Tala i Norstats siste meiningsmåling for Vårt Land var nesten ikkje til å tru. Fleire av utslaga var så store at dei var langt utanfor feilmarginen. Ofte finn vi ikkje slike utslag for eit einaste parti i ei heil måling. Denne gongen er fem av partia målt utanfor feilmarginen.
Målinga er tatt opp i heile tidsperioden frå Ap-opprøret mot Jonas Gahr Støre førre måndag vart gjort kjend av TV2. Målinga er ei av partiets dårlegaste i moderne historie, og den dårlegaste av alle målingane Norstat har gjort sidan dei byrja å levere målingar til Vårt Land i 2002. Presset mot Støre har dermed hatt ein klar effekt: Ein allereie krevjande situasjon for Arbeidarpartiet har dermed blitt endå meir krevjande.
Meir eksistensielt enn Støre
Det er vanskeleg å hevde at Vårt Lands siste måling er Støres feil åleine. Han har den siste veka imponert mange ved å stå oppreist i ein storm som ville knekt vanlege folk.
På grunn av all informasjonen som hamna i media førre veke, er Ap kasta ut på ei lengre ferd mot å avklare partileiarens framtid. Den ferda går gjennom partiets valkomité
Det er meir nærliggande å legge skulda på opprøret mot Støre den siste veka. Ingen vil vere på det tapande laget. Allereie før det anonyme opprøret mot Støre verka partiet til å stå i indre strid, noko vi såg då Trond Giske kapra førsteplassen på stortingslista i Sør-Trøndelag. Det er heller ingen internt i Ap som trur alt vil forandre seg om Støre blir bytta ut. Partiets problem ser ut til å vere av djupare og meir eksistensiell karakter.
Likevel er spørsmålet stadig meir presserande: Kan partileiaren og statsministeren overleve krisa? Målingar på nedre del av 14-talet, sjølv om dei berre er enkeltmålingar, gjer det stadig vanskelegare.
Avgjer partileiarens framtid
Mykje tyder på at det ikkje var meininga at kuppforsøket skulle bli kjend i media på den måten det blei. Planen var å bygge opp press mot statsministeren og Ap-leiaren til over nyttår, for deretter å presentere han for ein uunngåeleg konklusjon. Han ville ikkje ha andre val enn å trekke seg.
På grunn av all informasjonen som hamna i media førre veke, er Ap kasta ut på ei lengre ferd mot å avklare partileiarens framtid. Den ferda går gjennom partiets valkomité.
Når ein sittande partileiar og statsminister ønsker ein ny periode, er det vanleg at valkomiteens rolle er av meir formell karakter. Denne gongen tyder alt på at valkomiteen vil måtte gjennomføre ei reell vurdering av kven som skal leie partiet framover.
Derfor blir det avgjerande kven som skal sitte der. Namnet på dei personane blir bestemt av partiets sentralstyremøte i januar, og formelt vedtatt av landsstyremøtet i februar.
Fornying vs. misnøye
Vårt Land erfarer at det blir jobba systematisk frå fleire hald med å fylle valkomiteen med «sine» folk. Målet til desse aktørane er mellom anna å gje Støre ein verdig slutt som partileiar i den formelle prosessen fram mot landsmøtet i april.
Ein del av kritikken internt mot Støre har komme frå folk som har mista makt og posisjonar under hans leiarskap. For desse har det vore viktig å markere avstand til denne delen av kritikken, fordi det er viktig at arbeidet i valkomiteen baserer seg på ein plan om reell fornying – og ikkje blir til som resultat av reaksjonar på misnøye eller tapte ambisjonar. Dei som blir kjempa inn i valkomiteen veit at dersom partiet og regjeringsprosjektet skal ha ein sjanse i neste års val, må noko skje. Det ser ut til å vere større vilje til å endre leiing enn å endre strategi og politikk. Begge delar er høgst risikabelt mindre enn eit år før stortingsvalet.
Uansett kven som hamnar i Arbeidarpartiets valkomité, ser Jonas Gahr Støre ut til å måtte håpe på eit lite julemirakel
Det er også få som peikar på kandidatar til valkomiteen som med liv og lyst vil prøve å forsvare Støres leiarverv. Det har også sett ut til å vere hans største problem den siste veka, der fleire kjelder har peika på at også dei som seier dei støttar han også har sagt at dei eigentleg ønsker at han sjølv skal trekke seg. Det handlar om å gje nokon andre – kanskje heiter den nokon Tonje Brenna eller noko heilt anna – ein sjanse til å skape ny giv og distansere seg frå den historisk upopulære Støre-regjeringa. Tanken er å forme det nye Ap.
Ingen av delane vil uansett vere nok til å redde regjeringa, om vi skal tru den siste meiningsmålinga eller snittet på målingane. Også Senterpartiet opplever å bli nesten halvert på Vårt Lands siste måling. Partiet er målt under sperregrensa, og sjølv på gjennomsnittsmålingane er dei to regjeringspartia langt unna 2021-nivå.
Høgre og Frp kunne derimot med denne målinga som valresultat ha danna fleirtalsregjering åleine.
Det er liten tvil om at målingar på dette nivået formar kriseforståinga i Arbeidarpartiet. Dermed påverkar dei også diskusjonen om kven som skal sitte i den skjebnetunge valkomiteen.
Uansett kven som hamnar der, ser Jonas Gahr Støre ut til å måtte håpe på eit lite julemirakel.
