Kyrkja blir tømt for prestar – kan mangle 200 om fire år

Situasjonen har blitt kalla dramatisk av mange: I 2017 var kvar tredje prest i Den norske kyrkja over 60 år, og det var for få studentar på teologi til å ta plassane deira.

Kvart år går Norge cirka 30 prestar «i minus», og i 2024 kan det vere 200 ledige prestestillingar. Det tilsvarar kvar sjette prest i landet. Heller ikkje tilfanget av kateketar, diakonar eller kantorar er godt nok.

Med dette bakteppet sette Den norske kyrkja i gang eit treårig prosjekt, som blir avslutta i desse dagar. Der skulle dei finne ut kor problemet med den dårlege rekrutteringa ligg, og kva som kan bli gjort med det.

– Utfordringa er stor, og kan potensielt svekke Den norske kyrkja si evne til å vere ei landsdekkande folkekyrkje. Distrikta blir ramma hardast når det manglar kyrkjelege tilsette, fortel Jan Christian Kielland, avdelingsdirektør for kyrkjefag og økumenikk i Kyrkjerådet.

Dette er blant grunnane

Fleire studium og rapportar har blitt laga i løpet av prosjektet, og er med på å teikne eit bilete av bemanningsutfordringa. Det seinaste tilskotet er ein rapport frå PricewaterhouseCooper (PwC). Den listar opp desse hovudproblema:

• Kyrkja manglar ei tydeleg og tidsriktig «merkevare» som arbeidsgivar, som gjer at verksemda kan tiltrekke seg, engasjere og behalde medarbeidarar.
• Den svært lange rekrutteringsprosessen gjer at DNK mistar mange potensielle kandidatar.
• Det finst ein kultur i kyrkja kor meiningane til den enkelte framstår som viktigare enn fellesskapet.
• Det er for lite HR-kompetanse i organisasjonen, og ein manglar felles prosessar og system.

I tillegg peiker rapporten på dels mangelfull leiing, og mykje autonomi hos dei tilsette:

«Man (får) inntrykk av at kirken har noen utfordringer når det kommer til ledelse og ansatte beskriver at arbeidet tidvis er preget av mye press, stress og lite oppfølging og at godt samarbeid ikke alltid er så lett å få til», heiter det.

Desse funna ligg bak ein ny rekrutteringsstrategi for Den norske kyrkja, som Kyrkjerådet skal ta stilling til fredag. Seinare skal saka vedtas av Kyrkjemøtet.

[ Denne stillingsutlysinga la lista høgt – Trefoldighetskirken søkte «superprest» ]

---

Rekrutteringsprosjektet 2018-2020

• Kyrkjerådet vedtok i 2017 å starte eit treårig prosjekt, som byrja februar 2018.
• Bakgrunnen var den påtrengande prestemangelen i Den norske kyrkja, samt lite tilfang til andre kyrkjelege stillingar.
• Mål: Fleire søker og fullfører profesjonsstudia prest, diakon, kateket og kantor. Og fleire søker profesjonsstillingane, og blir verande i kyrkja.

---

Ungdommar ser ikkje på kyrkja som karriere

– Noko av det mest sentrale me har funne ut, er at ungdommar ikkje ser på ein jobb i kyrkja som noko fagleg. Dei set erfaringane sine frå kyrkja inn i ein fritidskategori, ikkje ein yrkeskategori, seier Jan Christian Kielland i Kyrkjerådet.

Eit stort fleirtal av dei som jobbar i stillingar i kyrkja har sjølv gode erfaringar frå barne- og ungdomsarbeid då dei var yngre. Klubbar, kor, speidar og liknande er viktige arenaar å vise fram kyrkja som arbeidsplass på.

Å vise at presteyrket er fagleg spennande, er også Presteforeningen opptatt av:

– Dei aller fleste prestar må vere «fastlegar» no. Me skal dekke eit heilt land, og det er ikkje tett nok mellom stillingane til at ein kan spesialisere seg, seier Martin Enstad.

Fagforeiningsleiaren ønsker at det skal synast tydelegare at karriereutvikling er mogleg også som prest i Den norske kyrkja. Kyrkja skal gi rom for dei tilsette til å ta vidareutdanning og utvikle den faglege interessa deira.

– Me har nok vore for lite flinke til å vise den spennande faglegheita vår med stoltheit, seier Enstad.

Kva er merkevaren til kyrkja?

Det store meiningsmangfoldet i Den norske kyrkja skapar eit slags identitetsproblem, slår PwC-rapporten fast.

– Det utfordrar oss at mange snakkar så ulikt, og at Den norske kyrkja ikkje framstår som éi eining. Samtidig er me ei mangfaldig kyrkje, som skal ha eit stort rom for ulike meiningar, seier ansvarleg for rekrutteringsprosjektet, Jan Christian Kielland.

Han erkjenner likevel at kyrkja må ta dette funnet innover seg, no som funnet ligg på bordet. Også Presteforeningen synest det å bli tydelegare på kven kyrkja er, er ei «grei utfordring», men ikkje for einkvar pris:

– Samtidig skal me forhalde oss til at Den norske kyrkja i sin natur er ei brei folkekyrkje, som skal favne alt frå læstadianske miljø, Åpen folkekyrkje, indremisjonsforeiningar og dei som berre bruker kyrkja eit par gonger i livet – og alt innimellom, seier leiar Martin Enstad.

– Eg stiller spørsmål ved kor realistisk det er å uniformere kyrkja, seier han.

Ny giv, ny strategi

Sidan rekrutteringsprosjektet starta i 2018, har fleire piler peikt oppover. Fleire studerer teologi, og talet har halde seg godt dei siste åra. Også søkarar til andre kyrkjefag har hatt vekst i år.

Likevel innsjår Kielland i Kyrkjerådet at det vil ta tid før dei låge søkartala per prestestilling blir høgare.

– Eitt av dei viktigaste tiltaka, som virkar på kort sikt, er at mange som ikkje er profesjonsutdanna prestar no søker om å bli godkjent hos «Evalueringsnemnda». Å bli prest som andrekarriere kan dempe noko av mangelen, seier Jan Christian Kielland.

Dette er den nye strategien for korleis kyrkja skal rekruttere fleire. Den skal Kyrkjerådet ta stilling til på fredag:

1. Tilsette skal vere nærverande i ungdomsarbeidet.

2. Tilsette og frivillige skal involvere unge i kyrkjeleg teneste.

3. Tilsette og frivillige skal ha eit bevisst forhold til å personleg oppmode folk til kyrkjeleg teneste.

4. Kyrkja skal utvikle ein felles HR-strategi.

5. Koordinert, tverrfagleg samarbeid om rekruttering – på tvers av nivå, yrke, arbeidsområder og verksemder.

6. Kyrkja skal kommunisere offensivt om å jobbe i kyrkja, til dei som er aktuelle.

7. Dei tilsette skal representere mangfaldet av medlemmar.

8. Kyrkja skal utvikle strategi for at medarbeidarane skal få utvikle kompetansen sin.

Ifølge Presteforeningen er det uro i kyrkja om korleis ho skal vere organisert framover. Det utfordrar presterolla.

– Det tar nok ned frimodet til ein del av dei noverande prestane, med tanke på å oppmode ungdommar til å studere. Relativt mange prestar eg snakkar med seier at dei ikkje ønsker at barna deira skal velje det same yrket, fordi det er for usikkert. Det seier mykje, men ikkje naudsynleg at dei ikkje trivst i jobben, seier Martin Enstad.

[ Tidligere pinsepastor visste ikke om Den norske kirke hadde rom for ham. Nå ordineres han til prest ]