Vaksine-dødsfallene: «Framstår foreløpig som eit mysterium»

– Det at kvinner er meir utsett for blodpropp etter å ha fått denne vaksinen, framstår foreløpig som eit mysterium.

Det seier Per Morten Sandset, viserektor ved Universitetet i Oslo og blant Noregs fremste ekspertar på blodpropp.

Nye tal frå Tyskland viser ei klar overvekt av kvinner blant pasientar med blodpropp etter å ha fått AstraZeneca-vaksinen.

29 av 31 tilfelle var kvinner, viser tala frå eit tysk institutt, ifølgje Der Spiegel. Kvinnene var mellom 20 og 63 år, medan dei to mennene var 36 og 57.

Ifølgje NTB er dei fleste som har utvikla blodpropp etter å ha fått AstraZeneca-vaksinen i Europa, kvinner under 55 år. Dødelegheitsraten blant dei som har fått blodpropp, er på 40 prosent.

Bruk av østrogen, både til prevensjon og i overgangsalderen, kan vera ein del av forklaringa, seier Per Morten Sandset.

– Graviditet og bruk av østrogen gjev kvinner ein høgare risiko for blodpropp. Men det er ikkje heile forklaringa. Det er noko anna som også gjer kvinner meir utsett for blodpropp etter ha fått AstraZeneca-vaksinen. Me veit ikkje kva det er, seier Sandset.

[ Wenche ble oppringt av ektemannen opptil 50 ganger om dagen ]

Vanskeleg å selektera på kjønn og alder

Framtida til AstraZeneca-vaksinen er uviss. I Noreg er vaksineringa sett på pause fram til 15. april, på grunn av mogelege alvorlege bivirkningar.

I Tyskland melder Augsburger Allgemeine at vaksinekomiteen i landet vil tilrå vaksinen til personar over 60 år. Førre veke bestemte regionen Euskirchen i Nordrhein-Westfalen at vaksinen ikkje skal gå til kvinner under 55 år.

Per Morten Sandset har tidlegare vore skeptisk til å anbefala AstraZeneca til einskilde grupper, som til dømes eldre. Dei nye tala får han til å revurdera synet sitt.

- Om me får gode tal på dette, vil det vera med i vurderinga av kven ein skal tilby denne vaksinen. Men å selektera på grunn av alder og kjønn er vanskeleg. Om ein meiner vaksinen ikkje er trygg til ei gruppe, må ein forstå kvifor den kan vera trygg for andre.

Han påpeiker at eldre menn har langt høgare risiko for å få blodpropp enn yngre menn.

Bør følgja godt med på Johnson & Johnson

Tysdag la FHI fram eit vaksinescenario, der dei antek at AstraZeneca-vaksinen vil bli teken i bruk igjen. Blir den ikkje det, vil det forsinka vaksinasjonen med ei til to veker.

Framover er det rekna med ei stor auke i leveransar av andre vaksinar, spesielt av Pfizer frå april av og Johnson & Johnson i juni.

Per Morten Sandset seier at ein særleg må overvake andre vaksinar som er laga etter same prinsipp som AstraZeneca, som til dømes Johnson&Johnsen.

Alle vaksinar kjem til å ha sjeldne biverknader. Men ein må sjå det opp mot nytten.

—  Per Morten Sandset, viserektor ved Universitetet i Oslo og ekspert på blodpropp

– Førebels er det derimot ikkje noko som tyder på at denne vaksinen kan årsake denne type blodpropp, seier han.

Per Morten Sandset understrekar at biverknadane ein snakkar om, er små og sjeldne.

– Alle vaksinar kjem til å ha sjeldne biverknader. Men ein må sjå det opp mot nytten.

Han peiker på at det låge talet på koronadødsfall i Noreg påverkar debatten om vaksinar.

– I Storbritannia har dødelegheita gått dramatisk ned, og tusenvis, kanskje titusenvis liv er spara. Om det skulle oppstå ein sjeldan biverknad, så opplever dei kanskje ikkje det så alvorleg som her i Noreg.

Hovudsakleg til helsepersonell under 65 år

Vårt Land har spurt Folkehelseinstituttet kvifor fleire kvinner har fått biverknader av AstraZeneca-vaksinen, og om dei vurderer å berre gje vaksinen til menn.

Overlege Preben Aavitsland svarer at «denne vaksinen ble i hovedsak gitt til helsepersonell under 65 år. I denne gruppa var det klart flere kvinner. Det er derfor uklart om det i tillegg er noen biologiske årsaker til at kvinner ser ut til å rammes mer.»

[ Ingen «quick-fix» for barna etter pandemien, sier Kjell Ingolf Ropstad ]