til prest: – Mange kan ha glede av samtale med prest ]

Som å bu i eit intenst kollektiv

Harde solstrålar teiknar mønster på veggane heime hjå familien Brook Steen på Ullern i Oslo. Ranveig på 16 smør seg mat før ho forsvinn opp i andre etasje.

– Norske kvinner får i gjennomsnitt 1,4 barn, seier Steen medan han tappar kolsyrevatn rett frå krana i to glas.

Han refererer til rykande fersk SSB-statistikk, og held fram:

– Me har dratt på med fire.

Han har mange kvinner i livet sitt, Steen.

Han delar huset med fire døtrer og kona. «Litt som å bu i eit veldig intenst kollektiv», skildrar han. Eit romsleg kollektiv på Oslo vest med stilreint interiør, friske tulipanar og gasskomfyr, vel å merke.

Dei siste 19 åra har han jobba på kvinneklinikken på Ullevål sjukehus. Og jammen er ikkje fastlegen og psykologen hans også kvinner.

Farmora hans, Eva Steen, var ein av dei fyrste, om ikkje den fyrste, kvinnelege gynekologen i Noreg. Og då unge Steen byrja på medisinstudiet sjølv var det naturleg å sjå i den retninga.

Og det blei kjærleik ved fyrste blikk.

– Absolutt magi. Eksepsjonelt. Eksistensielt.

Slik skildrar han sitt fyrste opphald på ei fødestove.

Han tok imot sitt fyrste barn på eit sjukehus i ein fattig del av Dublin under studiet. Det å vera den fyrste personen som såg det vesle nye livet i auga fekk han til å undre.

– Kva skal dette barnet vekse opp i? Korleis blir dette livet?

– Ingenting er meir «action packed» enn fødsel

Steen reknar med å ha vore den fyrste om lag 2.500 små menneske har sett.

Og framleis lyser han av entusiasmen når han snakkar om temaet.

Ikkje berre på grunn av det vakre, eksistensielle og mjuke.

– Ingenting er meir «action packed» enn fødsel. Ingenting har større fallhøgde, meiner han.

Steen har jobba i traumeteamet på Ullevål, der får dei inn skotskadar og bilulukker. Likevel meiner han det ikkje når opp på action-skalaen samanlikna med fødslar.

– Det er så planlagt. Det står tolv stykk klare når pasienten kjem inn med kvar sine oppgåver. Mens på ein fødsel høyrer eg «Steen, fødestove 3. No.» Og snublar eg i trappa då, så kan ungen døy.

Ville ikkje blitt gravid på nytt

Risikoen og spenninga har vore med på å drive og fascinera Steen. Han samanliknar det med idrett. Eksplosivt og intenst. Starten av vakta er som å stå på startstreken i ein konkurranse.

Undervegs dunkar hjartet på innsida, men det er livsviktig å behalde roa.

Likevel er det éin ting som er viktigare enn alt for Steen sit brennande engasjement for yrket: Kvinnene si mentale helse oppi det heile.

Vanskelege bakteppe for eit svangerskap og fødsel, som rus, traume og fødselsangst har vore Steens spesialfelt.

Under Instagram-innlegga hans delar fleire kvinner historier om kva Steen har betydd for dei.

Éi fortel korleis ho ikkje hadde turt å bli gravid på nytt hadde det ikkje vore for Steen, éi anna takkar for korleis han var til stades for dei etter at dei mista eit barn, og losa ho trygt gjennom å få nestemann.

Andre takkar for korleis dei i Steen møtte nokon som brydde seg, lytta og støtta dei. «Måtte Gud belønne deg», avsluttar éi.

[ Kaveh Rashidi gikk fra laidback lege til bekymret pappa ]

Livsforvandlande opphald i Etiopia som 14-åring

Steen vaks ikkje opp i ein kristen familie, utover «sånn standard».

Men han tok sjølv eit val i ungdommen om å tru på Gud. Då Steen berre var 14 år gammal skulle kompisen bli med faren sin til Etiopia i eit halvt år. Han skulle jobbe for FN. Om ikkje Steen ville bli med?

Landet var i aktiv krig med Eritrea og hadde nyleg vore prega av hungersnaud etter lange tørkeperiodar. «Galskap», kallar Steen det av foreldra å seie ja.

Det blei overveldande for den unge guten frå Oslo Vest å sjå fattigdom og svolt med eigne auge.

I måten eg las Bibelen på så var det ingen som var så, ja nærmast anarkistiske, som Jesus. Han var det mest rause og minst dømande mennesket eg fann.

Han gløymer aldri den gongen han nesten grua seg litt til å eta den tørre nysta si med peanøttsmør på. Plutseleg bankar ein gategut på bilruta. Steen rekker han nysta si, og får eit strålande smil i retur. Tenk at nokon kunne bli så glad for eit par tørre brødskiver?

Steen fylgjer guten med blikket. Ei gruppe med andre gutar tek han att og bankar han opp.

– Eg måtte finne ei meining i alt dette.

Ein dag ligg Steen sjuk i senga si i Addis Abeba og høyrer på ei Bjørn Eidsvåg-plate. Plutseleg står det klart for han kva han må gjera. Han tek to val.

– OK, då trur eg på Gud. Ei eller anna makt må ha ein overordna plan som gjer at dette kjem i mål. Også skal eg bli politisk aktiv.

Blitzar, anarkist og kristen

Og skal det vera, så skal det vera. For Steen er det naturleg å gå langt ut til venstre.

– Blodraudt. Eller ikkje blodraudt ein gong, anarkistisk.

Når Steen kjem heim set han begge vala ut i livet. Han blir med i ungdomsarbeidet i Røa kyrkje, og byrjar å gå på Blitz-huset, ein samlingsplass for venstreradikale.

For Steen var det ein heilt naturleg kombo.

– I måten eg las Bibelen på så var det ingen som var så, ja nærmast anarkistiske, som Jesus. Han var det mest rause og minst dømande mennesket eg fann.

Men ikkje alle såg det som ein naturleg kombinasjon. Steen opplevde ikkje å bli tatt imot med opne armar i kyrkja.

– Det var ikkje heilt lett å svelge at dei hadde fått inn ein blitzar med langt hår. Men alle med sideskil frå besteborgarlege heimar? Det var tipp topp.

[ Undersøkelse blant store frimenigheter: Så stor andel av talene ble holdt av kvinner i fjor ]

«Dødsbra» med fulle ungdommar i kyrkja

Han let seg ikkje stoppe av det, og går inn i arbeidet med hud og hår. Leiar fredagsgruppa i kyrkjelyden.

Der kunne det snuble inn fulle ungdommar rett frå fest. Akkurat slik det skal vera, meiner Steen.

– Viss det er den halvtimen den kvelden der dei kjenner seg trygge og i ro, så er det dødsbra! Det er akkurat det kyrkja er skapt for.

Steen slår engasjert ut med armane og knipsar med begge hender.

Som vanleg har ikkje Steen noko midt-i-mellom-modus. Han brenner ljoset i begge endar, og kjenner seg etter kvart utbrent. Måten han blei møtt på i kyrkjelyden har sett spor.

– Det var ingen som var slik: «We got your back». No har du jobba hardt, lat oss ta over.» Fyrst må eg jobbe for å bli godtatt fordi eg er politisk aktiv på venstresida, og når eg no har det vanskeleg er det ingen som er der for meg? Gløym det.

Steen bestemmer seg for å trekkje seg ut av kyrkja, men å behalde den grunnleggjande trua på Gud.

Kroppen sa stopp

Desto meir tid og krefter til dei andre tinga i livet som opptek Steen. Han er ikkje redd for å meine ting høgt.

Fleire gonger har han ropa varsko om at mors psykiske helse for ofte blir nedprioritert. Likevel synest hanutviklinga går feil veg. Tidspresset blir berre verre. Bemanninga mindre.

Sjølv trur han mykje av grunnen til dei låge fødselstala ligg her.

Og her er også grunnen til at Steen no er sjukmeldt. Etter snart 20 år som «toppidrettsutøvar» sa kroppen stopp.

På dag to eller tre av eit opphald på Villa Sana, eit senter drive av Legeforeningen og Modum Bad, såg han seg i spegelen innrømte for seg sjølv at han var utbrent.

Det skulle endå ta månadar før han blei sjukmeldt. Det skjedde fyrst etter det Steen seier er fleire forsøk på å få tilrettelegging på arbeidsplassen.

Omtrent samstundes tek han ei avgjersle som sit langt inne. Han bestemmer seg for å seie opp jobben for å gå over i det private. For familien og helsa si skuld.

For fyrste gong i sitt vaksne liv har Steen tid til å tenkje dei lange tankane. Reflektere over kva som gjev meining i livet. Kva val han har tatt i livet.

Også er det meir tid til dei ørten andre lidenskapane i livet. Seinare i dag skal det snikkerast ny veranda. For få dagar sidan var framtidige kollegaar inviterte til åtte-rettars rundt det ovale bordet.

Og ein ting står tydelegare fram enn nokon gong. Det er dei menneskemøta, rundt bordet, eller andre stadar, med kjente og ukjente, som utkrystalliserer seg som det viktigaste.

---

4 raske

• Gud er: Raus
• Eg klarar meg ikkje utan: Kona mi
• På gravsteinen min skal det stå: Betydde noko for andre
• Boka alle må lesa: Kafka på stranden av Haruki Murakami

---

– Ei form for livsløgn

– Eg og kona har snakka om det. I den grad ein tørr å måle livet etter ein målestokk, trur eg det må vera etter om me har klart å skapt ein open heim, der alle moglege folk er velkomne. Då har me «fått det til», meiner Steen.

– Det er noko av det som gjev livet meining.

Steen har lenge vore tydeleg på at familien kjem fyrst, og at det er andre ting enn jobben som er det viktigaste i livet.

– Du har ikkje eit yrke ein vanlegvis vel for å ha det enkelt, behageleg og med god tid til andre ting?

– Det du peikar på har vore ei form for livsløgn. For sjølv om eg har mykje energi, strekk ikkje tida til på heimebane når eg jobbar vakter og tredje kvar helg.

Steen ser at prioriteringa av familie og venner har vore meir i teorien enn i praksis.

– Og no i etterkant ser eg at det er kona mi som har bore det heile. Det krev ein kjempeinnsats å koordinere eit familieliv med fire barn. Nokon må faktisk sørgje for at tiåringen har matpakke.

Med jamne mellomrom høyrer ein små hyl, vekselvis frå glede og fortviling, frå nabolokalet. Steen og kona har leigd vekk den eine delen av fyrsteetasjen til ein barnehage.

[ Per Anders Nordengen skal være med på Norges første «skilsmissemesse» ]

Penis-broderi og bitre julaftangjester

I praksis betyr målet om ein open heim at det stort sett kvart år er nye menneske rundt bordet på julaftan.

I fleire år har Steens gamle lærar vore med.

– Ein bitter, einsam fyr. Han bidreg ikkje med noko julestemning akkurat, men han er med og et og det skaper ein dynamikk å ha ulike folk rundt bordet.

Det heile botnar i eit mantra Steen set høgt: Å vera raus, utan men.

– Veldig mange har lyst å vera rause viss det passar inn i noko anna. Viss det er politisk eller teologisk rett.

Men Steen vil at me skal vera rause utan atterhald. Grunngjevinga til det finn han mellom anna i Bibelen.

Veldig mange har lyst å vera rause viss det passar inn i noko anna. Viss det er politisk eller teologisk rett.

På kjøleskåpet er ordet «penis» stava i fargerike krosstingsbokstavar. Eit konkret døme på familiens «raus-utan-men»-tilnærming.

Broderiet er laga av ei veninne av niesa til Steen, og kunstverket fekk bu her, då foreldra og kunst- og handverkslæraren til den unge opphavskvinna ikkje sette pris på det litt opprørske prosjektet hennar.

Vil helst sleppe preika

Framleis kan Steen gå i kyrkja i ny og ne. Han set stor pris på salmesongen, liturgien og rituala. Men preika kunne han klart seg utan.

Det handlar ikkje nødvendigvis om innhaldet.

– Eg trur veldig sjeldan på at den presten er raus utan noko men. Eg trur ikkje noko på det.

Likevel ville han gje kyrkja ein ny sjanse som vaksen. Som vanleg går han «all-in». Han og ein gjeng stiller eiga liste ved kyrkjevalet i 2015 og Steen blir soknerådsleiar i Ullern.

To gonger har eg gått inn i kyrkja med full mundur, og begge gongene blitt veldig skuffa på veg ut. Kvar er det grunnleggjande kjærleiksbodskapen?

Dei vil mellom anna jobbe for eit større mangfald i kyrkja, og å få inn fleire unge.

– Alle skjønar at dette dør ut, liksom? Endeleg kjem det eit friskt pust med masse nye folk i varierande alder. Men me opplevde ingen inkludering eller velkomst frå dei eldre i kyrkjelyden. Tvert imot.

Han ser at det ligg politikk i det, den tidlegare soknerådsleiaren kalla det «eit kuppforsøk». Der er interne konfliktar i kyrkjelyden og det kan verke trugande med alle desse nye som kjem på banen.

– Men sjå vekk frå det, kviskrar Steen intenst.

[ Prest i Vest-Finnmark vil ha liv i gruvedrifta. Han er redd alternativet er bygdas død ]

Stengte dører

Etter eit usedvanleg ubehageleg årsmøte med masse etterspel, tenkjer Steen at «dette kan eg ikkje vera med på».

Den tolmodige kona støttar som regel Steen i alle hans engasjement. «Men ikkje når du kjem heim heilt nedbroten», seier ho ein dag.

Steen trekkjer seg ut.

– To gonger har eg gått inn i kyrkja med full mundur, og begge gongene blitt veldig skuffa på veg ut. Kvar er det grunnleggjande kjærleiksbodskapen?

Han nemner fleire døme frå tida som soknerådsleiar. Då forslaget hans om å gjera noko for alle au-pairane i bydelen blei slått ned fordi, «er ikkje dei katolikkar?» Eller då han opplevde at kyrkjelyden sitt svar flyktningkrisa var å lukke dørene.

– Sjølv me som ikkje les skikkeleg mykje i Bibelen kan juleevangeliet. Er ikkje heeeeile cluet at dei står å bankar på for å koma inn, då? Kvar er Jesu ord oppi dette?

Fekk ikkje nattverd

Han har landa på at heile kyrkja som institusjon er problematisk. Ikkje berre «Den norske». Under studiet i Irland fekk han ikkje ta imot nattverd sidan han ikkje var katolikk.

– Køddar du? What? Sat liksom Jesus i Getsemane og sa: «Gjer dette til minne om meg, men ver veldig nøye på kva for eit kyrkjesamfunn folk tilhøyrer»?

Steen er redd kyrkja blir ein liten klubb for spesielt innvia. Per no er han vara i soknerådet i Ullern, men stiller ikkje til attval.

Legen ynskjer seg eit samfunn der å tru på noko anna enn ting og sosiale medium er viktig, og trur kristendommen har noko å bidra med, men ikkje om kyrkja held fram i same retning.

– Kyrkja kjem til å bli ein stad som handlar om dåp, konfirmasjon, julaftan og gravferder. Og det er heilt katastrofalt i ei tid folk kjenner på uro, depresjon og eksistensielle spørsmål dei ikkje finn svar på.

Steen nikkar subtilt opp mot taket.

– Det er ei gåvepakke der oppe. Det gjev andre dimensjonar rundt livet. Og det treng mennesket.

[ Forlagssjefen opplevde livet utan Gud som eit svart tomrom. – Dit vil eg ikkje tilbake ]