Fattig og lukkeleg

Med eitt sit han der på parkbenken ved sida av meg. Hendene er svarte av skokrem, men ikkje så svarte som den strie luggen. Kleda er skitne av gatelivet her i Quito, kinna brende av Andesfjell-sola. «Lat meg få pussa skorne Dykkar», ber guten.

Liknar sonen min

Eg har sett mange slike gutar tidlegare, men då var eg ikkje mor. Han liknar på sonen min, som sit på andre sida av meg. Før i dag har ikkje min gut visst at der finst ungar som må pusta lenge i ein pose med lim for å få sova. Den andre guten har visst det lenge. Samstundes er han tøff, sjarmerande og kul. «Kjøp mat til meg», foreslår han når eg fortel at tøyskorne våre ikkje kan pussast.

«Kjøper du til meg også?» «Og meg?» «Og meg?» «Og meg?» Som små lyn frå lettskya himmel har fire andre skopussarkolleger dukka opp. Nokre er berre seks-sju år, men alle har lært å vera fattige på den marknadsvennlege måten, med vinnande smil og kommentarar. Ingen likar jo fattige som er sure. Ein eksemplarisk fattig er smilande og høfleg, som desse gutane. Dei er ofte populære blant turistane her.

Dei glade fattige

Er det noko me vestlege turistar likar, så er det ideen om dei lukkelege fattige. Når me veit kor mykje­ me sjølv syt over småting, er det inspirerande å sjå kor glade folk kan vera utan å eiga noko. «Kva er det dei har, som ikkje me har?» lurer me på, og tenkjer at me òg kan klara oss med mindre. Me les bloggar, livsstilsmagasin og høyrer føredrag om å rydda opp i alt me eig, kasta ut overflødige ting og sjå tomatane veksa på balkongen.

Men ufriviljug fattigdom liknar sjeldan på «det enkle livet» me i Vesten jagar etter. Det me sparer på å kjøpa mindre nips og billege klede, brukar me på færre, men dyre «varige» kvalitetsting eller på opplevingar. Å vera fattig er å aldri ha pengar til å kjøpa meir enn ein dorull om gongen. Det er å måtta låna pengar til sjukehusopphaldet frå lånehaien i nabolaget. For folk flest i verda står ikkje valet mellom miljøvennleg interrail eller strandferie i Thailand. Folk flest har aldri ferie.

På ein avsats i kyrkjetrappa like ved har tre andre­ gutar gøymt skopussarutstyret sitt og kastar eit par myntar mot ein vegg mens dei ler høgt. Ein turist set seg på huk for å ta bilde. Ho ser på den vesle skjermen og smiler nøgd. «Look how happy they are!» Ho ser ikkje at spelet handlar om overleving: Viss dei ikkje gamblar om fleire pengar, er det kanskje om ein attraktiv soveplass.

Følg oss på Facebook og Twitter!

Empanadas

Me har gått bort til den vesle kafeen like ved parken. I døropninga ventar stadig fleire gutar, mens eg kjøper empanadas, kjøtfylt bakverk, til dei. Ein tenåring står i utkanten. Han smiler ikkje, er verken liten eller søt. Hadde eg møtt han saman med kameratar i ei sidegate om kvelden, hadde eg halde på skulderveska og helst tatt ein annan veg. Livet har gjort ansiktet lukka og nesten hardt. Ingen­ turist vil sjå på han og tenkja at «fattige barn er så lukkelege midt i elendet». Blikket er klart for avvising, men likevel ope og sårbart.

– Du treng også ein empanada, ikkje sant? seier eg. Han smiler og tar imot, før han forsvinn som eit rådyr i skogen. Guten kunne vore ein av stesønene mine. Plassen hans blir fylt av stadig nye ansikt. Eg får ei kjensle av panikk og snur meg gråtande vekk. Kafédama jagar dei. Eg høyrer ein mann spørja kvifor politiet i parken lar desse ungane plaga turistane. Ein eldre mann reiser seg og held rundt meg. «Gud vil lønna deg for det varme hjarta ditt», seier han.

To døger seinare står eg på Gardermoen. Pengane­ eg sparte på empanadaene eg ikkje kjøpte, brukar eg i taxfree-en.

Ann Kristin van Zijp Nilsen er kommunikasjonsleiar i Areopagos og redaktør for Tørst