Sofie Braut lever med mannen som overhovudet i familien

FRÅ ARKIVET: Denne saka vart fyrst publisert 5. mai 2022.

Førre helg fekk Stavanger Aftenblads lesarar møte kvinner som «ikkje er A4». Éi av dei er Sofie Braut, den tidlegare kyrkjepolitikaren og lektoren frå Bryne i Rogaland, som ofte er å lese i Vårt Lands spalter.

I rekka av verdistandpunkt som definerer henne utanfor dette A4-arket, fortel Braut i artikkelen om korleis ho meiner at «mannen skal vere overhovudet i familien». For 44-åringen «kjennest det godt å ha ein ektemann som har leiarrolla i flokken», og Braut forklarar at ho trur at menn og kvinner er kalla til ulike funksjonar, også i ekteskapet.

– Bibelen er gjennomsyra av tanken om at menn og kvinner har ulike, men utfyllande funksjonar. Dette går heilt tilbake til skapinga, og viser seg i både evangelia og i korleis den første kristne kyrkja blei organisert, og i råda som for eksempel Paulus gir knytt til heim og familie, utdjupar ho overfor Vårt Land.

Det synspunktet opplever Braut som blir regel møtt med stor skepsis i dag, og med eit bestemt underliggande premiss:

– Nemleg at dersom nokon andre enn eg sjølv er overhovud, er risikoen stor for at eg vert utnytta i staden for å bli varetatt. Ein slik skepsis er sjølvsagt i ein kultur djupt prega av marxistisk tankegods om at samfunnet er ein stadig kamp om privilegium og posisjonar, seier Braut.

– Likestilte i kyrkja og familien

Spaltisten understrekar at ho på ingen måte meiner at underordning i ekteskapet dreier seg om eit «spørsmål om sæle», eit spørsmål om bibeltruskap.

– I Aftenbladet har eg reflektert rundt dette i ein svært personleg kontekst, der eg verken har lærestyresmakt eller framstiller livet mitt som ein mal eller hustavle for nokon andre, seier Braut, som tidlegare har vore medlem i Stavanger bispedømmeråd.

Fram til vigselsritualet som kom i 1915, var tekstar om over- og underordning ein del av ekteskapsliturgien i Den norske kyrkja, ifølgje Kyrkjerådets fagfolk.

– No er det fleire generasjonar sidan desse blei tekne ut. Dei fleste blir nok overraska når nokon tenkjer at dei tekstane fortel korleis vi skal leve i dag, fortel Stavanger-biskop Anne Lise Ådnøy.

Sjølv om ho ikkje trur at slike tankar er vanlege i DNK i dag, meiner ho det går an å vere medlem og ha eit slikt syn.

– Men Den norske kyrkja arbeider i tru og praksis for auka likestilling mellom kjønna, ikkje for å gå motsett veg. Dette har trygg og brei støtte i kyrkja, DNK ser på menn og kvinner som likestilte i kyrkja og familien, seier Ådnøy.

Dei første vitna til oppstoda er også kvinner. Det set oss frie til å organisere familie- og kyrkjelivet ut ifrå slik samfunnet i dag tenker om likestilling

—  Anne Lise Ådnøy, biskop i Stavanger

[ Brit Krogedal: – Underordning er bibelsk ]

Tar til orde for meir nyansert bibelsyn

Jesus hadde kvinner i disippelflokken sin, og Paulus omtalar apostlar med kvinnenamn, peikar biskopen i Stavanger på.

– Dei første vitna til oppstoda er også kvinner. Det set oss frie til å organisere familie- og kyrkjelivet ut ifrå slik samfunnet i dag tenkjer om likestilling, seier ho.

– Vi treng eit bibelsyn som er meir nyansert enn at alt som står i Bibelen kan overførast direkte til vår tid. Bibelen er både ei truskjelde og eit kulturuttrykk, både ei kjelde til kunnskap om Guds vilje og handlingar, og ein tekst prega av at han er skriven av menneske som høyrde til i ei patriarkalsk tid.

– Heilag krig, slavehald og kjønnsroller høyrer til det dei fleste teologar i Den norske kyrkja ikkje vil lese som tidlause uttrykk for Guds vilje, men som spor av tida Bibelen er skriven i, seier Ådnøy.

[ Bispemøtet strammer grepet om prester som ikke vil samarbeide med kvinner ]

Ikkje alltid søke å «få siste ordet»

Til Aftenbladet fortel Sofie Braut kvifor ho opplever underordning i ekteskapet hennar er eit gode. «Når ein er to i et ekteskap, må den eine ha ein overordna funksjon, elles vil ein ikkje greie å sette ein kurs», seier ho.

– Ein kan sjå det eg seier som mitt personlege oppgjer med ein ekstremt individuelt orientert kultur, der ein stort sett tenker på det å overgi seg som svakheit og det å få leie som eit privilegium alle implisitt søker.

– Har du konkrete eksempel på underordning i praksis?

– Det kan godt handle om å ikkje alltid søke å «få siste ordet», slik ryggmergsrefleksen seier, men å øve meg på å lytte. Det er vanskeleg å peike på konkrete eksempel, nettopp fordi eg lever med ein mann som deler denne måten å tenke på. Då handlar ikkje «leiarrolla» hans om å skaffe seg fordelar og forrang, men vel så ofte om å ta dei tyngste taka, og ta støyten for både barna våre og meg, seier ho.

– Er det gitt at berre menn klarar «å sette ein kurs» for familien?

– Nei, det er alt anna enn gitt – og i mange tilfelle ser ein jo at det er nødvendig å tenke annleis om dette med leiarskap og organisering av familie. Det er det jo tallause eksempel på, som naturlegvis kan fungere særs godt, seier Braut.

[ Forsamling i Indremisjonsforbundet: Flertall for kvinnelige eldste  ]

Fleire måtar å innrette seg på

Ho legg til det ikkje er eit spørsmål om «kven som er best» når Paulus skriv at mannen er «hovudet for kvinna».

– Det er jo nettopp denne lammande tankegangen som gjer både samfunnet og familielivet til ein kontinuerleg kamparena. Som kvinner og menn er vi ulike, og dersom vi ikkje blir for opptekne av å vere heilt like, kan ein oppdage ein dynamikk som set fri.

– Er denne ordninga noko du vil anbefale andre?

– Eg er tett på så mange som lever høgst ulike liv, og tenker at det å leve sårbart, slik at ein gir andre innblikk i dei vala, ideala, sigrane og nederlaga ein erfarer, får vere nok. Folk har sine grunnar for måten dei innrettar seg på. Min måte å leve på, er for meg eit godt liv, men eg trur som sagt ikkje at det berre finst ein måte å innrette seg.

[ Stort skritt nærmere inkludering av kvinner på toppen i Misjonssambandet ]