Om bart og blemmer

Skrivefeil kan bli edel kunst. Om dei er av det humoristiske slaget.

Dei aller fleste skrivefeila er av det slurvete slaget, ein ekstra bokstav, feil bokstav eller så fall eit ord ut. Men nokre gonger skriv journalistar og aviser seg inn i pressehistoria.

Som den gongen Vårt Land bretta ut eit hårete fenomen; snurrebarten.

Telefonstorm er bartekluss

Journalisten hadde funne fram til den ideelle barteberaren, ein prest. Mannen blei godt og grundig intervjua om dei veltrimma ansiktshåra. Presten hadde drøymt om ein skikkelig snurrebart allereie som ung, og kunne i vaksen alder skilte med eit skikkeleg eksemplar, så Vårt Land drog reportasjen over to sider.

Av omsyn til personvernet har me gløymt namnet - for i biletteksten under fotoet presterte Vårt Land å skrive følgjande:

«Kapellan ... i ... er tydelig stolt av snurrebassen sin. Det skal mye stell og tålmodighet til å få en anstendig størrelse, etter hvert tar det daglige stellet et par minutter. Det aller viktigste hjelpemiddelet er god bartekrem.»

Telefonen til redaktøren stod ikkje stille den dagen.

Stoppa utdeling av aviser

Då ein person i ein framskoten samfunnsposisjon opplevde at det vaks fram intense, offentlege ordskifte - om personen, ville Vårt Land få mange i tale. Kvifor var folks engasjement så sterkt?

Vårt Land reiste til ein vidaregåande skule for å intervjue eldre tenåringar. På spørsmål frå journalisten om kvifor personen skapte så sterk mediemerksemd, kom det ei sterkt ubeskytta utsegn frå ein elev - om personens legning.

Journalisten noterte ivrig, og tok sitatet med i reportasjen. Artikkelen blei teikna ut saman med foto, etter at mange ansvarlege hadde lese. Kvelden kom og sidene blei sendt til trykkeriet. Ei tid etter trykkstart kom ein journalist inn på desken med eitt spørsmål:

– Skal me trykkje dette sitatet?

Alarmen gjekk: Nei, Vårt Land skulle sjølvsagt ikkje det, sa redaktøren.

To løysingar blei effektuerte straks:

– Ring trykkeriet og stopp trykkinga, Vårt Land sender ny side med revidert tekst.

– Ring Posten og stopp utberinga av Vårt Land som allereie er trykt.

Postbod henta inn avis

Neste dag ringte det ein abonnent frå Stord til abonnementsavdelinga. Ho lurte på om det var problem med betalinga; var ikkje Vårt Land betalt, kanskje?

For abonnenten kunne fortelje følgjande:

– Eg fekk Vårt Land i postkassa som vanleg, saman med posten. Men etter ein time kom landpostbodet tilbake, banka på og sa «eg lyt få Vårt Land tilbake». Så eg gav han sjølvsagt avisa.

Statlege Posten var til å stole på. Meldinga om å ikkje bere ut Vårt Land hadde ikkje nådd Stord før avisene var delte ut, så då var det berre å samle dei inn att.

Korrekturlesinga grove feil

Vårt Land var tidleg ute med å la journalistar teikne ut avissidene; plassere ut tekst og foto på sidene. Andre aviser brukte typografar.

Ein synleg konsekvens av omlegginga blei at interne meldingar kom på trykk i store opplag; dei gjekk også ut til alle abonnentane. Som då deskjournalisten hadde teikna ferdig to sider og gjort dei klare til korrekturlesing:

«Til Jaffen», stod det dagen etter øvst på alle utgåvene av Vårt Land.

Noko som tydde at korrekturlesar Jan Fredrik «Jaffen» Olsson ikkje hadde lese dei.

«Trolig åndsfrisk»

Mange i Vårt Land var glade for Jaffens eineståande blikk for skrivefeil.

Som journalisten som hadde intervjua ei eldre dame. Der han trudde han hadde skrive «Hun var utrolig åndsfrisk» stod det «trolig åndsfrisk».

Eller i dødsannonsa der det skulle stå «Etterpå samles vi ved graven», men stod «Etterpå samles vi i graven».

Eller i ei annonse for eit møte i Frelsesarmeen som skulle lokke med «horn og strengemusikk». Her stod det «hor og strengemusikk».

Dei som ikkje blei redda av Jaffen, enda fort på baksida, i Hugin og Munin, som må ha dagleg føde.

---

Fakta:

---