‘Du er meir enn oske’

Nåde den musikar i eit lite kammerorkester som ikkje har finstemt sitt instrument. Og nåde den musikar i orkesteret som ikkje kjem presist inn der tonen frå hennar instrument skal setjast. For her kan ingen gøyma seg.

Eg hadde ikkje høyrt om kammerdikt før eg fekk Jan Ove ­Ulsteins nye diktsamling i hende.­ Men han kallar dikta i denne samlinga Overlys ­Underlys for nettopp kammerdikt. Ved eit nettsøk fann eg at dette ikkje er eit nyord, men eg trur det er fyrste gong det er brukt som sjanger­plassering for ei bok.

Finstemt er denne diktsamlinga. Her er orda og bileta stramma­ inn og episk forføringskunst skore­ bort til berre det fortetta og nødvendige står att. Då er ein, som i den krevjande kammermusikken, solistisk heile tida. Kvart ord må bera, slik kvar tone må bera i orkesteret.

Lyset

Det er dikt om det heilt vesentlege, om kjærleik, fødsel og død. Lyset, både det indre og ytre lyset, spelar ei viktig rolle, her som i livet sjølv. Fotosyntesen­ er ikkje framand for teologen ­Ulstein. Klorofyll er det grøne pigmentet som trengs for å utføra fotosyntesen, og skapa det livsens under som sprengjer seg fram om våren. Klorofyll er med i diktet om ordet og livet (s. 25):

.....

orda er

plog, er horv, er korn

i jord, er død i mold, er

spire, er klorofyll, er

liv strekt ut, er og er

blir og blir

.....

Meiningsberande

Slik går Jan Ove Ulstein rett på, med minimal ordbruk. Mest kvart einaste ord er meiningsberande, gjennom heile denne formatmessig vesle boka. Eg les avdelingsoverskrifta «du er meir» som sentralt tema. Verselinjene «du er oske/ du er meir/ enn oske» (s. 24) vert utvida til biletet med «ein fugl/ svart berre/ under vengjene».

Boka har ein gjennomført komposisjon, og ein godt kan lesa heile samlinga som eitt langdikt. Svakast er eg for bolken «ut ­eller inn», som inneheld ei rad fine kjærleiksdikt. Her er det både hofter, munnar og elsk, her er forplanting og salomonisk høgsong, men framleis i den same kammerpoetiske orkestreringa med nøye bortval av all over­flødig ordprakt:

.....

det dampar jord av deg

sa han

og eg elskar deg så sveitten renn

eg kjenner musklane dine overalt

sa ho

og kjenn spensten i hoftene mine

og det var like før dei kjende

ein puls

banke seg fram mot eit frø

.....

I denne avdelinga byggjer ­Ulstein bru over til den store forteljinga om eit anna elskande par frå Galilea, likeins ei ferd til Egypt med barnet «der vi kan slå ring/ om deg/ på Tahir-plassen». Og denne plassen, så raud av blod han har vore, held dei barnet «så fast og lett// at alle fresande/ lunter/ må slokne// så alle i uniform/ står i kø for å halde/ eit barn i armane».

LES OGSÅ: Vis meg en poet som ikke har en viss sårbarhet i seg, så skal jeg vise deg en mekaniker, sier Jan Ove Ulstein.

Nåde

Ordet nåde får ei sterk meining mot slutten av samlinga, i nest siste bolken der døden melder seg i det som kan vera eit infarkt. Vi les om «stikket i/ skuldra (som)/ forplantar seg ned handa// frå fingrane/ og ut i/ lause lufta» og inn i «eit dødens kammer», der er du «inne i eit ekko/ nåde/ frå alle kantar». Og i siste bolken vert vi førde inn i det store krinsløpet (s. 60):

inn

i kretsløpet der celler

døyr og går

langsamt

over og inn i

nye formasjonar, i ei stor

utveksling av død

liv og nye skot

i ny jord, humus på humus

dei

fira deg ned

i jorda