Oppdraget blei gjeve i fjor haust:
«Regjeringa ønskjer å starte ein samtale med danskane om ein meir verdig død (...) Det blir ingen lett samtale, men det er ein samtale som må ta omsyn til medråderetten til det einskilde mennesket. Difor har regjeringa sett ned Utvalet for ein meir verdig død, som vil moderere ein kollektiv samfunnsdebatt.»
No har komiteen, eller dødsutvalet som han heiter i daglegtalen, lagt fram forslag til korleis dødshjelp kan bli lovleg. Forslaga, tre i talet, blei presenterte på eit folkemøte torsdag der livets siste fase blei sett under debatt.
– Hjelp til sjølvhjelp i døden bør bli innført i Danmark i ein eller annan form, seier Kathrine Lilleør til Kristeligt Dagblad.
Ho leiar utvalet og er til dagleg sokneprest i den danske folkekyrkja. Lilleør vedgår at ho har tvilt seg fram til eit ja til dødshjelp. Ho var lenge mot alt anna enn palliasjon.
Fremmar tre variantar av dødshjelp
Dette er dei tre forslaga frå dødsutvalet, som alle stiller som vilkår at pasienten er terminal sjuk, altså har ei ulækjeleg liding og kort tid att å leve:
- Fire utvalsmedlemmer: Pasienten får dødelege legemiddel som han eller ho må ta sjølv, utan hjelp.
- To utvalsmedlemmer: Helsepersonal som er villige til å hjelpe skal kunne gje pasienten legemiddel som resulterer i døden, pasienten kan sjølv ikkje utføre det medisinske sjølvdrapet.
- Eit utvalsmedlem: Pasienten kan avtale med pårørande som hjelper til med å utføre eit medisinsk sjølvdrap.
Utvalet hadde ti medlemmer då arbeidet starta i fjor. To gjekk i mai ut i protest mot at utvalet opnar for dødshjelp i Danmark.
Det åttande medlemmen av utvalet vil halde på dagens forbod.
Kathrine Lilleør tilhøyrer gruppa på fire.
Hjelp til sjølvhjelp i døden bør bli innført i Danmark i ein eller annan form
— Kathrine Lilleør, utvalsleiar
Sokneprest støttar «hjelp til sjølvhjelp»
– Kan ein prest gå inn for noko som blir omtala som sjølvmord?
– Eg trur at Gud er med kvar sporv som fell til jorda. Ingen døyr utan Gud, er sokneprest Lilleørs svar til Kristeligt Dagblad.
Lilleør forklarar at ho går inn «hjelp til sjølvhjelp», og som fleirtalet i utvalet går inn for, i ulike variantar.
Ho utdjupar kva hennar løysing inneber:
Dersom pasienten er terminalt sjuk, og lege vurderer at døden vil inntreffe om nokre månader, så skal pasienten få lov til å få eit glas piller, ordinert av lege. Slik kan pasienten sjølv avgjere når ein vil døy.
Toppolitikarar for aktiv dødshjelp
Spørsmålet om retten til aktiv dødshjelp blei reist av den sosialdemokratiske statsministeren Mette Frederiksen i juni i fjor, på Folkemøtet, som er ein institusjon i Danmark og blir arrangert på Bornholm i juni.
Her sa regjeringssjefen at går inn for aktiv dødshjelp i Danmark.
På same Folkemøte kunngjorde utanriksminister Lars Løkke Rasmussen (M) at han støtta statsministeren.
Danmark blir styrt av ei «over midten»-regjering av Socialdemokratiet, borgarlege Venstre og sentrumspartiet Moderaterne.
I oktober sette regjeringa så ned det som er blitt heitande dødsutvalet.
Biskopane åtvarar mot råare menneskesyn
Forslaga frå Utvalet for ein meir verdig død har gehør i folket. I siste nasjonale meiningsmåling, gjort i fjor haust for DR, seier 72 prosent ja til aktiv dødshjelp.
Berre ti prosent seier nei – og 18 prosent veit ikkje.
Motstandarane mot dødshjelp er fleire. Før dødsutvalet opna for framtidige lovlege løysingar, gjekk både Etisk Råd og biskopane i Folkekirken ut og sa nei til liberalisering.
«Samfunnet bør ikkje ta livet av borgarane», lydde fråsegna frå eit samla bispekollegium, inkludert Kathrine Lilleørs biskop i København.
«Me fryktar at ei legalisering av dødshjelp vil føre til eit råare menneskesyn og samfunnssyn», utdjupa dei.
Det Etiske Råd var delt i eit fleirtal mot og ein mindretal for dødshjelp.
Kjem rapport til hausten
No legg Utvalet for ein meir verdig død opp til eit breitt offentleg ordskifte om forslaga. Så skal utvalet levere eit innspelsdokument til regjeringa innan utgangen av året.
---
Dødshjelp
- I Australia, New Zealand, Portugal, Spania, Belgia, Nederland, Luxemburg, Colombia, Canada, USA og Sveits er ulike variantar av aktiv eller passiv dødshjelp lovleg.
- I fleire land i Europa blir dødshjelp drøfta med tanke på liberalisering.
- I Norge seier fleirtalet av folket, i meiningsmålingar, ja til dødshjelp, medan lovgjevarane på Stortinget seier nei.
---
