Støre-regjeringa legg fredag fram forslag til ein abortlov som utvidar retten til sjølvbestemt abort fram til veke 18. Senterpartiet tek dissens.
NRK melder at Sp ønskjer å halde på dagens abortlov, som opnar for abort fram til veke 12.
DN melder at Arbeidarpartiet, Venstre, SV, MDG og Raudt vil røyste for forslaget. Partia har 80 representantar i Stortinget. Skal loven bli vedtatt, må minst fem folkevalde frå dei andre partia støtte liberaliseringa.
Tendensen i Sverige går faktisk i retning av at fleire tek abort tidlegare
— Kristina Gemzell Danielsson, professor Karolinska Universitetssjukhuset
Eitt land har totalforbod
I Europa er det stor strekk i lovgjevinga – frå forbod til abort fram til veke 24.
Malta har totalforbod mod abort. I Polen er abort berre lovleg dersom helsa eller livet til kvinna er i fare, eller om graviditeten er eit resultat av valdtekt.
I andre enden ligg Island med abortrett fram til veke 22 og i England, Skottland og Wales går abortgrensa ved veke 24. Nederland har også veke 24.
Norge er ikkje åleine om å liberalisere abortgrensa. Også Danmark vil flytte grensa frå veke 12 til veke 18. Akkurat som i Danmark er Noregs abortlovgjeving av eldre årgang: 50 år gammal i Danmark, og snart 50 i Norge.
Utval: Ikkje fleire abortar etter lovendring
Kva skjer når grensa for sjølvbestemt abort blir flytta, eller er sett lenger ut i svangerskapet av lovgjevarane?
Tilhøva i tre land gjev svar.
Island liberaliserte abortgrensa i 2019. Alltinget utvida retten til sjølvbestemt abort frå veke 16 til veke 22. Den tidlegare islandske loven frå 1975 opna ikkje for sjølvbestemt abort.
Endringa i 2019 gav ein mindre auke i talet abortar, opp frå 969 i 2020 til 1.037 i 2022. Men ikkje nok til å vise ein tendens, fortel Alexander Smarason, professor og fødselslege på sjukehuset i Akureyri i Island, til dr.dk.
Det synet blir støtta av det norske regjeringsnedsette abortlovutvalet som skriv i rapporten Abort i Norge – Ny lov og bedre tjenester: «Den nye lovgivningen har ikke ført til noen økning i antall aborter på Island.»
Tala frå Island viser at fleire tek abort før veke 12 og færre etter.
Vel to prosent blir utført i vekene 21–23
Nederland innførte veke 24 i 1984, tidspunktet der fosteret blir vurdert som levedyktig utanfor livmora.
Tala viser at 85 prosent av abortane blir utført før veke 12 – og at 2,2 prosent blir utført i vekene 21–23.
Abortrata ligg på 8,7 per 1.000 kvinne i fertil alder, 18–45 år.
«Fleire tek abort tidlegare»
Sverige innførte fri abort i 1974. Riksdagen sette grensa til 18 veker. Dei svenske aborttala er svært stabile.
Det blei gjennomført 34.450 abortar i Sverige i 2022. Abortrata er 18 per 1.000 kvinner i alderen 15–44 år. 61 prosent av abortane finn stad før svangerskapsveke sju.
– Tendensen i Sverige går faktisk i retning av at fleire tek abort tidlegare, seier Kristina Gemzell Danielsson til dr.dk. Ho er professor ved Karolinska Universitetssjukhuset i Stockholm.
Sp-minister fryktar grenseflytting
Barne- og familieminister Kjersti Toppe (Sp) gjekk i mai ut mot liberaliseringa av abortloven. Statsråden fortalde Klassekampen at ei utviding frå veke 12 til veke 18 vil endre synet på abort seint i svangerskapet.
– Ein lov signaliserer og skaper haldningar, kanskje ikkje på kort, men på lang sikt. Og ein kan tenkje at ein får fleire abortar seinare i svangerskapet, sa Toppe.
I 2023 blei det utført 610 nemndbehandla avbrot, som utgjer 4,7 prosent av alle avbrot, og 607 av desse blei innvilga i primærnemnd, fortel Abortregisteret. Andelen nemndbehandla avbrot i høve til sjølvbestemte held seg stabilt. Dei fleste nemndbehandla avbrota blei innvilga på grunnlag av risiko for fosterskadar.
Sverige toppar i Norden
Dette er abortratene i Norden:
Finland: 6,7 per 1.000 kvinne i fertil alder.
Norge: 9 per 1.000 kvinne.
Island: 10,5 per 1.000 kvinne.
Danmark: 11,4 per 1.000 kvinne.
Sverige: 15,1 per 1.000 kvinne.
---
Abortloven
- Innført i 1976.
- Gravide kvinner kan sjølv avgjere om dei skal ta abort fram til veke 12.
- Mellom veke 12 og veke 22 av svangerskapet er retten til abort avgrensa, den gravide må søkje ei abortnemnd, nemnda er sett saman av to legar, dei aller fleste gravide får innvilga seinabort.
---
