Stortingspresidenten: «Ikkje rør abortloven»

Ho er sjukepleiaren og helsepolitikaren som blei stortingspresident. Frå Stortingets mest staselege kontor har Tone Wilhelmsen Trøen (H) overoppsynet med dei 168 andre folkevalde lovgjevarane. Vanlegvis pleier ikkje presidenten å gå ut med oppmodingar i einskilde politiske saker.

Men no klarar ikkje Trøen å teie:

– Ikkje rør abortloven.

Førre månad gjekk leiarane i tre ungdomsparti ut og kravde ein meir liberal abortlov. Abortgrense ved veke 18 sa AUF og FpU. Veke 24, kravde Unge Venstre.

LES MEIR: AUF: Bort med abortnemndene

Presis

Loven blei vedteken av Stortinget 30. mai 1978. 40 år seinare er Tone Wilhelmsen Trøen sikker i sak:

– Abortloven har funne sin form. Han er ein lov som framleis etter så mange år treff heilt rett. For han balanserer tre rettar heilt presist, seier ho som også sit i komiteen som skal leggje fram eit nytt prinsipprogram på Høgres landsmøte til våren.

– Kva rettar?

– Kvinnas rett til sjølvbestemt abort, fosterets rettar og korleis samfunnet vårt skal handtere retten til abort.

– Difor seier du nei til å utvide grensa for sjølvbestemt abort, og nei til å skrote abortnemndene?

– Eg seier nei, Høgre seier nei.

Sortering

– Kvifor er veke 12 den mest presise grensa for sjølvbestemt abort?

– Grensa er veldig nært knytt til fosterets utvikling, første trimester sluttar jo i 12. veke. Vidare handlar det om at frå 12. veke og utover i svangerskapet utviklar fosteret seg massivt, frå 12. til 18. veke er det meste av organ på plass. På ultralyd i veke 18 kan ein ofte sjå om det er gut eller jente.

– Grensa på 12. veke er der fordi det handlar om fosterets utvikling. Flyttar vi dagens abortgrense, endrar vi samfunnet vårt.

– Betyr det du seier at vi då vil gå mot eit sorteringssamfunn?

– Det er klart at når ein kan få vite kjønnet – og har ei abortgrense på 18 veker, ja, så må vi våge å kalle det eit sorteringssamfunn.

LES MEIR: Unge Venstre vil ha fri abort til uke 24

Rammer

– Men fleire land har både 18 og 24 veker som abortgrense?

– I dette spørsmålet er det viktig at vi set våre rammer. Vi må seie at slik vil vi ha det i vårt land.

– Motstandarane av dagens abortlov seier at abort er å «ta liv», kva seier du?

– Eg finn det vanskeleg å bruke slike ord. Abort er eit veldig vanskeleg spørsmål for dei kvinnene som bestemmer seg for å avbryte svangerskapet. Det er vanskeleg å ta valet før 12. veke, og eg kan tenkje meg at det er uhyre vanskeleg å ta valet mellom 12. og 18. veke. Difor vil eg ikkje bruke slike ord i respekt for dei kvinnene som vel å ta abort.

Utvide

Førstemann ut med lovliberalisering var Mani Husseini, leiar i AUF:

«I dag har vi abortnemnder som fungerer som en slags domstol», sa leiaren i Arbeidarpartiets ungdomsparti til Vårt Land og varsla at AUF truleg vedtek utvida grensa for sjølvbestemt abort frå 12 til 18 veker.

Ikkje før ordskiftet om AUF-liberaliseringa hadde starta, dobla leiaren i Unge Venstre:

«Vi vil utvide grensen for selvbestemt abort til uke 24», sa Sondre Hansmark til Vårt Land.

Tredjemann ut var leiaren i Framstegspartiets ungdom:

«Flere land har allerede en abortgrense på 18 uker, og med tidenes mest liberale regjering bør det være oppnåelig også for Norge», sa FpU-leiar Bjørn-Kristian Svendsrud til Vårt Land.

Landsmøtet til FpU i april vedtok å utvida abortgrense til veke 18, men vedtaket kom først fram i lyset sist veke.

Fødsel

Tone Wilhelmsen Trøen tykkjer forslaget frå Unge Venstre-leiaren om å doble abortgrensa til 24 veker er uhøyrt. Ho minnar om at nyføddmedisinen klarar å redde stadig yngre fortidlegfødde.

– No overlever dei som blir fødde heilt ned i veke 21-22, og legevitskapen kan redde liv i mors mage endå tidlegare, seie stortingspresidenten, og legg til:

– Ein abort i veke 24 er ein fødsel.

LES MEIR: FpU utvidar abortgrensa med seks veker

Vegleiing

– Alle dei tre ungdomspartia vil ha vekk abortnemndene, kvifor må vi ha dei?

– Vi har abortnemnd for abortar frå 12. til 18. veke, og det er gode grunnar til. Kvinner som er i ein vanskeleg situasjon får rådgjeving og vegleiing slik at dei ikkje står åleine med det vanskelege valet.

Trøen peikar på at i nemndene møter kvinnene helsepersonell som kan hjelpe. Fjernar ein nemndene blir heile ansvaret lagt på kvinnene åleine, meiner ho.

– Og det vil vere sterkt problematisk.

– Men nemndene er som ein domstol å rekne, seier kritikarane?

– Eg er usamd. Det handlar om å vege omsyna; omsynet til fosteret og omsynet til totalsituasjonen til kvinna. Målet er at nemndene skal vere der for kvinnene.

Få saker blir avvist i nemndene, for nemndene lyttar til totalsituasjonen til kvinnene som søkjer abort, seier Trøen.

LES MIN TRO MED TRØEN: Med hjarte for laget

Uro

I moderpartia har leiarane i ungdomspartia fått lite gehør for å endre dagens abortgrense på 12 veker. Helsepolitisk talskvinne i Arbeidarpartiet, Ingvild Kjerkhol, seier til Vårt Land at «det er viktig at vi ikke rokker ved en lov som har fungert godt i 40 år. Jeg mener vi ikke bør heve grensen for selvbestemt abort til 18 uker i Norge».

Tone Wilhelmsen Trøen opplever heller ikkje at det er eit press i opinionen for å utvide abortgrensa:

– Men det er klart at denne typen forslag som ungdomspartia har sett fram skaper uro blant folk. Difor er det viktig å slå fast at vi er heilt krystallklare på at dagens abortlov skal stå fast.