Feira Hitler med festival

I helga vart Adolf Hitlers bursdag markert av nynazistar i den tyske byen Ostritz, på grensa til Polen. Rockefestivalen «Schild und Schwert» («Skjold og Sverd») hadde, ifølgje avisa Der Spiegel, om lag 1.000 deltakarar.

– Ingen prominent figur

Journalist og forfattar Øyvind Strømmen er ikkje overraska over markeringa av Hitlers bursdag, men han understrekar at dette er ei marginal gruppe i det høgreekstreme landskapet. Terje Emberland er einig.

– Det er klart det framleis finst nokre hitleristar, som vedkjenner seg arven etter Det tredje riket – til dømes Den Nordiske Motstandsrørsla. Dei valde nylig å feire okkupasjonen av Noreg 9. april, og identifiserer seg utan blygsel med Hitlers voldsherredømme, seier Emberland, som er seniorforskar ved Universitetet i Oslo.

– Men for dei store fascistiske og høgreekstreme organisasjonane er ikkje Hitler nokon prominent figur.

Konfiskerte klede

Ein av festivaldeltakarane i Ostritz skal ha blitt arrestert for å ha gjort ei Hitler-helsing, ifølgje Reuters. I tillegg vart fleire plakatar, bannarar og klede med forbodne påskrifter konfiskert, grunna Tysklands lovgjeving mot hatefull retorikk og symbol knytt til nazismen.

Deltakarane kunne mellom anna kjøpe t-skjorter med skrifta «I (heart) HTLR», altså «Eg elskar Hitler».

Jødar får skulda. Ifølgje Strømmen er dei miljøa vi kallar høgreekstreme i dag, svært fragmenterte. Medan somme er sterkt imot muslimsk innvandring og omtalar motstandarar som landsforrædarar, har andre ein ideologi prega av antisemittisme. I tillegg finst dei som høyrer heime i begge leirane.

Men nynazistar i Europa er først og fremst opptekne av jødane, som dei meiner står bak eit komplott for å øydelegge kontinentet, ifølgje Strømmen.

– Jødar representerer alt som er fælt i verda, og for ein del vil dette inkludere muslimsk innvandring. Då får jødane skulda for det også.

– Har vi slike miljø i Noreg?

– Det viktigaste nynazitmiljøet her til lands, er Den nordiske motstandsrørsla. Dei er ikkje så opptekne av muslimar, men innvandring. Dei forfektar også reint jødehat, og ser på etablerte, politiske parti som forrædarar, som ikkje har klart å løyse det dei meiner er store problem.

Dårleg image

Grunnen til at Hitler ikkje er eit felles førebilete for høgreekstreme grupper i dag, er todelt, ifølgje Emberland.

– Anten har dei skjønt at det gir eit dårleg image å knytte seg til det ufattelege barbariet som Hitler representerer. Eller så tek dei avstand til han fordi dei ikkje identifiserer seg med hans fascisme.

– Vil ein sjå meir Hitler-dyrking i åra framover?

– Eg har veldig lite tru på det. Om fascismen og nazismen veks igjen, vil den få andre former det er vanskelegare å kjenne att, med andre språkbruk og symbol.

Kulturkamp

Ifølgje Emberland er det den anti-islamske retninga som er framtredande i dag – og som vil vere den største politiske utfordringa i åra som kjem.

– Det kjem til uttrykk gjennom høgreradikale og høgrepopulistiske parti i Europa. Her finn ein også den meir intellektuelle «identitær»-rørsla, som prøver å omtolke fascismen, fortel han.

– Det er ein ny form for fascisme og raseideologi, forkledt som kulturkamp, seier Emberland.

Motfestival

Ein «fredsfestival» blei arrangert i nærleiken, med omlag 1.000 deltakarar. Ministerpresident for delstaten Sachsen, Michael Kretschmer, åpna festivalen, og sa at den skulle vise verda kva Sachsen eigentlig sto for.

Det var lokalbefolkninga, i samarbeid med lokale kyrkjer som tok initiativ til arrangementet.

Anita Grønningsæter 
Digernes