Ein halvtime unna sentrum av ein norsk by ligg låge bustadblokker spreidd ut over. Vindauga har lukka gardiner, og snøen har dekka bilane utanfor i eit tynt, kvitt teppe.
I ei av blokkene tar trappa deg opp til eit fargerikt husvære. Det bur Faustina saman med ektemann, to kosesjuke kattar, ein blid baby og ein bestemt to-og-eit-halvt-åring.
Ho står på kjøkkenet og deler opp grønsaker og kylling til det som skal bli ein stor middag.
– Me har faktisk tre års bryllaupsdag i dag, smiler Faustina og ser på ektemannen Kenneth.
Men ikkje alt er ein fest. I stova sit dei to søstrene hennar, Brenda og Gloria. Dei lever på hemmeleg adresse i frykt for at politiet skal kasta dei ut av landet.
Faustina er redd at også ho skal få eit vedtak om at ho må forlata Noreg. Barna hennar er norske statsborgarar. Ville ho teke barna med seg, om ho måtte reisa? Eller bør ho reisa åleine, og lata barna bli igjen med pappa Kenneth? Tankane har halde henne vaken om natta.
---
Har du tips til denne saken?
Ta kontakt med Maria Lavik (415 07 131) via e-post, telefon eller den krypterte meldingstjenesten Signal.
---
Når familieliv blir umogleg
Alt startar ein septemberdag i 2016, når dei tre søstrene Faustina, Gloria og Brenda stig av flyet på flyplassen. Dei skal starta eit nytt liv i Noreg med ein far dei ikkje kjenner så godt.
I 2016 kom 16.738 menneske på familiegjenforeining til Noreg. Faustina, Gloria og Brenda var tre av dei.
Ordninga med familiegjenforeining skal sikra folk retten til familieliv. Men kva skjer med barn som kjem på familiegjenforeining, men som ikkje kan bu med mor eller far?
Dette er historia om kva som kan skje, om familielivet går skeis. For etter å ha levd i ein heim med mykje konfliktar og uro, blir dei tre søstrene Faustina, Gloria og Brenda kasta ut heimanfrå. Den dagen stoppa familielivet med far.
Utlendingsnemnda (Une) meiner søstrene ikkje er skuld i at familielivet med far braut saman. Likevel er dette ein sjølvstendig grunn til at to av dei no må ut av landet.
Draumen vart til mareritt
Når søstrene kjem til Noreg i 2016, har dei pakka alt dei treng i to store koffertar.
Igjen i heimlandet er mora deira. Søstrene seier ho har store helseplager, og at draumen hennar er at dei tre skal få eit betre liv i Noreg.
Draumen skulle raskt bli til eit mareritt. Det viser dokument frå Barnevernet og Utlendingsnemnda som Vårt Land har gått igjennom.
Det blir store konfliktar mellom faren og dei tre døtrene. Den første jula reiser han vekk frå døtrene. Dei kommande månadane får Barnevernet fleire bekymringsmeldingar.
Så, rett før den andre jula deira i Noreg, rakna forholdet heilt mellom faren og døtrene. Etter skulen kom søstrene heim til ei inngangsdør der dørhandtaket var fjerna. Det viser notat frå barnevernstenesta. Ifølgje søstrene hadde far pakka kleda og tinga deira inn i svarte sekkar.
Far kasta dei ut heimanfrå.
Fryktar politiet
Gloria sit i ein lenestol med lukka auga. Ho seier ho er sliten, i dag sovna ho halv sju på morgonen.
Rutinane hennar har forsvunne dei siste månadane, no som ho ikkje lenger kan gå på jobb. Dagane går i kvarandre, ofte søv ho på dagen og er vaken om natta.
– Eg er redd for at politiet skal finna meg og kasta meg ut.
Alle tre søstrene er utdanna helsefagarbeidarar. Gloria seier ho saknar kollegaer og bebuarar på helsesenteret der ho jobbar saman med Brenda. Brenda fortel at i jobben møter du så forskjellige folk. At det er viktig å vera tolmodig og å ha empati.
Eigentleg skal ikkje Gloria og Brenda vera her i Noreg no. Norske styresmakter har trekt tilbake opphaldstillatinga deira. Dei har fått ein utreisefrist som gjekk ut i oktober i fjor.
No bur søstrene på hemmeleg adresse, hjå ulike vener. Dei tør ofte ikkje gå ut, av frykt for å møta politiet.
– Eg bur hjå ei venninne som har ei seng og ein sofa. Me pleier å byta på å sova i senga, seier Brenda og smiler svakt.
Utlendingsdirektoratet (UDI) behandlar søknader frå utlendingar som vil bu i Noreg. Une – Utlendingsnemnda – er klageinstans for utlendingssaker.
Brenda og Gloria har klaga på UDI-vedtaket og fått avslag av Une. Klagen til Faustina er framleis til behandling, men ho har fått brev med spørsmål om helsa til barna, i tilfelle ho må forlata landet.
Vårt Land har sett Une-vedtaket til Gloria og Brenda, men ikkje UDI-vedtaket til Faustina.
Barn som kjem på familiegjenforeining med berre ein forelder, risikerer å mista opphaldstillatinga om dei seier frå om ting som ikkje er greitt heime.
— Andreas Furuseth, Noas
Manglande familieliv med far
Utlendingsnemnda (Une) gjev to grunnar til at Gloria og Brenda no skal ut av Noreg. Den eine, sjølvstendige grunnen er at søstrene ikkje lenger «utøver et familieliv» med far. Den andre er at søstrene skal ha gjeve feil identitet.
I avslaget viser Une til at søstrene fekk opphald i Noreg for å bli gjenforeina med far. Une meiner at den manglande kontakten med far inneber eit brot på «den grunnleggende forutsetningen om et familieliv i Norge».
I vedtaket skriv Une at dei to «utvilsamt» har hatt ein svært krevjande og vanskeleg situasjon heime hjå far etter at dei kom til Noreg. Une skriv at dei «ser hen» til at søstrene må sjåast som å vera utan skuld i at familielivet med far er brote.
Men, legg Une til: Ei tilbakekalling av opphaldstillatinga krev ikkje skuld hjå Gloria og Brenda. Det er nok at dei ikkje har kontakt med far.
Noas: Hol i lovverket
– Barn som kjem på familiegjenforeining med berre ein forelder, risikerer å mista opphaldstillatinga om dei seier frå om ting som ikkje er greitt heime. Det gjev barn eit stort insentiv til å ikkje seia frå.
Det seier Andreas Furuseth, juridisk seniorrådgjevar i Noas, Norsk organisasjon for asylsøkere. Han meiner historia til Faustina, Gloria og Brenda viser svakheiter i den norske utlendingslova.
– Det kan sjå ut som det er eit hol i lovverket. Det bør me sjå på. Barn bør ikkje vera dårlegare stilt enn ektefellar, seier Furuseth.
Han peikar på paragraf 53 i utlendingslova. Den opnar for at partnarar som kjem på familiegjenforeining og blir utsett for mishandling, skal få opphald på sjølvstendig grunnlag.
– Me har reglar som hindrar at kvinner må stå i eit forhold der det skjer mishandling. Det finst ikkje ei direkte bestemming som seier det same for barn, seier Furuseth.
Dei tre søstrene seier dei ikkje vart slegne av faren, men fortel om krevande forhold i heimen. Faren kjenner seg ikkje igjen i deira framstilling.
Frykta for ringeklokka
Det ringer på døra.
Faustina kikkar opp. I oktober kom politiet to gonger på døra hennar på jakt etter Brenda og Gloria. Sidan den gong har ho vore redd lyden av ringeklokka.
Men denne gongen er det ikkje fare. Inn døra kjem ei høgreist kvinne med eit breitt smil.
– Endeleg! Det er så godt å sjå dykk igjen.
Kvinna er tidlegare nabo til dei tre søstrene. Dei har ikkje sett kvarandre på fleire år.
No er ho kommen innom for å sjå dei tre igjen, og for å fortelja Vårt Land om korleis ho opplevde heimesituasjonen deira det første halvåret dei budde i Noreg.
– I starten var dei litt reserverte. Ikkje minst du, seier ho og kikar bort på Brenda. Ho har langt, slett hår og roleg ansikt. Brenda nikkar.
– Eg sa nesten aldri noko då eg kom til Noreg. Eg heldt alt inni her, seier ho og peiker to fingre mot tinningen.
Ei ny mamma
Kvinna budde med eigne barn i kjellarhusværet som ho leigde av faren til Faustina, Gloria og Brenda. Ho merka fort at ho synest noko var gale i etasjen over.
Ho fortel ho høyrde mykje bråk og krangling. Etter kvart kom ho nærare innpå søstrene. Ho og søstrene seier dei tilbrakte mykje tid i lag.
– Eg er mamma sjølv. Eg tok dei til meg som mine eigne barn. Etter skuletid laga eg mat til dei.
Første jula deira i Noreg, i 2016, reiste far ut av landet i over to veker. Kvinna seier ho fekk ansvaret for å passa søstrene.
– Me feira jul saman. Eg kjøpte presangar til jentene, seier ho.
Ho fortel at det blei konflikt mellom ho og faren då ho engasjerte seg i saka til søstrene.
Vårt Land har vore i kontakt med faren. Han stadfester at han reiste vekk jula 2016. Han seier det var to andre nær han og ikkje naboen som passa på døtrene medan han var vekke.
Resten av svaret til far kjem lengre ned i artikkelen.
Gerd Fleischer møtte søstrene
Nabokvinna var ikkje den einaste som bekymra seg for søstrene sin situasjon.
Vårt Land har sett fleire bekymringsmeldingar som vart sendt til barnevernet. Mellom dei er meldingar frå helsesøster og skule.
I tillegg engasjerte Gerd Fleischer seg i saka. Ho er mangeårig menneskerettsforkjempar, og har jobba mot æresrelatert vald og negativ sosial kontroll sidan 1990-talet.
I mars 2017 møtte ho søstrene, som dåverande leiar for organisasjonen SEIF – Selvhjelp for innvandrere og flyktninger.
Mai 2017 sende Fleischer ei bekymringsmelding til Barne- og familietenesta i kommunen som søstrene budde i. Denne bekymringsmeldinga har også UDI og Une fått formidla, som del av klageprosessen til Brenda og Gloria.
Fleischer sende fleire bekymringsmeldingar og møtte også representantar for kommunen.
Vårt Land har kontakta Gerd Fleischer, som seier at ho hugsar søstrene ho møtte i 2017.
– Etter ein lengre samtale med jentene fann eg dei svært truverdige, seier ho til Vårt Land i dag.
Barne- og familietenesta utførte i 2017 to undersøkingar i familien. Dei konkluderte begge gongane med at dei skulle gje råd og rettleiing til familien.
I eit skriv frå desember 2017 konkluderer Barne- og familietenesta at det ikkje har hatt noko verknad.
Ordninga med familiegjenforeining kan misbrukast. Foreldra veit at om barna ikkje gjer som dei seier, så kan dei gjera det slik at barna blir kasta ut.
— Faustina
Far følte seg truga
Far til dei tre søstrene seier til Vårt Land at han ikkje kjenner seg igjen i framstillinga.
Han fortel han opplevde døtrene som vanskelege å forholda seg til. Han seier at dei hang mykje ute på kveldane, og at han var redd dei skulle bli dregne inn i kriminalitet.
– Eg kjente dei ikkje så godt då dei kom til Noreg. Eg visste ikkje heilt korleis eg skulle handtera dei. Eg jobba hardt for å gje døtrene mine det dei treng.
Han stadfester at han kasta ut døtrene i desember 2017. Han forklarar dette med at han følte seg redd i sin eigen heim. Han seier dei kom med trugsmål mot han.
Advokat Kjell T. Dahl har tidlegare representert faren. Han fortel at han fekk eit godt inntrykk av far.
– Far er ein hardtarbeidande mann som har brukt mykje pengar og ressursar på å få døtrene til Noreg. Han har hatt store utfordringar i kontakten med døtrene.
Tilbakeviser påstandar
Faustina tilbakeviser påstandane frå far. Ho seier at ho og søstrene var lite ute på kveldane og ikkje skapa bråk på skulen. Ho seier dei ikkje truga faren.
I eit brev til helse- og velferdskontoret skriv ein barnevernskonsulent i desember 2017 at Faustina, Gloria og Brenda begynner å ha god norsk forståing og gjer det godt på skulen.
Rosar barnevernet
Etter at far kasta ut døtrene, vart dei plassert på ein institusjon og seinare i kommunal bustad. Dei fekk hjelp av Barnevernet til å fullføre skulegongen.
Faustina seier at litt av grunnen til at dei vil fortelja historia, er for å visa at Barnevernet prøver å gjera ein god jobb.
– Mange utlendingar er redde for Barnevernet og trur dei tek born frå foreldre utan grunn. Men me fekk god hjelp, seier Faustina.
Meiner dei opplyste om feil alder
Saka til dei tre søstrene er komplisert. UDI og Une gjev to sjølvstendige grunnar til at Brenda og Gloria mister opphaldstillatinga. Dei eine er at søstrene ikkje lever med far. Den andre er at dei skal ha oppgjeve feil alder.
Då dei tre søstrene søkte opphald i 2016, brukte dei pass datert 2015, som viste at alle tre var umyndige. Passa viste at Brenda og Gloria var tvillingar på 16 år, medan Faustina var 14 år.
Norske styresmakter meiner desse identitetane ikkje stemmer. Dei meiner Brenda og Gloria ikkje er tvillingar, og at dei var 19 år og 18 år då dei søkte opphald, medan Faustina var 17 år.
Desse opplysningane kjem fram for styresmaktene etter at far involverte seg i saka. I 2017, nokre veker før far kastar ut døtrene, ber han UDI om å trekka tilbake opphaldsløyvet til døtrene. Han grunngjev dette med at forholdet mellom han og barna er brote saman.
I februar 2018 fortel faren så politiet at det var oppgjeven feil alder på døtrene. Han seier til politiet at han ikkje visste dette før han henta døtrene på flyplassen. Ifølgje politirapporten som er gjengjeven i Une-vedtaket, seier far at det er best om døtrene no reiser tilbake til heimlandet, der han meiner dei hadde større nettverk.
Far leverer inn døtrenes pass
Politiet sjekkar så ut saka via politiets attaché i heimlandet. I ein rapport frå attacheen frå mai 2018 kjem det fram at Brenda tre gonger har søkt om pass, kvar gong med ulik fødselsdato. I det eine passet står fødselsåret 1996. Der er Brenda over tre år eldre enn i passet ho søkte opphald i Noreg med.
Året etter, i 2019 dukkar faren igjen opp på politikontoret i Noreg. Der leverer han inn tre pass på døtrene. Passa er datert 2011. Passet til Brenda stemmer med fødselsdatoen som politi-attacheen har funne.
Gjev ikkje klare svar i Une-intervju
Det er fødselsdato i dei tre passa som faren leverer inn og politirapporten frå 2018, som norske styresmakter bruker når dei viser til det dei meiner er den eigentlege alderen til dei tre søstrene.
I avslaget skriv Une at dei har gjort ei totalvurdering. Dei ser på passa datert 2011 som meir truverdige. Dei nyare passa frå 2015 er basert på ein fødselsattest frå same år. Sidan søstrene har gått på skule i heimlandet, meiner Une det er sannsynleg at dei er fødselsregistrert før 2015.
I tillegg viser dei til at Brenda og Gloria i intervju med Une ikkje svarar klart på kor gamle dei var då dei begynte på skulen.
Derfor meiner Une at Brenda og Gloria mot betre vitande gav opplysningar om fødselsdato, og at dei har visst at opphaldstillatinga er gjeven på eit uriktig grunnlag.
Advokatfullmektig: Ei urimeleg sak
Brenda og Gloria har klaga på Une sitt vedtak, saka skal opp for Oslo tingrett i slutten av mars.
Advokatfullmektig Lise Stefanussen representerer dei tre søstrene. Ho peiker på at politiattacheen i heimlandet ikkje finn andre pass på Gloria og Faustina enn det dei brukte då dei søkte opphald i Noreg.
Ho meiner vidare dette er ei spesiell sak som framstår veldig urimeleg.
– Her blir jentene straffa fordi dei må flytta heimanfrå. I rettssaka vil me leggja vekt på at Brenda og Gloria ikkje har noko skuld i at familielivet med far har opphøyrt.
Søstrene seier dei betaler rettssaka av eiga lomme. Summane kan bli fleire hundre tusen kroner, fortel advokatfullmektig Lise Stefanussen.
Den kommande rettssaka set ikkje på vent Une-vedtaket til Brenda og Gloria. Vedtaket om at dei må ut av landet gjeld framleis.
– Ingen barn må vera redde
– Kom! Me må sleppa inn pus!
Den to og eit halvt år gamle dottera til Faustina og Kenneth peiker bestemt på ein hårball som kikkar inn balkongdøra. Jenta har viltert, krølla hår og tek det som si oppgåve å underhalda alle gjestene som har komme på besøk.
Pappa Kenneth blir leia bestemt bort til balkongdøra. For dryge fire år sidan gjekk han på kino åleine. Nokre seterader bortanfor sat Faustina, også ho åleine.
Dei kom i prat, han spurte om dei kunne halda kontakt. Dagen etter sende han melding. Ho var eigentleg skeptisk til menn. Etter sjette stemnemøtet var dei eit ordentleg par. I dag har dei tre års bryllaupsdag.
To dagar før jul kom eit brev frå Une med posten. Det inneheld spørsmål om helsa til dottera og babyen til Faustina og Kenneth. Une ber Faustina fortelja om «forhold som kan ha betydning for barnas omsorgssituasjon» i Noreg eller heimlandet i tilfelle ho må forlata Noreg.
Det brevet held henne vaken om nettene, fortel Faustina. Vårt Land har sett brevet.
Faustina seier ho håper ingen andre må gjennom det same som det ho og søstrene har gjort.
– Ingen barn må vera redde for å kontakta Barnevernet. Denne ordninga med familiegjenforeining kan misbrukast. Foreldra veit at om barna ikkje gjer som dei seier, så kan dei gjera det slik at barna blir kasta ut, seier Faustina.