I sin nye bok, Ro deg ned, utforskar Solveig Mork Holmøyvik sinne, og kva rolle den spelar og har spelt for kvinner.
– Sinne har ofte vore ei drivkraft for endring, og mange historiske framsteg i kvinnekampen har blitt drivne fram av kvinner som har følt urettferd og brukt sinne til handling, seier Holmøyvik. Ho viser til kjende kvinnelege stemmer som Camilla Collett for å understreke dette.
Holmøyvik seier sinne kan fungere som ei motivasjonskraft når det brukast på ein konstruktiv måte. Men det er framleis store kjønnsskilnadar.
– Mannen får lov til å vere sint, ikkje kvinner. Kvinner får gråte, ikkje menn, seier Holmøyvik og legg til:
– Det er overraskande å oppdage at det framleis er store skilnadar mellom menn og kvinner når det kjem til kjensler i yrkeslivet.
Mindre kompetent når sint
Holmøyvik refererer til fleire studium som viser til korleis kvinner blir oppfatta i jobbsamanheng. Ho trekk fram ein studie der mannlege og kvinnelege advokatar som prosederte i retten fekk beskjed om å bruke sinne som verkemiddel for å overtyde juryen. Utan unntak vart mennene oppfatta som meir effektive og kompetente når dei brukte sinne. Kvinnene vart oppfatta som mindre kompetente.
– Ein mannleg advokat som er sjef kan vere autoritær, og ei kvinne som er det kan bli oppfatta som streng eller lite feminin. Denne ulikskapen i oppfatning fører ofte til at kvinner taper på å vise sinne, mens menn kan vinne på det, seier Holmøyvik.
– Eg syns kjensler må bli meir kjønnsnøytrale.
---
Sakprosa
Ro deg ned! Om kvinner, sinne og solidaritet
av Solveig Mork Holmøyvik
Res Publica forlag, 2024
---
Eit sunnare sinne
Eit sentralt tema i Holmøyviks bok er korleis sinne kan vere ei konstruktiv kraft, særleg for kvinner. Ho meiner at sinne ikkje nødvendigvis er roten til konflikt, men at det å forstå sinnet kan bidra til å løyse konfliktar.
– Det er ikkje sinne i seg sjølv som er problemet. Det er bruken av det, seier ho. Holmøyvik peikar på at kvinner kan undertrykkje sitt sinne, noko som kan føre til misforståingar og uløyste problem. Det boblar liksom opp.
- Eg oppfordrar til eit sunnare og meir direkte uttrykk for sinne, noko som kan bidra til betre kommunikasjon og forståing, i staden for at ein stenger det inne.
Holmøyvik utdjupar korleis handtering av sinne kan spele ein viktig rolle i konfliktløysing.
– Ofte høyrer ein fedrar eller mødrer i spente familiesamlingar seie “No kosar vi oss”. Det er sjeldan at den replikken løyser ein konflikt, seier Holmøyvik og ler. Å undertrykkje sinne kan føre til uløyste konfliktar og misforståingar, både i personlege forhold og i breiare samfunnsmessige samanhengar.
Sinne kan fungere som ein motivasjonskraft når det brukes på en konstruktiv måte.
— Solveig Mork Holmøyvik
Den milde nordmannen
Ro deg ned presenterer intervju med psykologar og djupdykk i tema som sinne, kvinne og solidaritet. Men Holmøyvik viser også korleis kvinner i alle fasar av livet, både som dotter, søster, mor og kone, har ulike perspektiv på det å vere sint.
– Ideen kjem i stor grad frå at eg ville utforske sinne og kvinnerolla, så målet med boka har vore å få lesaren til å lære med meg, seier Holmøyvik.
I utlandet innsåg eg kor mild eg er
— Solveig Mork Holmøyvik
Holmøyvik, som sjølv er nordfjording, har budd i hovudstaden i fleire år, og har også budd over lengre tid i Frankrike og Belgia. Her var det også store forskjellar i korleis ein uttrykkjer sinne.
– I utlandet innsåg eg kor mild eg er. Eg er ikkje like direkte, og eg oppfører meg ganske mildt når eg er sint, samanlikna med ein fransk person. Mannen min, som kjem frå Austlandet, opplever nok at eg har ein anna veremåte når eg er sint samanlikna med familien hans, seier Holmøyvik og ler.
Holmøyvik trekker fram korleis individuelle forskjellar spelar ein stor rolle i korleis sinne og autoritet uttrykkas, uavhengig av kjønn. Og ho ser på boka si som ein invitasjon til lesarane om å tenkje gjennom og reflektere over eigne kjensler og reaksjonar.
