Kvifor må du vere så kjedeleg, ­Brage?

Det er sesong for litterære prisar, og ved å snakke om bøkene som no blir nominerte til Brageprisen, Bokhandlarprisen, Kritikarprisen og Ungdommens kritikarpris, kan vi prøve å seie noko om bokåret som snart er over.

Men så enkelt er det ikkje. For den største, og mange vil seie viktigaste, litterære prisen i Noreg, vil helst ­diskutere så lite som mogleg.

Litterær teieplikt

Dei som nominerer bøker til Brage­prisen har teieplikt. Dei får ikkje seie noko om alle bøkene som ikkje er nominerte. Det vil seie at dei ikkje vil ytre eitt ord om kvifor dei har valt bort 200 andre bøker. Kvifor er ikkje Mathias Faldbakken, Tiril Broch Aakre, Anne Helene Guddal eller Espen Stueland nominerte?

Ikkje spør nominasjonsjuryen til Brageprisen, for dei får ikkje lov til å svare.

LEST DENNE? Tine–Jarmila Sir følger opp fjorårets vonde dikt om overgrep med ei bok om selvmord

Unik moglegheit

Ein litterær pris er meir enn berre dei nominerte. Han er meir enn ein stivpynta vinnar i blitslyset. Ein litterær pris er eit veldig godt høve til å snakke om kva som er bra, kva som er dårleg, og kvifor vi synest denne boka er så mykje betre enn akkurat denne. Kva for tendensar kan vi ane, kva legg ein jury vekt på når dei nominerer akkurat desse fire bøkene?

Slike samtalar og diskusjonar kan vi alltid ha. Både her i avisa, og heime på kjøkkenet. Men Brageprisen, som er ein ressurssterk institusjon som får mykje pressemerksemd, har ein unik sjanse til å vere ei stemme og skape eit rom der dette blir debattert. Slik det er no, verker Brageprisen meir interessert i å seie så lite som mogleg.

Ungdommeleg mot

Da er det godt å ha ei veslesøster som Ungdommens kritikarpris. Dei nominerte åtte bøker denne veka, og arrangerte på tysdag ein panelsamtale på Litteraturhuset i Oslo. Der ønskte leiaren i nominasjonsjuryen, Ida Lødemel Tvedt, og Foreningen !les, som står bak prisen, å diskutere dei utvalde. Kvifor er akkurat desse åtte bøkene nominerte? Eg sat i panelet på vegne av Vårt Land for å krangle om kva for bøker eg meiner dei burde tatt med på lista.

LES MER: Hva skjer når videregående elever skal kåre årets beste voksenbok? Vi ble med på utdelingen av Ungdommens kritikerpris

Ikkje noko mystisk

Å våge å opne samtalen om kvifor nokre bøker blir nominerte framfor andre, burde vere sjølvsagt. Kvalitet er ikkje noko mystisk som ein jury på tre personar tryllar opp av ein hatt. Å våge å sette ord på kva for preferansar som har verka inn, å våge å stå for kvifor ei bok er betre enn ei anna bok, er essensielt for å vurdere kvalitet. Om ein litterær pris ikkje kan ha ein debatt om dette, og puttar munnbind på kritikarane som sit i nominasjonsjuryane, sparkar han bein under seg sjølv.

Resultatet er at Ungdommens kritikarpris står fram som open, vital og viktig, mens Brageprisen er lukka og kjedeleg. Det svekkar truverdet, både til Brageprisen, til nominasjonane og til forfattarane som vinn.

Og det er så kjedeleg! Snooooork.

Lars Petter Sveen, Bokansvarlig

LES OGSÅ: Det er ikkje for å betre kvaliteten på norsk litteratur at vi spyttar inn 51 millionar i verdas største bokmesse