Flyktningar kan bli brukt i hybridangrep på Norge

– Eitt er svært viktig i denne saka, Norge må få bestemme over eigne grenser, ikkje EU, for det handlar om nasjonal tryggleik, seier Per-Willy Amundsen (Frp) til Vårt Land.

I knapt eit år var han justisminister i Solberg-regjeringa. I dag er han leiar i Stortingets justiskomité.

I desember la EU fram forslag til endring av grenseforordninga. Denne regulerer rørsla av menneske over grenser. I januar sende justisminister Emilie Mehl (Sp) forslaga ut på høyring.

I høyringsnotatet tek regjeringa opp statleg organisert migrasjonspress mot yttergrensa. Justisdepartementet skriv: «Forslaget adresserer situasjonen der en tredjestat benytter organisert migrasjonspress som virkemiddel for å destabilisere EU, eller unionens medlemsland (herunder de Schengen-tilknyttede statene)».

Norge er med i Schengen-samarbeidet. Amundsen meiner at forslaget til ny grenseforordning går for langt:

– EU vil innskrenke nasjonal suverenitet, det kan me ikkje godta.

---

Hybridkrig

• Konflikten er ei blanding av konvensjonelle militære operasjonar og irregulære verkemidlar som cyberangrep, sabotasje, terrorisme og påverknadsoperasjonar.
• Den parten som går til angrep kan løyne kven som står bak.

---

Forhandlar i EU om forordninga

I eit Schengen-notat melder Justisdepartementet at «grenseforordningen er i dag gjennomført i norsk rett gjennom utlendingsforskriften». Mehl vil oppdatere forskrifta når Schengen-landa blir samde om ny forordning.

Norges 198 kilometer lange grense mot Russland er også Schengens yttergrense nord i Europa. Som Schengen-medlem bur Norge seg på press mot landets grense mot Russland.

Det kan vere masseflukt frå Russland som følgje av indre uro — eller hybridangrep, organisert av styresmaktene.

Sende flyktningar mot EU-land

To konkrete hendingar viser kva «organisert migrasjonspress» kan bety:

• I 2021 organiserte regimet til president Aleksandr Lukasjenko i Belarus (tidlegare Kviterussland) ei luftbru til landet. Frå Midtausten kom det tusental flyktningar, som fekk ta seg fram til grenseområda mot EU-landa Polen, Latvia og Litauen. Mange kom seg inn i EU, medan andre blei fanga i grenselandet. Bruken av flyktningar fann stad med Moskvas samtykke.
• Regjeringane i Estland, Latvia og Litauen definerte taktikken som eit «hybridangrep», som kom fordi EU straffa Belarus med sanksjonar mot Lukasjenkos brutale regime.
• I 2020 opna Tyrkias president Recep Tayyip Erdogan grensa på tyrkisk side for tusental flyktningar og migrantar som ønskte seg til Europa. Mange blei bussa til grensene mot EU-landa Hellas og Bulgaria.
• Tyrkia huser kring seks millionar flyktningar og migrantar, nær fire millionar av desse kjem frå Syria. Erdogan kravde betre betalt for å halde avtalen med EU frå 2016: Halde flyktningane unna Europa.

[ Der soldatane lovar Gud å verne landet ]

Grensekontroll på brestepunktet

Norge har éin grensepost mot Russland, Storskog like utanfor Kirkenes i Finnmark.

Hausten 2015 strøymde kring 5.500 asylsøkjarar frå totalt 42 nasjonar frå Russland til Storskog, dei aller fleste på sykkel. Grensekontrollen var på nippet til å bryte saman.

På eit tidspunkt var Norge klar til å stengje grensa mot Russland, avslørte dåverande statsminister, Erna Solberg (H), i Dagens Næringsliv i fjor haust.

Russland testa Norge

Det var ein styrt operasjon der Russland skulle teste Norges respons, meiner Solberg:

«De holdt oss i et sånt grep, for å teste hvor tøffe vi kunne være. Russland ville altså prøve hvor sta vi var, hvor tydelige vi kunne være, hva vi turte å gjøre», sa ho til DN.

Ho trekte éin lærdom. Korleis kan ein annan stat starte ein hybridkrig mot Norge? Jo: «Det er å skape ustabilitet i et annet land for eksempel ved å legge til rette for flyktningestrømmer.»

[ Mer en hver tidene verdensborger sulter ]

Mehl: Handlingsrom over eigne grenser

Justiskomitéleiar Amundsen har sidan februar tatt opp grenseforordninga med justisminister Mehl fire gonger – i ein spørjetime og i tre skriftlege spørsmål til statsråden. Det siste no i juli.

Justisminister Mehls haldning er at «vi må bevare norsk handlingsrom over egne grenser». I Stortinget i februar understreka justisministeren at det dei siste åra har vore viktig «å kunne innføre grensekontroll», mellom anna under pandemien. Men også fordi «det kan være aktuelt på grunn av andre typer trusler mot samfunnet».

Mehl skriv i svara til Amundsen at først når grenseforordninga er forhandla ferdig, vil det vere naturleg for regjeringa å vurdere kor inngripande ordninga er.

Finnane er fornuftige realistar, som gjer kloke val ut frå historiske hendingar – og dagens trusselsituasjon

—  Per Willy Amundsen (Frp), leiar i Stortingets justiskomité

Kan setje opp grensegjerde

Mens Norge tek del i forhandlingane om ny grenseforordning, akkurat som Schengen-landet Finland, har Riksdagen fatta lovvedtak som skal verne landet mot hybridtruslar og hybridpåverknad.

Sist veke vedtok Riksdagen endringar i grenseovervakingsloven og beredskapsloven — og presidenten godkjende dei. Innstrammingane trer i kraft allereie 15. juli, melder Innanriksdepartementet:

• I tilfelle nokon brukar migrasjon som hybridpåverking, sender store grupper mot Finland, kan landet setje opp fysiske gjerde på grensa for å hindre folk å trengje inn på finsk territorium.
• Ved stort press mot Finland, kan asylsøkjarar bli vist til utpeikte grenseovergangar.

Med hybridpåverknad meiner Finland eit uvanleg høgt tal personar, ved grensa, innanfor ein kort periode eller situasjonar der ein stat eller ein annan aktør brukar migrasjon som verkemiddel.

Finlands grense mot Russland er heile 1.340 kilometer lang.

Rosar Finland

At Finland, som Schengen-medlem, strammar inn nasjonale lover før grenseforordninga er på plass, helsar Amundsen velkommen – og rosar:

– Eg har stor respekt for deira handlemåte. Finnane er fornuftige realistar, som gjer kloke val ut frå historiske hendingar – og dagens trusselsituasjon.

Han har éi melding til Mehl og Støre-regjeringa:

– Norge burde nytte det same handlingsrommet.

Fryktar nye angrep

– Definerer du Storskog 2015 som eit russisk hybridangrep på Norge?

– Ja, absolutt, seier Amundsen.

– Hugs at det kom året etter at Russland gjekk inn i Ukraina, på Krym, og blei møtt med vestlege sanksjonar

– Fryktar du at Russland kan rette nye hybridangrep mot Norge, med flyktningar?

– Heilt klart. Etter Russlands invasjon i Ukraina er faren for eit Storskog 2.0 svært stor.

---

Schengen-samarbeidet

• Alle EU-land, minus Irland, Kypros, Bulgaria og Romania, deltek i Schengen-samarbeidet.
• I tillegg er Norge, Island, Liechtenstein og Sveits assosierte medlemmer.
• Arbeider særleg med grenseoverskridande kriminalitet, flyktningstraumar og ulovleg innvandring.
• Ber namnet til byen Schengen i Luxembourg der avtalen blei signert.

---