Dag Sele
Tidlegare fylkesleiar og sentralstyremedlem i KrF
Når andre no tek til motmæle mot Hilde Frafjord Johnson si analyse i Vårt Land 28. mai, om det er KrF-politikarane Lunde, Storehaug og Haukland (2. juni) eller Civita-leiar Kristin Clemet (3. juni), er det ein ting som forbausar: Dei er tause om det viktigaste, nemleg korleis KrF sjølv, gjennom sin polariserande opptreden, har medverka til dette nederlaget.
Opplever saka som dobbelt trist
Medan mine partifellar prøver å forsvara partileiinga gjennom å fordela ansvaret på fleire, gjer Kristin Clemet sjølv det ho klagar andre for: Ei omskriving av historia. Det er nok rett at det framleis er lettare å ha respektfulle samtaler om ufødd liv med Høgre enn med mange i Ap og SV, men Clemet har vel truleg også registrert at det er mykje som har endra seg sidan Inge Lønnings Høgre. Og det er opplagt at det er Frp, Ap og SV som må bera hovudansvaret for dei vedtaka som no vart gjort i ekspressfart, samstundes som polariseringa også kjem av at mange på venstresida umiddelbart går i skyttargravene frå 1970-talet når det er snakk om ufødd liv. Dette står likevel ikkje i motsetnad til at KrF-leiinga har eit så tydeleg medansvar at nokre av oss no opplever denne saka som dobbelt trist. Eg tenker heller ikkje det er noko stort poeng å spekulera i korleis dette ville sett ut om KrF hadde valt å samarbeida mot venstre. Det har aldri vore forsøkt og partiet valde heller ikkje å prøva det i 2018. Case closed.
LES OGSÅ: Nå blir Norge likere resten av Norden – dette kan den nye bioteknologiloven bety
Går kraftig ut over truverdet til KrF
Men det verkeleg overraskande er altså at ingen av dei som vil forsvara KrF si rolle, tek tak i hovudproblemet, den viktige grunnen til at det gjekk så heilt gale: Korleis polarisering i slike spørsmål verkar mot si hensikt og mobiliserer fleire motstandarar – ikkje tilhengarar.
Difor har det i desse dagar vore naturleg å peika på det sterke bidraget dagens KrF-leiing og statsministeren gav til eit umogleg debattklima, ved å redusera abortsaka til eit forhandlingskort for å sikra at Erna Solberg kunne halda fram som statsminister. Ei sak er at det praktisk tala ikkje kom nokon ting ut av det som med store bokstavar vart lansert som «en historisk mulighet». Det som er verre, er at denne strategien på heilt forståeleg vis vekte eit stort motengasjement hos dei mange forsvararane av både dagens abortlov og liberalisering av bioteknologilova, til utålmodig kamp for å bringa lovverket i motsett retning. Resultatet av den «historiske muligheten» er altså eit tydeleg netto tap for KrF sitt syn på feltet. Og kanskje verst av alt: Denne prosessen med å bruka så sentrale etiske spørsmål i eit slikt politisk spel har truleg gått kraftig ut over truverdet til KrF i alle bioteknologisaker. I verste fall har det også gjort jobben vanskelegare for våre allierte i til dømes Senterpartiet framover.
Kampen mot sorteringssamfunnet held fram
Saka handlar altså ikkje om politisk retning eller regjeringssamarbeid. Ho handlar om konsekvensane av dei strategiske grepa som dagens KrF-leiing valde å bruka for å vinna fram med sitt syn i 2018. Og det må dei rett og slett forventa å bli haldne ansvarlege for. Dette var nemleg ei førespegla utvikling. Me var mange som åtvara mot nett dette hausten 2018. I tillegg har me etter kvart rikelege erfaringar med kor mykje sterk polarisering kan øydeleggja. Eit nærliggjande døme for meg er reservasjonsdebatten. Her kunne eg både sjå og kjenna på kroppen kor stor mobiliserande kraft polariseringa har. Saka handla eigentleg ikkje om abortlova, men om samvitsfridom. I ein annan samanheng hadde det neppe vore så vanskeleg å få støtte for samvitsfridom i yrkeslivet, men i denne samanhengen var det mistanken om at KrF var ute etter abortlova som mobiliserte. Og kanskje opplevde mange av dei som då mobiliserte at dei no nettopp fekk stadfesta sin mistanke.
Kampen mot sorteringssamfunnet held fram og er viktigare enn nokon gong, høyrer me no. Og eg er heilt einig, men litt spent på om me meiner det same. Eg tenker også at det framleis er både behov og rom for vidare kamp. Men no må me snart læra av erfaring at det må skje utan den ekstreme polariseringa som me har sett. No trur eg tida er komen for at me må akseptera det store fleirtalet som insisterer på eit liberalt lovverk og samtidig ta dei på alvor i det dei seier om at dei ikkje ønskjer sortering. Me må no jobba med haldningane til ufødd liv på nye måtar og i nye alliansar, utanom lovregulering.
LES OGSÅ: Dansk forsker: «Vi har sortert hele tiden – både i Danmark og Norge
Vil bli ein tung jobb
Men først trur eg KrF har ein stor jobb å gjera med å byggja opp att gode samarbeidsrelasjonar. Heller enn å driva symbolpolitikk for å gjera 2-3 prosent av befolkninga enno meir begeistra, håpar eg partiet vil arbeida for å gjenvinna tillit hos både ein større del av folket og hos meiningsfellar som no faktisk har opplevd det belastande å dela standpunkt med partiet. Dette vil vera heilt avgjerande dersom KrF igjen skal kunna påverka utviklinga og motverka sortering av ufødd liv. Det er eg redd vil bli ein tung jobb, men eg trur det er mogleg, så sant ein vel dialogen framfor politisk spel og polarisering. No er det tid for å mobilisera fleire tilhengarar av KrF sin politikk, ikkje fleire motstandarar!
LES MER OM BIOTEKNOLOGILOVEN:
• Berit Aalborg: «Det mest oppsiktsvekkende er hvor mange venner KrF har mistet i sluttspurten»
• Faktisk.no: Halvparten så mange barn fødes med Downs etter lovendring
• Marte Wexelsen Goksøyr: «Downs syndrom er ikke en sykdom. Det er en identitet»
