Preses heldt andakt om transkjønna prest. Det har vekt reaksjonar

Hadde verda vore som normalt, ville Pride-festivalar farga gater fleire stader i landet denne helga. Men kampen for homofile sine rettar får merksemd likevel – mellom anna på NRK.

Då den tradisjonsrike Radioandakten i NRK P1 spurde preses i Den norske kyrkja (DNK), Olav Fykse Tveit, om han ville snakke om eit Pride-relatert tema, blei han glad for utfordringa. Kort tid etter svara han:

– Jo, gjerne det.

Hans 12 minutt lange andakt torsdag handla om eit avgjerande møte han hadde med ein transkjønna prest. Historia har òg vist seg å gjere sterkt inntrykk på fleire andaktslyttarar. I sosiale medium har klippet blitt mykje delt, fleire med tilbakemeldingar om at historia har rørt dei sterkt.

– Det denne presten fortalde meg, var viktig for meg å høyre. På same måte håpar eg hennar historie kan vere viktig for andre også.

– Kanskje det også kan ha betydd noko at det var eg, i den rolla eg har, som ville formidle dette. Eg ser fleire som iallfall seier dei opplevde det som ei frigjerande forteljing, seier preses.

[ Kva stiller ein seg bak med å gå i Pride? Mindre enn mange trur, meiner Fri ]

Løfta tenesta hennar

Historia finn stad i Canada. Denne presten var fødd som mann, blei ordinert som mann, og tente i mange år i kyrkja som mann. I ein alder av over 40 år – etter mange og lange og grundige prosessar – erkjente personen at det var kvinne som var hennar sanne identitet. Det var kvinne Gud kalla henne til å vere.

– Det var slik ho kunne vere seg sjølv fullt ut. Det som òg var spesielt, var kor viktig det var for henne å kunne halde fram som prest. Det var dette ho oppfatta som kallet sitt – kanskje endå sterkare som hennar sanne eg.

I ønsket om å fortsette møtte ho to reaksjonar frå kyrkjelydane ho jobba i. Den eine ville ikkje ha henne som prest lenger. Ho var ikkje lenger han dei hadde tilsett. I den andre kyrkja blei ho tatt varmt imot.

– Det blei ein tilleggsdimensjon i tenesta hennar, som kom til syne på ein veldig sterk måte. Det åpna mange nye moglegheiter til å vere prest, for fleire, som på ulike måtar ikkje var aksepterte for den dei var.

For preses viste ei viktig sanning seg i dette møtet:

– Gud kallar oss til teneste som dei me er.

[ «Jeg håper DNK dropper pridefeiringen» ]

Plass til transpersonar i DNK

Det er tre år til Alex Ramstad Døsvik er ferdig utdanna prest. I mellomtida sit hen i Kyrkjerådet, og engasjerer seg for ei opnare og meir raus folkekyrkje. At det var nettopp preses som heldt ei andakt som manar til forståing og omsorg på eit område som fort kan stige i temperatur, gjorde det heile endå meir spesielt.

– Det finaste var kanskje kva denne andakta fortel om korleis menneskemøte kan endre folk, rett og slett. Å samtale med eit menneske er noko som rører endå sterkare og nærare, sjølv om det å høyre noko på radio eller lese òg kan gi innsikt.

På spørsmål om det er rom i Den norske kyrkja til å ha vigsla teneste om ein har bytta kjønn, svarar preses kontant:

– Ja.

– Dette er ikkje eit teologisk spørsmål, slik eg ser det, held Fykse Tveit fram.

For preses handlar eit kjønnsskifte først og fremst om det han kallar biologiske, medisinske og psykologiske føresetnadar og behandlingar.

– Kjønnsskifte er ikkje noko me teologar veit meir om enn andre. Det er helsevesenet som har kompetanse innanfor dette. Viss det er riktig og nødvendig, og fagleg forankra, har eg ikkje meir å seie som teolog enn:

– Viss dei kan få hjelp til å vere seg sjølv fullt ut, og det medisinsk er lagt til rette for det, så har ikkje eg behov for eit kyrkjeleg standpunkt om dette er rett eller galt. Eg opplever at det ikkje har noko med saka å gjere, seier Fykse Tveit.

Kan stoppe fråfall

Det er ein refleksjon teologistudent og kyrkjerådsmedlem Ramstad Døsvik set ekstra stor pris på.

– Verda er ikkje bare teologi. Det er kanskje rart for ein teologistudent og kyrkjepolitikar å seie. Men teologi kan påvirke alt for oss, men alt me opplever kan òg påvirke teologien. Det viktigaste me gjer som kyrkje, er å møte menneske slik dei er.

– Det er jo ikkje akkurat slik at kyrkja går opp i medlemstal for tida.

– Kan ein slik bodskap bidra til å betre medlemstalet?

– Det er iallfall ein måte å ikkje skremme folk bort på. Det er ingen løyndom at mange skeive har ein fin relasjon til trua si og til Gud, men ikkje har følt seg velkomne i kyrkja, seier Ramstad Døsvik.

[ Ble kjærester på bibelskolen: – Mange sa at vi kunne bli fri gjennom bønn ]

Preses om pride

«Ho var både audmjuk og stolt av seg sjølv, og eg vart stolt av å få ha møtt henne. «Pride» kallar dei det i sitt engelske språk» fortel preses i NRK-andakta.

– Korleis bør me sjå på uttrykket «pride»?

– I denne samanhengen var dette eit uttrykk for stoltheit som det motsette av skam. Denne presten fekk lov til å glede seg over å vere seg sjølv. Denne typen stoltheit hoverer ikkje over å vere betre enn andre, ho fekk glede seg over å vere den ho er.

Denne kvinna inspirerer Fykse Tveit til å legge til rette for at også andre kan få mot.

– Det er det eg meiner med pride: Å få vere glad og stolt over å vere den ein er.

– Kva er haldninga til preses om Pride som markering?

– Mitt poeng i andakta var ikkje å halde ein programtale om det, men bidra med ei historie om kva dette eigentleg handlar om. Eg trur me alle gjer vel i å prøve å forstå kva dette betyr for dei det gjeld.

Fykse Tveit erkjenner at det pågår debattar om Pride, og kva enkelte av organisasjonane bak står for. Likevel forstår han ho som ei viktig markering, som det er viktig for dei berørte å sjå at andre òg sluttar opp om.

– Det er mange diskusjonar om Pride, og om kor vidt ein må vere einig i alt arrangørorganisasjonane står for. Det vil eg ikkje seie at eg er, det er mange tema her, seier preses.

– Men det at det kan utløyse både glede og anerkjenning, og at menneske føler seg godtatte – det har me alle godt av å oppleve. Med det utgangspunktet synest eg me skal vere glade for at menneske som går igjennom dette, får markere det.

[ Raja: Homoterapi vil gje fengselsstraff ]