Hadde 15 år og 360 dagar i Norge. Fekk ikkje opphald. Mangla fem dagar

Kvinna dreg hetta over hovudet. Ho vernar seg mot novembersnøen som fell over Oslo. Ho vil også verne identiteten.

Etiopiaren har vore på tysdagssamlinga i ein frivillig organisasjon som gjer det dei kan for å hjelpe eit svært utsett gruppe:

Asylsøkjarar med endeleg avslag som av ulike grunnar ikkje kan vende tilbake til landet dei flykta frå.

Eller som dei også heiter: ureturnerbare.

Kvinna har ikkje fast bustad. Ho overnattar hjå vener og kjenningar. Ho hentar mat to gonger i veka hjå to kyrkjelydar i Oslo som deler ut mat til dei som ikkje har råd til å handle på daglegvarebutikken.

– Eg lever på utsida av samfunnet. Norge ville ikkje ha meg.

Kan ikkje reise til Etiopia

Kvinna Vårt Land møter kom til Norge i oktober 2005 og søkte asyl. Ho fekk avslag i 2008. Utlendingsdirektoratet (UDI) meinte at ho ikkje trong vern i Norge. Avslaget blei påklaga. Une var samd med UDI.

Ho blei pålagt å reise tilbake til Etiopia.

– Det kan eg ikkje, seier kvinna.

– Det kan eg absolutt ikkje.

Det handlar om «fare for eige liv», om «familieproblem», om «konvertering frå islam til kristendom».

Kvinna blei kristen før ho flykta til Norge. I dag går ho i ei kristen forsamling. Denne gjev støtte i ein vanskeleg kvardag.

Hadde jobb i fem år

I fem år levde kvinna på innsida av samfunnet. I 2006 fekk ho jobb som reinhaldar, for ein som har søkt asyl kan ein arbeide.

– Eg hadde skattekort og bankkort, eg betalte skatt og kunne bu i eit skikkeleg husvære.

I 2011 blei ordninga avskaffa av styresmaktene. Kvinna mista saman med ei stor gruppe flyktningar retten til å få skattekort, og med det retten til å få jobbe.

– No har eg i 11 år levd utan jobb, utan fast bustad.

I 2019 blei ho fortalt at eingongsløysinga til Solberg-regjeringa var mynta på slike som henne, men minna om at ho måtte gjennom ein søkjeprosess, så ho måtte ikkje forvente opphaldsløyve.

– Svaret frå Une var ganske enkelt – eg mangla fem dagar på å innfri kravet om 16 års butid i Norge.

– Eg hadde budd 15 år og 360 dagar i Norge, eg mangla altså fem dagar; fem dagar.

Kvinna gøymer andletet i hendene.

– Det var ikkje til å tru.

[ Kun 24 har fått permanent opphold i Norge ]

Rom for skjønn

Då Justisdepartementet presenterte søknadsordninga, skreiv departementet at «Dersom det viser seg utlendingen ikke omfattes av engangsløsningen, er dette ikke til hinder for at vedkommende gis oppholdstillatelse på annet grunnlag.»

Onsdag i førre veke stilte Raudts Tobias Drevland Lund eit spørsmål i Stortingets spørjetime til justisminister Emilie Mehl (Sp) om bruken av skjønn i saka til kvinna som mangla fem dagar:

«Mener statsråden at utlendingsmyndighetene har fulgt opp denne amnestiavtalen i tråd med det som var intensjonen?»

Tydeleg melding frå Mehl

Mehl ser ingen grunn til nye rundar med eingongsløysinga, ei heller ei ny ordning.

– Det regelverket som blei vedteke gjev lite rom for skjønnsmessige vurderingar, slo ho fast.

Til dei asylsøkjarane som har fått endeleg avslag, og har budd i Norge i årevis, har Mehl ei tydeleg melding:

– Det er viktig at personar som ikkje har rett til å vere i Norge reiser frå landet.

No har eg i 11 år levd utan jobb, utan fast bustad

—  Kvinne, asylsøkjar frå Etiopia med endeleg avslag

Stilte strenge kriterium

Det var då KrF i januar 2019 gjekk inn i Solberg-regjeringa, at partia blei samde om ein amnestiavtale for eldre, ureturnerbare asylsøkjarar som har budd lenge i Norge. I desember same år blei kriteria klare:

• søkt om asyl i Norge og ikkje returnert etter avslag.
• budde i Norge 1. januar 2019.
• budd i Norge i minst 16 år innan 1. oktober 2021.
• samla alder og butid i Norge er 65 år eller meir.
• ikkje straffedømt, fengsel eller bot.

24 har fått varig opphald

Ei eiga søknadsordning blei rulla ut i fjor. Vårt Land fortalde nyleg at Utlendingsnemnda (Une) på det næraste er ferdig med å behandle «engangsløsning for eldre ureturnerbare asylsøkjarar som har bodd lengre enn 16 år i Norge»:

• Om lag 140 personar har søkt.
• Har gjeve avslag i 83 saker.
• Har gjeve permanent opphald i 24 saker.
• Har gjeve eit avgrensa opphaldsløyve i 42 saker; mellombels opphald i eitt-to år.

[ Ønskjer 26. november som nasjonal minnedag ]

Etterlyser rausare skjønn

Stortingsrepresentant Tobias Drevland Lund (Raudt) meiner langt fleire av dei ureturnerbare må bli omfatta av eit amnesti.

– Som Mehl sjølv sa i Stortinget, det er snakk om ei gruppe sårbare menneske. Så her må det bli utvist eit langt rausare skjønn, seier han til Vårt Land.

Raudt inviterer no partia på Stortinget til å gå saman om ei ny eingongsløysing.

---

Eingongsløysinga

• Norge har lenge hatt ei gruppe ureturnerbare personar - asylsøkjarar med endeleg avslag som ikkje kan eller vil returnere til heimlandet.
• I 2019 fekk KrF gjennomslag for ei eingongsløysing då partiet gjekk inn i Solberg-regjeringa.
• Etter dragkampar mellom KrF og Frp innad i regjeringa blei ei konkret eingongsløysing rulla ut i fjor.
• Om lag 140 søkte om å få opphald i Norge, berre 24 har fått varig opphaldsløyve.

---