Halleluja
Endeleg eit hebraisk ord som har erobra verda! Halleluja for European Song Contest og Leonard Cohen!
Kanskje er det ordet Halleluja han munken syng i måleriet «The Singing Monk» av Dezső Czigány.
Eller var det Hallelujah med h på slutten? Slik er det i engelsk, men dei norske Biblane klarar seg utan. Er den siste h-en berre til pynt? Nei, han har faktisk noko å seia.
Hallelujah er nemleg to ord: hallelu + jah. Det første er imperativ fleirtal hankjønn: lovsyng, de menn! Kvinnene er sjølvsagt med i dette fleirtalet, men grammatikken er hankjønn. Det andre ordet er ei kort form av gudsnamnet Jahve. Eller Jahveh, eller Yahweh, avhengig av kva omskrift ein vel. For å sjå samanhengen med gudsnamnet, må h-en vera med: hallelu jah! «Lovsyng Jahve, de menn og kvinner!»
Det er ganske godt gjort at Halleluja har overlevt til vår tid. Jahve-namnet vart nemleg forbode å uttala. Ganske tidleg i det gamle Israel vart dette namnet rekna for å vera så heilagt at det ikkje skulle uttalast. I tekstar som vart skrivne etter eksilet, på 400-talet før Kristus og seinare, minkar bruken av Jahve til fordel for Adonay, «Herren». Til sist vart ikkje namnet brukt, men erstatta av «Adonay» eller «Namnet» (hasjem, sjema’). Berre i greske tekstar frå tida etter Kristus dukkar Jahve opp, i forma Iabe, uttalt Iave, eller Jave.
