På framsida av Marit Røste si nye bok er det eit barnebilete frå då Røste var yngre. På biletet har ho på seg superhelt kostyme med knyttneven i vêret.
– Biletet er for å vise at alt det som eg har gjennomgått, som har vore vanskeleg, det skjedde med den vesle jenta, seier Røste.
– Heile livet mitt har handla om vekta mi. Andre som meg fortener å ha det betre enn at ein straffar seg sjølv. Boka er ein helsereise, kor eg forskar på kva som eigentleg har skjedd, og kvifor ting har gått som det har, fortel Røste.
---
Tjukk. Føkk skammen
Bok av Marit Røste
Vigmostad & Bjørke 2024
---
Tjukk er ikkje negativt
Marit Røste er både skodespelar og forfattar, og er aktuell med boka Tjukk. Føkk skammen der ho skriv om forakta for tjukke og om kor vanskeleg det er når kroppen skal definere oss. Da vi spør ho om kulturen rundt kroppsideal har endra seg frå da ho sjølv var ung, tenkjer ho seg om før ho svarar.
– Det vil eg ikkje seie. Samfunnet er blitt høflegare enn før, men om det har endra seg vil eg ikkje seie. Vi er blitt meir oppmerksam på kva ein kan og ikkje kan seie. Totalt sett har ikkje haldningane endra seg mykje.
Røste legg til at kroppspress i dag kjem ifrå nye medium.
Tjukk blir assosiert med å vere dum, grådig eller lat
— Marit Røste
– I dag er det mobiltelefon og sosiale medium som gjer det vanskeleg, der vi samanliknar oss sjølve mykje meir og blir eksponert for influensarar. Unge og usikre har det lettare å la seg påverke.
– Kvifor brukar du ordet tjukk?
– Tjukk er eit beskrivande ord som eg meiner er nøytralt. Det er blitt gjeve negative eigenskapar. Den tjukkaste lysestaka eller den tjukkaste madrassen brukar vi, og då har det ikkje noko negativ betydning
– Ordet feit er mykje meir negativt lada, noko som eg seier eg einig med. Tjukk derimot treng ikkje å vere noko negativ. Tjukk, etter mi meining, treng ikkje å vere noko slemt å seie.
Våren 2023 var det mykje prat kringom endringar i Roald Dahl sine barnebøker. Eit av orda som skulle bli endra i bøkene var “tjukk”. Ordet skulle bli erstatta av “enorm”.
– Var tittelvalet ein motrespons til dette?
– Enorm var ikkje eit betre alternativ meiner eg. Det er assosiasjonane rundt ordet tjukk som eg er usamd med, eg ser heller ingen grunn til å endre forfattarskapet berre grunna ordet tjukk. Eg vil ta tilbake ordet tjukk.
I film er dei tjukke dumme eller slemme
Røste meiner at overvektige i film ofte blir framstilt gjennom humor eller at dei er beint fram slemme.
– Tjukk blir assosiert med å vere dum, grådig eller lat. Film, TV og bøker hjelper ikkje med å betre desse assosiasjonane. I komediar er dei ofte comic-relief eller klønete, eller så skal dei ver slemme.
Røste trekk fram Dudleif frå Harry Potter som døme. Ein overvektig gut om er bortskjemt, slem og dum, han får til og med ein grisehale.
Tjukk eller feit blir også brukt til å beskrive karakterar som kanskje ikkje er det i det heile tatt.
– Bridget Jones vart framstilt som feit og klønete. Men når ein ser tilbake på det no, då ser ein at det ikkje stemmer i det heile tatt, seier Røste.
I karriera som skodespelar har Røste sjølv merka at ho får roller der ho skal vere humoristisk eller klønete.
– Tjukke blir ikkje framstilt som heile menneske, som har feil og manglar utan at det er vekta som har fokuset.
Alt starta på vendepunktet
Ved sida av å vere skodespelar og bokaktuell, har Marit Røste også sjølv skreve teaterstykke. Eit av desse stykka var Kakkerlakk, ein monologframsyning om hennar liv som overvektig, noko som også er fokuset på den nye boka.
– Min kamp mot vekt har eg jobba med i forskjellige format i over lengre tid. Skilnaden frå teater til bok er at eg har meir tid og rom til å uttrykkje mine tankar. Teaterstykket må tilpasse seg etter tid og må ha mykje meir handling. Sjølv om eg fortel på ein ny måte, så er eg framleis tru mot stilen min – humor, alvor og litt sparking.
Forlaget kallar boka for ein mørk komedie, og beskriv det som ein miks av biografi og samfunnsdebatt.
– Innhaldet er tungt og tragisk, men det var viktig for meg at den også er underhaldande. Eg likar å spele på kjensler gjennom humor, alvor og sjokk.
Sanninga om at ein må slanke seg er sterk
— Marit Røste
Røste fant ut at ho skulle bli skodespelar i ein alder av 19 år.
– Å kunne skape noko eige, å kunne bidra til noko større, det var det eg kjende ein sterk trong til å gjere. Skrivinga gjer eg ut får kjenslene mine og mine opplevingar.
Inspirasjonane til Røste er mangfaldige, men ho peikar ikkje på ein bestemt person.
– På skulen klarte eg ikkje å sitte stille, eg måtte gjere noko, skape noko, fortel Røste og ler.
Framleis sterkt fokus på slanking
På tv det siste året har det vore seriar som har fortalt om livet som overvektig. Ronny Brede Aase og Else Kåss Furuseth hadde begge eigne seriar som handla om dette temaet.
– Sjølv om det er mykje fokus på akseptering av kropp, så er dei motseiande kreftene framleis sterke. Sanninga om at ein må slanke seg er sterk.
Røste påpeikar at ho sett pris på fokuset på hennar situasjon, som fleire også kjenn seg att i. For ho er det viktig å kunne bidra positivt til dette temaet.
– I boka opnar eg opp om mi reise. Alt eg har opplevd og prøvd. Konklusjonen eg trekkjer fram er ikkje berre noko eg har funne på, men eit levd liv som eg har vald.
Tjukk. Føkk skammen kjem i slutten av august.
