Ny undersøking: To av tre muslimar i Noreg markerer jul

– Det er noko spesielt med julemusikk og salmar i kyrkja. Då kjem eg i julestemning. Eg kjem ikkje i julestemning av å gå på plantasjen å sjå på dei uendelege radene av nissar.

Det seier Rania Jalal Al-Nahi. Ho sit ved kjøkenbordet i leilegheita på vestkanten i Oslo.

Heimen har vore pryda av nissar, fletta korger og adventskalendrar sidan november. Og ho er ikkje aleine om å markere den kristne julehøgtida, sjølv om ho er muslim.

I ei ny undersøking frå Institutt for kirke-, religions- og livssynsforskning (Kifo) kjem det nemleg fram at to av tre muslimar i Noreg markerer jul på ein eller annan måte.

Det kan vera med å pynte til jul heime, eta ekstra god mat på julaftan eller ved å sjå på juleprogram på TV.

– Eg har ingenting vondt å seie om jula. Eg synest det er ei veldig fin tid. Folk er litt snillare med kvarandre, og er meir tolmodige. Ein merkar at ting roar seg litt meir ned, meiner ektemannen til Rania, Yousef Bartho Al-Nahi.

Mor til Jesus viktig i islam

For Rania handlar jula om Maryam, mor til Jesus i Koranen. Rania og familien kjem frå byen Basra i Irak, men flykta til Noreg på midten av 80-talet.

– I desember las mamma verset om Maryam, altså Jesus sin historie, frå Koranen. Og eg gjer det for barna mine.

Maryam er faktisk den einaste kvinna som er nemnt med fornamn i Koranen.

Rania fortel at det er vanleg for muslimar i Irak å besøkje kristne kyrkjer for å tenne ljos og be for Maryam. Jesus er ein viktig profet i Islam.

– Me har meir som foreiner oss enn som skil oss. Både jødar, kristne og muslimar har felles opphav i stamfaren vår, Abraham, seier Rania.

Ho har diska opp med smultringar, skulebrød og italienske småkaker. Frå ljosekrona over bordet heng det ei appelsin med nellikspikar i.

– Eg kunne late vore å ha juleverkstad og bake peparkakehus, og heller sagt: «eg er muslim, kvifor skal eg det?». Men kvifor skal eg ikkje det? Eg ser gleda hjå barna, seier firebarnsmora.

Ho meiner både den muslimske høgtida Id og jula handlar mykje om barna.

Det er alltid eit moralpoliti som er klare til å rette ein peikefinger mot deg i sosiale medier

—  Rania Jalal Al-Nahi

[ Kommentar: Kristne spor i islams heimland ]

Overraskande

Om lag tusen respondentar har svart på ei «muslimundersøking» utført av selskapet Kantar på vegner av Kifo. Ein del av undersøkinga handlar om julefeiring blant personar som sjølve opplyser å vera muslimar.

Det meiner forskar ved Kifo, Tore Witsø Rafoss, er veldig interessant og dessutan unikt i norsk samanheng. Han seier det ikkje er gjort liknande studiar før.

– Jul er eit ekstremt viktig ritual i Noreg. Det er noko som pregar store delar av vinterhalvåret, men det er gjort lite religionssosiologisk forsking på det.

Han seier dei blei litt overraska over at såpass mange muslimar markerer jul på ganske tradisjonelle måtar.

– Samstundes er jula eit sammensurium av det førkristne, kristne og kommersielle. Og sjølv om det å gå i kyrkja er eit høgdepunkt for nokre nordmenn vil nok dei fleste seie at familie, mat og gåver er det viktigaste.

– Slik sett er det ikkje så overraskande at også mange muslimar vil ta del i den sekulære delen av jula, seier Rafoss.

For det er berre nokre få, nærmare bestemt éin prosent, av muslimane i undersøkinga som seier dei besøkjer ei kyrkje for å feire jul.

Rafoss har gjort studien saman med kollega Olaf Aagedal ved Kifo.

Jula er eit sammensurium av det førkristne, kristne og kommersielle.

—  Tore Witsø Rafoss

[ Slik oppfører englene seg i de norske salmene ]

– Hadde blitt «gæærn» utan julelys

Sonen til Rania, Jacob Solnørdal Al-Nahi, kjem opp trappa i knallblått antrekk og med ein stor bag på ryggen. Han er akkurat ferdig på jobben som sykkelbod for levering av mat.

I motsetnad til foreldra er han ikkje sjølv religiøs.

– Eg tenkjer at alle burde feire jul eg. Når ein tenkjer på jul så tenkjer ein vel på gåver, å vera med familien og å feire saman med dei ein er glad i? Eg tenkjer ikkje særleg på kristendom i alle fall, delar Jacob.

Yousef er einig i at jula bør vera for alle, uavhengig av religion.

– Eg blir litt slik vinterdeprimert. Hadde me ikkje hatt julelys hadde eg blitt heilt «gæærn», seier han og ler godt.

For han er jul ei koseleg feiring på vinteren. Han legg ikkje noko religiøst i det. Yousef er konvertitt, og er sjølv vaksen opp i ein kristen heim. Men han meiner ikkje foreldra heller la så mykje vekt på det religiøse ved høgtida.

– Det kristne aspektet var me liksom ferdige med når me gjekk ut av kyrkja på julaftan.

[ Sa de kunne åpne moské uten å søke om bruksendring. Nå svarer kommunen ]

Har fått kjeft for å pynte til jul

Kifo har i undersøkinga også sett på om det er ein samanheng mellom julefeiring og religiøsitet.

Her kjem det fram at dei «mest religiøse» muslimane feirar jula minst, uavhengig av om du måler religiøsiteten deira gjennom gudstru, religiøs praksis (som moskébesøk) eller ved å spørje dei sjølve om kor religiøse dei oppfattar seg som.

Det kjem også fram av undersøkinga at det er litt vanlegare å markere jul blant muslimske kvinner i Noreg, enn blant menn.

Både Rania og Yousef har fått kjeft av meir konservative muslimar for å markere jul.

– Det er alltid eit moralpoliti som er klare til å rette ein peikefinger mot deg i sosiale medium, seier Rania.

Sjølv har ho opplevd å få melding om at ho syndar då ho viste fram julepynten sin på Snapchat.

Yousef har blitt fortalt at ein ikkje kan seie «god jul» tilbake til nokon, fordi det er å seie anerkjenne at kristendommen er «rett».

– Men det er snakk om dei aller strengaste. Å seie god jul, det er høfleg, meiner eg. Dessutan er ikkje jul eit kristent ord ein gong, seier Yousef.

Kom som flyktning til Noreg i jula

For Rania har jula også ein ekstra dimensjonen.

Det var andre juledag i 1986 at ho blei ynskt velkomen til sitt nye heimland av snille flyvertinner på Fornebu som gav ho eit kronestykke og ein mjølkesjokolade.

– Dei fyrste åra mine i Noreg har eg berre gode minne frå jula. Desember er ein månad der ein skal tenkje på flyktningar, på sårbare menneske og dei som ikkje har det så godt i verda.

[ QUIZ: Hvor mye kan du om advent, jul og bibelhistorie? ]